نکاتی درباره سندروم روده تحریک پذیر
سندروم روده تحریک پذیر Irritable bowel syndrome یا (IBS) در بین مردم جهان 3 تا 18 درصد شایع است. این بیماری باعث تغییر حرکات روده و احساس درد در ناحیه زیر شکم می شود.
استرس، رژیم غذایی، کم خوابی و تغییراتی در باکتری های روده می تواند بر این بیماری تاثیر گذار باشد. عوامل تاثیر گذار در هر فرد متفاوت است که خود فرد باید از آنها مطلع باشد و از انجام آنها خودداری کند. در ادامه علائم این بیماری بررسی می شود؛ با ما همراه باشید.
9 علامت آزار دهنده سندروم روده تحریک پذیر
درد و انقباض ماهیچه ها
مهمترین نشانه برای تشخیص سندروم روده تحریک پذیر، درد در ناحیه شکم است. معمولا هضم غذا را روده ها و مغز با هم انجام می دهند. این کار توسط هورمون ها، اعصاب و باکتری هایی که در روده زندگی می کنند انجام می دهند. در بیماری روده تحریک پذیر عمل هضم توسط ارگان ها و باکتری ها مختل می شود و باعث درد و گرفتگی در ناحیه شکم می شود.
درد بیشتر در ناحیه پایین شکم و گاهی در تمام شکم است و به ندرت پیش می آید که در ناحیه بالای شکم دردی احساس شود. این درد معمولا با حرکات روده ای کاهش پیدا می کند. اصلاح تغذیه و خوردن غذاهایی که از فودمپ عاری هستند می تواند به از بین بردن علائم این بیماری کمک کنند. برای بهبود علائم این بیماری می توانید از مالش شکم با روغن نعنا کمک بگیرید و یا بهترین کار این است که به یک متخصص داخلی مراجعه کنید.
اسهال
از دیگر علائم سندروم روده تحریک پذیر اسهال است. ⅓ بیماران مبتلا به این بیماری از سندروم روده تحریک پذیر اسهال غالب رنج می برند. در یک تحقیق در بین 200 فرد بالغ نشان داده شد که کسانی که به این نوع از سندروم روده تحریک پذیر مبتلا هستند دو برابر کسانی که به این بیماری مبتلا نیستند، اجابت مزاج دارند.
بسیاری از بیمارانی که از این بیماری رنج می برند از زیاد شدن احساس اجابت مزاج ناگهانی در زمانی که استرس دارند، شکایت دارند. این بیماران بسیاری از حرفه های اجتماعی را به دلیل داشتن این بیماری کنار گذاشته اند. اسهال در این بیماران می تواند، آبکی، شل و همراه با موکوس روده ها باشد.
یبوست
ممکن است کمی به دور از عقل به نظر برسد. سندروم روده تحریک پذیر می تواند باعث اسهال و همانقدر هم میتواند باعث یبوست شود. سندروم تحریک پذیر یبوست غالب، شایع ترین نوع سندروم روده تحریک پذیر است که 50 درصد مبتلایان به این بیماری را شامل می شود. مختل شدن ارتباط بین مغز و روده ها میتواند به سریع یا کند شدن فرایند هضم غذا موجب شود. وقتی فرایند هضم طولانی شود آب بیشتری از غذایی که خورده می شود جذب میشود و باعث خشک شدن مدفوع و سخت شدن دفع آن می شود.
اجابت مزاج کمتر از سه بار در هفته را یبوست می گویند.
یبوست های فانکشنال، معمولا با یبوستی که در سندروم روده تحریک پذیر دیده می شود متفاوت است و درد در ناحیه شکم در آن وجود ندارد. در سندروم روده تحریک پذیر یبوست غالب، درد در ناحیه شکم زیاد است و پس از اجابت مزاج برطرف می شود و احساس خالی نشدن هم در آنها دیده می شود. علاوه بر درمان های معمول برای بهبود علائم این بیماری، استفاده از انواع ورزشها، نوشیدن بیشتر آب، خوردن فیبرهای جذب شونده و پروبیوتیک می تواند برای روان کردن مدفوع مفید باشد.
