کولیت روده ؛ از نشانه‌های ابتلا تا تشخیص دقیق و راهکارهای درمانی

کولیت روده بیماری است که به دستگاه گوارش و روده‌ها مربوط می‌شود. این بیماری با اسم‌های مشابه دیگری مثل ورم روده و یا التهاب روده نیز شناخته می‌شود.

نشانه‌های درد آور این بیماری حتی در آغاز شروع آن نیز بروز داده می‌شود که نکته مهمی برای درمان به موقع به شمار می‌رود. این بیماری ممکن است مشکلات بسیاری را برای بیمار به همراه داشته باشد که بهتر است با ادامه متن همراه باشید تا نکات بسیار مهمی تحت عناوین زیر را در رابطه با این بیماری برایتان به طور کامل بیان کنیم:

• کولیت روده چیست؟
• علائم آن کدامند؟
• عوامل موثر در ابتلا به التهاب روده
• راهکارهای درمانی

کولیت روده چه بیماری است؟

کولیت روده که با نام علمی Ulcerative colitis شناخته می‌شود، از جمله بیماری‌های معروف برای روده به شمار می‌رود. کولیت روده به عنوان یک بیماری مزمن، با گذر زمان، نشانه‌ها و ناراحتی‌های بیشتری را ایجاد خواهد کرد.

ورم و یا آماس در سطح روده که با التهاباتی در طولانی مدت بروز داده می‌شوند، سبب ایجاد مشکلاتی در دستگاه گوارش خواهند شد.

این عارضه معمولا به سراغ قسمت‌های داخلی سطح روده بزرگ و همینطور راست روده می‌رود. درمان‌های قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما راهکارها و درمان‌هایی هستند که از گسترش یافتن و شدت آن می‌کاهند.

کولیت روده با سرطان روده چه فرقی دارد؟

اگر بخواهیم بیماری کولیت روده را با بیماری کولون مورد مقایسه قرار دهیم، می‌توان گفت بر خلاف سرطان روده که بخش‌های متفاوتی از روده را ممکن است تحت تاثیر قرار دهد، کولیت روده بیشتر یک قسمت متوالی را درگیر خواهد کرد.

علائم ابتلا به کولیت روده چیست؟

علائم و نشانه‌های مربوط به ورم روده بستگی به شدت آن دارد. ممکن است آرام آرام شروع شود و یا ناگهانی فرد را تحت فشار قرار دهد.

اکثر افراد نشانه‌هایی معمولی و عادی را حس کرده و یا برخی دیگر با دردهای بیشتری مواجه خواهند شد. به هر حال متفاوت بروز می‌دهد اما علائم مشترکی وجود دارند که خبر از ابتلا به این عارضه دارند.

• ترشحات مخاطی از ناحیه مقعد
• دفع مدفوع با تعداد دفعات بسیار زیاد
• اسپاسم و گرفتگی در ناحیه شکم
• اسهال مخاطی و همینطور خونی که بر اثر خونریزی رکتوم ایجاد می‌شود
• درد و احساس تخلیه معده با فواصل کم
• دردهای شکمی که با لمس کردن تشدید می‌شوند
• کولیت روده موجب کم آبی شدید بدن به خصوص در سالمندان می‌شود
• فوریت رکتوم(ضعف در کنترل مدفوع) و اسهال شدید که در طول شبانه روز حتی بیش از 15 مرتبه تکرار خواهد شد

• بی حالی، خستگی و همینطور ضعف بدنی
• صدا دادن شکم
• حالت تهوع و استفراغ
• تب و حالات ناخوش بدنی که در شرایط تشدید بیماری رخ خواهد داد
• کاهش اشتها و کاهش وزن سریع که بر اثر اسهال و بی اشتهایی اتفاق می‌افتد
• ایجاد کم خونی که بر اثر اسهال خونی و دفع شدن آهن بدن ایجاد خواهد شد و سطح گلبولهای قرمز کاهش خواهد یافت
• در مواردی یبوست ایجاد خواهد شد که ناشی از انسداد قسمتی از روده است
• ضربان قلب نامنظم و سریع در صورت تشدید بیماری

چه عواملی بر ایجاد کولیت روده موثر هستند؟

علت مشخصی برای این بیماری پیدا نشده است اما عواملی هستند که بی تاثیر نیستند. عواملی که موجب تحریک ابتلا به این بیماری هستند، شامل مواردی از جمله

