علائم دیسک کمر کدام اند؟ از علل آن چه می دانید؟

علائم دیسک کمر را در این مطلب برای کسانی که به دنبال نشانه ها و درمان های آن هستند، بازگو می کنیم. اما در ابتدا باید به روشن شدن یک موضوع بپردازیم. در اصطلاح عموم رایج شده است که می گویند دیسک کمر دارد. در این جا باید عرض کنم که دیسک کمر را همه افراد سالم دارند و بیماری که در دیسک کمر معمولا ایجاد می شود، بیرون زدگی یا پارگی دیسک کمر است. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این رابطه در ادامه با ما همراه باشید.

معرفی اجمالی ستون مهره ها و دیسک کمر

ستون مهره ها از 26 استخوان به نام مهره تشکیل شده است. در میان مهره ها ماده ای ژله ای وجود دارد که توسط ماده ای غضروف مانند احاطه شده است؛ این بافت های ژله ای و غضروفی را دیسک می نامند. دیسک ها به دلیل خاصیت ارتجاعی که دارند باعث می شوند مهره ها روی هم حرکت نرمی داشته باشند و انعطاف کمر بیشتر شود. اگر این ماده ژله ای به بیرون از ماده غضروفی راه بیاید، به اصطلاح فرد مبتلا به فتق دیسک کمر شد است. بیرون زدگی و پارگی دیسک کمراز انواع فتق دیسک کمر است.

دیسک کمر در چه نواحی از ستون مهره ها ایجاد می شود؟

ستون فقرات از 7 مهره گردنی، 12 مهره پشت و 5 مهره کمری تشکیل شده است که در میان این مهره ها دیسک ها قرار دارند؛ معمولا بیرون زدگی یا پارگی دیسک در بین مهره چهارم و پنجم کمر در اثر فعالیت ها و ورزش های سنگین ایجاد می شود. ولی بیرون زدگی دیسک ممکن است در هر کدام از مهره ها اتفاق بیفتد.

علائم دیسک کمر چیست؟

با پارگی و بیرون زدگی دیسک کمر، مایع ژله مانند دیسک به کانال نخاع نفوذ می کند، نخاع که از بین مهره ها عبور می کند؛ تحت فشار قرار می گیرد و درد ایجاد می شود. بنابراین درد از شایع ترین علائم دیسک کمر است. البته هر کمردردی به دیسک کمر مربوط نمی شود؛ در زیر به برخی از علائم دیسک کمر اشاره می کنیم.

• درد و بی حسی، اغلب در یک سمت بدن
• دردی که به یک طرف دست یا پا کشیده می شود.
• دردی که در شب ها یا با انجام حرکات خاصی شدت می گیرد.
• دردی که در هنگام نشستن یا برخاستن بیشتر می شود.
• دردی که پس از پیاده روی های کوتاه ایجاد می شود.
• ضعف و گرفتگی عضلات
• سوزن سوزن شدن و درد در مناطق آسیب دیده
• در مراحل پیشرفته فرد کنترل مدفوع و ادرار را از دست می دهد.

علل ابتلا به دیسک کمر

• افزایش سن، یکی از علت های ابتلا به دیسک کمر است که معمولا در سن های بالاتر از 40 سال رخ دهد ولی ممکن است در جوان تر هایی که استقامت بدنی کمی دارند و به فعالیت های سنگین پرداخته اند هم دیده شود.
• وزن بالا هم از علت های ابتلا به دیسک کمر محسوب می شود. البته همه افرادی که اضافه وزن دارند به دیسک کمر مبتلا نمی شوند ولی می تواند در کنار فعالیت های سنگین از علل ایجاد کننده فتق دیسک کمر باشد.
• بزرگی شکم هم به دلیل کشیدن ستون مهره ها به سمت جلو و ایجاد قوس بیش از حد به کمر می تواند از عوامل ایجاد کننده دیسک کمر باشد.
• ایستادن و نشستن در وضعیت بد هم می تواند در دراز مدت باعث بروز علائم دیسک کمر شود.
• بلند کردن اجسام سنگین و انجام فعالیت های سنگین در حالت های نامناسب می تواند باعث فتق دیسک کمر شود.
• بروز علائم دیسک کمر می تواند در اثر ورزش های سنگین و غیر اصولی هم ایجاد شود.
• رانندگی در مسافت های زیاد و به صورت طولانی مدت هم می تواند باعث بروز دیسک کمر شود. این علت از دیسک کمر می تواند در کسانی که شغل رانندگی دارند، بیشتر دیده شود.
• خم و راست شدن زیاد و به روش نادرست از علت های اصلی بروز علائم دیسک کمر است. خم و راست شدن زیاد در مشاغلی مانند کشاورزی به روش سنتی، بنایی و به طور مشاغل سخت بیشتر دیده می شود.

روش تشخیص فتق دیسک کمر

اگر فردی دچار کمر درد و علائم دیسک کمر باشد بهتر است به پزشک مراجعه کند. در جلسه ای که بیمار با پزشک دارد، پزشک به بررسی بیمار و نشانه های او در رابطه با فتق دیسک کمر می پردازد. پزشک از راه های مختلفی فرد را معاینه می کند. ساده ترین راه، آزمایش بلند کردن پا است در این روش با بلند کردن پا، دردی در پشت پا در هنگام بلند کردن آن به دلیل فشار بر روی عصب آن ناحیه، شکل می گیرد.