اسهال و یبوست متناوب
اسهال و یبوست متناوب حدود 20 درصد مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر را شامل می شود. درد از مهمترین علائم این بیماری است که با اجابت مزاج بهبود پیدا میکند. این نوع از سندروم روده تحریک پذیر به دلیل علائم بیشتر و سخت تر از دیگر انواع آن سخت تر است. از آنجایی که علائم این نوع از این بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است، از این رو درمان آن نیز باید اختصاصی باشد.
تغییر در اجابت مزاج
هضم آهسته غذا می تواند به دلیل جذب بالای آب، باعث یبوست شود که موجب سخت شدن اجابت مزاج می شود و دردهایی را به وجود می آورد. از طرف دیگر هضم سریع غذا میتواند به دلیل جذب کمتر آب توسط روده ها، باعث اسهال شود. در سندروم روده تحریک پذیر، دفع موکوس صورت می گیرد که در دیگر انواع بیماری های هاضمه ای دیده نمی شود.
وجود خون در مدفوع می تواند از علائم دیگر بیماری های روده ای باشد که نیازمند مشاوره پزشکی است. خون در مدفوع معمولا قرمز رنگ نیست. خون در مدفوع به رنگ تیره و سیاه است و غلظت غیر مانند دارد.
نفخ و باد
تفاوت در هضم غذا می تواند باعث تولید باد در روده ها شود که بسیار ناخوشایند است. بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر نفخ و باد را از آزار دهنده ترین علائم این بیماری عنوان می کنند. در یک مطالعه در بین 337 بیمار مبتلا به IBS، 83 درصد آنها به نفخ و انقباض اشاره کرده اند که در بین زنان با IBS یبوست غالب یا متناوب شایع است. خودداری از مصرف لاکتوز و فودمپ میتواند این علائم را کاهش دهد.
تحمل ناپذیری برخی غذاها
بیش از 70 درصد مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر از حساسیت به برخی از مواد غذایی شکایت دارند. حدود ⅔ مبتلایان به این بیماری از خوردن وعده های غذایی اصلی اجتناب می کنند. چون علائم این بیماری با برخی از مواد غذایی تشدید می شود. دلیل اینکه چرا برخی مواد غذایی روی شدید علائم تاثیر دارند هنوز مشخص نیست. این علائم آلرژی نیستند و قابلیت اندازه گیری ندارند.
این تحمل ناپذیری در برابر برخی از مواد غذایی در افراد متفاوت است ولی تحمل ناپذیری برخی مواد غذایی مانند فودمپ ها، لاکتوز و گلوتن در بسیاری از مبتلایان به این بیماری مشترک است.
خستگی و سخت شدن خواب
خستگی در بیش از نیمی از مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر دیده می شود. در یک تحقیق در بین 160 فرد بالغ مبتلا به این بیماری، بنیه ضعیف و نداشتن انرژی برای انجام کارهای روزانه و موظفی های شغلی و اجتماعی تشخیص داده شده است.
بی خوابی هم در بین مبتلایان به این بیماری شایع است که پس از آن خستگی صبح و بیدار شدن مکرر از خواب در طول شب را به دنبال دارد. در یک مطالعه در بین 130 فرد مبتلا به IBS 12 درصد به کیفیت پایین خواب اشاره کرده اند. در یک تحقیق دیگر در بین 50 مرد و زن مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر نشان داده است که حتی با وجود خوابیدن یک ساعت بیشتر باز هم آنان نسبت به کسانی که سالم هستند، بشاشی کمتری پس از بیدار شدن دارند.
اضطراب و افسردگی
سندروم روده تحریک پذیر و اضطراب و افسردگی به هم پیوند داده شده اند، هنوز مشخص نیست که IBS در بیماران افسردگی به وجود می آورد یا بیماران مبتلا به افسردگی به سندروم روده تحریک پذیر دچار می شوند.