1. سیستم ایمنی ضعیف؛ هنگامی که سیستم ایمنی بدن به خصوص سیستم گوارش در مقابل باکتری‌ها و ویروس‌ها در حال مبارزه است، سیستم گوارشی دچار التهاب و تورم می‌شود. این التهابات ممکن است بر اثر واکنش‌های خود ایمنی ایجاد شوند که در صورت وجود و یا عدم وجود هر نوع باکتری و ویروس سیستم ایمنی بدن واکنش‌های ایمنی خود را نشان خواهد داد.
2. استرس؛ به گفته محققان استرس را نمی‌توان به عنوان عاملی برای ایجاد کولیت روده دانست، اما در تشدید آن بسیار موثر عمل خواهد کرد.
3. عوامل ژنتیکی و وراثتی؛ در مواردی ممکن است سابقه خانوادگی برای ابتلا به این بیماری بسیار موثر باشد.
4. برخی از دانشمندان بر این اعتقادند که نوعی باکتری و یا ویروس ممکن است سبب بروز بیماری کولیت روده شود.
5. سبک زندگی سبب ممکن است سبب ایجاد عوامل موثر بر ژنتیک باشد. اما بسیاری از افراد مبتلا به التهابات روده ای سابقه خانوادگی نداشتند.
6. حتی خیلی از عواملی همچون عفونت‌های تنفسی و استرس‌های شدید می‌تواند، موجب تشدید و حملات کولیت روده شوند.

راه‌های تشخیص ابتلا به کولیت روده

تشخیص اولیه ابتلا به کولیت روده بسته به مواردی است که بیمار آنها را احساس کرده و به پزشک مراجعه می‌کند. بعد از بیان علائم و مشکوک بودن به ابتلا به این بیماری، پزشک معالج راه‌های تشخیص آزمایشی دیگر را برای تشخیص قطعی را تجویز خواهد کرد.

آزمایش مدفوع می‌تواند علائم وجود انگل و عفونت را به طور کامل تشخیص دهد که علائمی شبیه التهابات روده‌ای را بروز می‌دهد. آزمایش خون و سنجیدن سطح میزان سدیمانتاسیون و یا افزایش گلبول‌های سفید خون را نشان خواهد داد.

با انجام آزمایش خون و رسیدن به سدیمان و افزایش گلبولهای سفید، از ابتلا به التهاب در روده مطمئن خواهند شد. پس از آن پزشک معالج معایناتی را برای تشخیص دقیق‌تر برای درک شدت بیماری انجام خواهد داد.

بررسی روده و معاینه مقعدی از طریق معاینه مقعدی، می‌تواند اطلاعاتی در مورد شدت ابتلا به بیماری کولیت روده و گسترش آن در روده در اختیار پزشک قرار دهد که برای درمان بسیار مهم است.

معاینه کامل شکم و معاینه مفصل‌ها و همینطور تصویربرداری از دیگر اقدامات پزشکان معالج برای تشخیص دقیق این بیماری به شمار می‌رود. قبل از انجام تصویربرداری محلولی به عنوان حاجب اشعه‌ای به بیمار داده می‌شود که بنوشد و یا از طریق مقعد به وی تنقیه می‌شود. در موارد حاد پزشک معالج از سی تی اسکن برای تشخیص به کار خواهد برد.

درون بینی مقعد، توسط لوله‌ای نازک و انعطاف پذیر وارد شده به مقعد، انجام خواهد شد. پمپاژ مقداری هوا برای گشاد شدن انتهای روده، باعث ارائه تصویر بهتر به پزشک برای تشخیص دقیق شدت بیماری می‌شود.

در این حین ممکن است پزشک معالج قسمت خیلی کمی از روده را برداشته و مورد آزمایش قرار می‌دهد. این کار به غربالگری و تشخیص به موقع سرطان نیز می‌تواند کمک شایانی برساند.

راه‌های درمان کولیت روده

برای درمان این عارضه راهکار قطعی و صد در صد وجود ندارد اما می‌توان با پیش بردن راهکارهایی از پیشرفت و تشدید آن جلوگیری کرد. حتی راهکارهایی وجود دارند که با پیش گرفتن آنها می‌توان از ابتلا به این عارضه جلوگیری کرد.

جراحی کولیت روده و درمان دارویی

بیماران مبتلا به این عارضه باید مرتب تحت نظارت پزشک باشند تا از تشدید بیماری جلوگیری شود. داروهایی برای کنترل و بهبود این بیماری تجویز می‌شود که دوز مصرفی آنها باید تحت نظر پزشک تعیین شود.