روش دیگر برای تشخیص فتق دیسک کمر، عکس برداری از مهره ای است که درد در آن رخ داده است. عکس برداری به روش های پرتو ایکس، سی تی اسکن، ام آر آی و دیسکوگرام یا میلی گرام انجام می شود. در روش آخر مایعی رنگی به محل درد تزریق می شود و توسط پرتو ایکس از ناحیه عکسبرداری می شود تا واکنش ها مشاهده شود.

از روش های دیگر برای تشخیص فتق دیسک کمر می توان به الکترومیوگرافی و آزمایش هدایت عصبی اشاره کرد. الکترومیوگرافی عملکرد ماهیچه ها، عصب ها، چگونگی  هدایت عصبی و حرکت سیگنال را مورد ارزیابی قرار می دهد.

درمان فتق دیسک کمر

درمان فتق دیسک کمر طیف های زیادی را در بر می گیرد و از مراعات کردن در هنگام فعالیت های روزانه گرفته تا عمل جراحی را شامل می شود. انتخاب نوع درمان به درد بیمار و وخامت وضع دیسک بستگی دارد.

ورزش درمانی

معمولا در بسیاری از موارد که بیمار درد زیادی ندارد و دیسک در وضعیت بدی قرار ندارد، پزشک به انجام حرکات ورزشی و مراعات کردن توصیه می کند. ورزش های درمانی برای بهبود علائم دیسک کمر را می توان شامل انواع حرکاتی که باعث تقویت عضلات کمر دانست. به برخی از این ورزش ها به اختصار در زیر اشاره می کنیم.

• به پشت بخوابید و زانوهای خود را جم کنید طوری که کف پاها روی زمین باشد. به آرامی کمر خود را به بالا بکشید طوری که چند اینچ از زمین فاصله داشته باشد، تا ده شمرده و کمر را به حالت قبل برگردانید. این حرکت را چند بار انجام دهید.
• به پشت بخوابید و زانو های خود را به نوبت در شکم جمع کنید و نگه دارید. این حرکت را چند بار تکرار کنید.
• بایستید و سعی کنید کتف های خود را از پشت به هم نزدیک کنید و نگه دارید. این حرکت را چند بار تکرار کنید.
• به پشت دراز بکشید و زانو ها را جمع کنید طوری که کف پاها روی زمین باشد. حالا زانو ها را به آرامی به چپ و راست ببرید. این حرکت را چند با تکرار کنید.
• به شکم بخوابید و دست هایتان را در امتداد بدن قرار دهید و سعی کنید خود را از زمین بلند کنید. این حرکت را با احتیاط انجام دهید.

دارو درمانی

• در برخی از موارد پزشک به تجویز برخی دارو ها اقدام می کند. دارو های ضد التهاب مانند ایبوپروفن می تواند هم درد و هم تورم را کاهش دهد و معمولا برای درمان دیسک های خفیف تجویز می شود.
• سایکلوبنزاپرین از جمله داروهایی است که باعث شل شدن عضلات می شود و اسپاسم را از بین می برد، عوارض این دارو را می توان خواب آلودگی دانست.
• پرگابالین، گابالین و دولوکستین هم از دارو هایی هستند که در هنگام آسیب دیدگی عصب ها و ایجاد درد های نروپاتیک تجویز می شوند که خستگی و خواب آلودگی از عوارض استفاده از آن ها است.
• اکسی کدون و هیدروکودون هم برای کاهش درد های شدید به کار می روند و ار عواض آن می توان به حالت تهوع و یبوست اشاره کرد.
• تزریق دارو های استروئیدی در محدوده نخاع می تواند به کاهش درد و تورم در ناحیه نخاع منجر شود و علائم را کنترل کند.

درمان های کم تهاجمی

• روش های جراحی بسته مانند تزریق برخی ژل ها و جراحی لیزر جز درمان های کم تهاجمی به حساب می آیند. تزریق ژل مانند بلوک فاست و اپیدورال می تواند در کاهش روند پیشرفت این بیماری کمک زیادی کند.
• جراحی با استفاده از لیزر هم یک روش غیرتهاجمی است که در آن با استفاده از نور لیزر به ترمیم بخش مجروح پرداخته می شود و بدون درد و عارضه است.
• استفاده از دستگاه تنس هم از روش های درمان غیر تهاجمی دیسک کمر محسوب می شود. دراین روش با استفاده از الکتریسیته شوکی به عضلات درگیر با دیسک می پردازند که می تواند در کاهش اسپاسم عضلات کمک کند.
• ماساژ درمانی از دیگر درمان های غیر تهاجمی است که بهتر است زیر نظر فیزیوتراپیست انجام شود. در این روش با استفاده از ماساژ و روش های فیزیوتراپی به کاهش اسپاسم عضلات، اقدام می شود.

عمل جراحی

در مواردی که دیسک کمر خفیف است و با روش های غیر تهاجمی و ورزش درمانی قابل درمان است، جراحی پیشنهاد نمی شود ولی اگر فردی با درد شدید پس از شش هفته درمان های غیر جراحی مواجه باشد، درمان جراحی برای او توصیه می شود. روش جراحی نیز برای مواقعی که علائم دیسک کمر پیشرونده شوند و امکان اختلال دائمی در عملکرد های عصبی تشخیص داده شود، به صورت اورژانسی انجام می شود.

پیشگیری از بروز علائم دیسک کمر

• از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت های سنگین خودداری کنید.
• همیشه ورزش کنید و عضلات خود را ورزیده نگه دارید.
• از خم و راست شدن بیش از حد پرهیز کنید.
• وقتی جسم سنگینی را بلند می کنید از چرخیدن خودداری کنید و بیشتر از عضلات پا به جای عضلات کمر استفاده کنید.
• تناسب اندام داشته باشید.