هر کدام ایجاد کننده دیگرباشد مهم این است که این دو بیماری با هم ارتباط زیادی دارند. در یک مطالعه در بین 94000 فرد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر، نشان داده شد که بیش از 50 درصد این بیماران از اضطراب و بیش از 70 درصد آنها از مشکلات ناشی از این بیماری مانند افسردگی رنج می برند.
در یک تحقیق دیگر بر روی این بیماران نشان داد که تغییرات مقدار هورمون کورتیزول در بدن آنها 50 درصد بیشتر از افراد سالم است که خود دلیلی بر اثبات این ادعاست. در یک مطالعه نشان داد که کنترل اضطراب می تواند بر بهبود علائم این بیماری موثر باشد.
درمان سندروم روده تحریک پذیر چگونه است؟
متاسفانه درمانی برای این بیماری وجود ندارد و پزشک تنها می تواند با استفاده از داروها و راهکارهایی از بروز علائم آن پیشگیری کند و حتی ممکن است به تغییر روش زندگی افراد منجر شود. معمولا پزشکان پیش از استفاده از دارو برای این علائم، استفاده از راهکار های خانگی را توصیه می کنند که در زیر به برخی از آنها می پردازیم.
راهکارهایی خانگی برای سندروم روده تحریک پذیر
انجام حرکات ورزشی منظم در طول هفته میتواند به بهبود علائم این بیماری کمک کند. قطع مصرف کافئین که باعث بروز علائم و گاهی شدت آنها می شوند. خوردن وعده های غذایی کوچکتر هم میتواند در از بین رفتن علائم IBS مفید باشد. کنترل استرس با کمک گرفتن از روانشناس هم موثر است. مصرف پروبیوتیک و پرهیز از مصرف غذاهای سرخ شده و پر ادویه هم می تواند به کم شدن نفخ کمک کند.
رژیم غذایی برای کم شدن علائم
مدیریت منوی غذایی ممکن است برای مبتلایان به این بیماری سخت باشد ولی ارزش تلاش کردن، را دارد. کاهش یا قطع مصرف برخی از غذاهای اصلی مانند لبنیات، غذاهای سرخ کردنی، شکر و لوبیاها می تواند به برطرف کردن برخی از علائم آزار دهنده، کمک کند. در برخی افراد اضافه کردن ادویه هایی مانند زنجبیل، نعنا و بابونه به کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر، می انجامد.
دارو درمانی
ممکن است درمان های خانگی و تغییر سبک زندگی به بهتر شدن علائم سندروم روده تحریک پذیر کمکی نکند در این مرحله پزشک به تجویز دارو روی می آورد. واکنش افراد به دارو ها متفاوت است بنابراین با همکاری پزشک باید داروی مناسب خود را پیدا کنید.
در اینجا باید پزشک خود را از دیگر داروهایی که در رابطه با بیماری حال حاضر خود یا دیگر بیماری ها مصرف می کند چه گیاهی باشند چه نباشند، مطلع کنید. برخ یدارو ها برای بهبود تمامی علائم سندروم روده تحریک پذیر استفاده می شوند و برخی دیگر فقط برای یکی از علائم کاربرد دارند. دارو ها معمولا کنترل درد و رفع یبوست و گاهی ضد افسردگی را شامل می شوند. در بیمارانی که مبتلا به IBS یبوست غالب هستند معمولا از داروهایی مانند لیناکلوتید و لوبیپروستون برای رفع یبوست، استفاده می شود.
چه عاملی باعث ایجاد سندروم روده تحریک پذیر می شود؟
با اینکه درمان های زیادی برای این بیماری وجود دارد ولی تا کنون عامل اصلی ایجاد این بیماری مشخص نشده است. روده های حساس، ضعف دستگاه ایمنی بدن و آلودگی باکتریایی که پس از آن روده ها تحریک پذیر می شوند را می توان از دلایل احتمالی ابتلا به این بیماری دانست.