این داروها ممکن است سبب بروز برخی از عوارض جانبی شوند که در این صورت حتما باید به پزشک معالج اطلاع داده شود. مصرف درست و دقیق داروها می‌تواند از تشدید این بیماری جلوگیری کرده و آسیب‌های احتمالی آنرا کاهش دهد.

داروهایی که با عنوان داروی ضد التهابی روده تجویز می‌شوند شامل ترکیباتی از جمله ASA هستند که در داروهایی نظیر سولفاسالازین و همینطور مزالازین به کار برده شده اند. در کنار داروهای خوراکی داروهایی وجود دارند که به صورت تنقیه و شیاف باید مصرف شوند.

گاهی اوقات در صورت مزمن شدن این عارضه، ممکن است پزشک جراح اقدامات لازم برای برداشتن بخشی از روده را انجام دهد.

تغذیه برای درمان کولیت روده

با شروع این بیماری و عوارضی که ایجاد می‌کند، آب بدن به شدت کم شده و خشکی بدن را در پی خواهد داشت. پزشک معالج رژیم غذایی مناسب با این شرایط را برای بیمار تجویز خواهد کرد که آب از دست رفته بدن تامین شود.

بعضی از راه‌های درمان طبیعی و گیاهی هستند که باعث تقویت روده خواهند شد. بهتر است با بروز این بیماری از مصرف مواد غذایی حساسیت زا پرهیز کرد.

درمان با تغذیه بر اساس بازسازی و پیشگیری از بروز تشدید بیماری می‌تواند سبب بهبود وضعیت بیماری شود. مصرف غذاهای کم چرب و پر فیبر، ضمن تامین ویتامین‌های مورد نیاز بدن موجب تسکین و درمان این بیماری خواهد شد. به نکات تغذیه‌ای زیر برای کنترل التهاب روده توجه کنید:

• پرهیز از مصرف مواد قندی و همینطور مصرف نامتعادل کربوهیدرات
• نوشیدن مایعات زیاد و انواع آبمیوه‌های طبیعی
• مصرف غذاهای کم چرب و پر فیبر به صورت خام یا پخته
• مصرف میان وعده‌ها و وعده‌های غذایی کوچکتر
• پرهیز از مصرف گوشت قرمز
• پرهیز از مصرف الکل
• پرهیز از مصرف مواد غذایی حساسیت‌زا
• قطع مصرف لبنیات و جایگزینی مکمل‌ها (طبق نظارت پزشک) در صورت نیاز

نکته مهم: موارد نام برده شده را خودسرانه نباید پیش بگیرید و باید پزشک معالج هر یک از این راهکارها را تجویز کند؛ بدن هر فرد با دیگری متفاوت است و راه درمان خود را نیاز دارد.

درمان طبیعی کولیت روده

با استفاده از مواد غذایی که میزان ویتامین C بالایی دارند، می‌توان از سرعت پیشرفت این بیماری کاست. خوراکی‌هایی مانند انواع توت، فلفل دلمه‌ای، جعفری، اسفناج و لیمو ترش برای درمان این بیماری بسیار موثر هستند.

رژیم غذایی کم چرب، موجب کند شدن پیشرفت این بیماری خواهد شد. اسیدهای چرب امگا3 و همینطور تری گلیسیرید موجود در روغن زیتون بسیار مفید برای ایجاد نظم در روده‌ها است.

روغن ماهی، آلوئه ورا و زردچوبه از خوراکی‌هایی هستند که منجر به بهبود التهابات روده خواهند شد. از خوردن غذاهای نفخ آور مثل نخود، لوبیا، لبنیات و سایر موارد نفاخ نیز پرهیز کنید.

سخن پایانی

با ابتلا به بیماری کولیت روده ممکن است فرد دچار استرس و نگرانی‌های بسیاری شود. بهتر است آرامش خود را حفظ کرده و بر روی درمان و پیشگیری از تشدید این بیماری تمرکز کرد.

بهتر است برای مدیریت استرس خود از یک مشاور و یا پزشک مشورت گرفت. زیرا ممکن است با داشتن اضطراب و نگرانی سبب تشدید بیماری شد. اصلاح سبک زندگی و بهره بردن از رژیم غذایی سالم می‌تواند در بهبود و کنترل این بیماری بسیار موثر باشد.