سوزش ادرار یکی از مشکلاتی است که گاهی ممکن است حین دفع ادرار ایجاد شود. این ناراحتی را نمی‌توان به عنوان یک بیماری خاص در نظر گرفت، اما مشکلاتی که ایجاد می‌کند، بسیار ناراحت کننده و اذیت کننده هستند و نیاز به درمان فوری احساس می‌شود.
عوامل مختلفی سبب بروز آن می‌شوند و راهکارهای درمانی متعددی وجود دارد. برای اطلاع یافتن از این موارد، متنی جامع را گردآوری کرده‌ایم تا در این زمینه یاری‌رسان باشد. با ما همراه باشید.
دلایل ایجاد سوزش ادرار
عوامل بسیاری هستند که سلامت مثانه را تحت تاثیر قرار داده و موجب می‌شوند دفع ادرار با سوزش و حتی گاهی با درد همراه شود. مجاری ادراری شامل کلیه‌ها، مثانه و راه‌‌های اتصال این دو عضو به یکدیگر است.
اگر اشکالاتی که در ادامه بیان می‌کنیم برای این قسمت‌ها اتفاق افتد، فرد دچار سوزش ادرار می‌شود. بهتر است بیشتر به مشکلات ایجاد شده برای بدن توجه کرد تا متوجه آنها شد.
مطالب مرتبط با دلایل سوزش ادرار
- درد کلیه ناشی از چیست؟ عوامل اصلی ایجاد آن کدامند؟
- اسید اوریک را چگونه می‌توان در منزل با راهکارهای طبیعی کاهش داد؟
- تکرر ادرار چرا ایجاد می‌شود؟ برای کنترل آن چه باید کرد؟
1. عفونت‌های مجاری ادرار
عمده‌ترین علت بروز سوزش ادرار، باکتری‌ها و عفونت‌هایی هستند که در مجاری ادراری تجمع کرده و این قسمت‌ها را درگیر می‌کنند.
باکتری‌هایی که وارد مجاری ادراری می شوند سبب بروز سوزش ادرار، بوی نامطبوع ادرار، تکرر ادرار، حتی وجود خون در ادرار و بی اختیاری در ادرار خواهند شد. اگر فرد، در انتهای دفع ادرار، دچار احساس سوزش شود، به احتمال زیاد به عفونت مجاری ادراری دچار شده است.
به همین دلیل هرچه سریعتر باید به دنبال راه درمان و مصرف آنتی بیوتیک زیر نظر پزشک قرار بگیرد. در صورت درمان نکردن عفونت مجاری ادراری ممکن است این آسیبها به کلیه رسیده و در نتیجه کلیه و قسمت‌های دیگر بدن را نیز درگیر کند.
علت عفونت مجاری ادراری که سبب سوزش ادرار می‌شوند
- روابط جنسی و عفونت‌های انتقالی که برای درمان باید به صورت همزمان راهکارهای درمانی را پیش گرفته تا مجدد انتقال نیابد. کلامیدیا، تبخال تناسلی و سوزاک در این قسمت قابل انتقال هستند.
- عفونت پروستات که سبب ایجاد درد در مثانه، آلت تناسلی و درد بیضه‌ها شده و موجب مشکل در ادرار و تکرر ادرار به ویژه در شب خواهد شد.
- به همراه داشتن سوند ممکن است گاهی سبب ایجاد عفونت شود.
- دیابت نیز می‌تواند عاملی باشد برای بروز سوزش ادرار که معمولا با تکرر ادرار نیز همراه است.
- عفونت واژن که ممکن است با بوی نامطبوع واژن همراه باشد. با مقاربت‌های جنسی انتقال یافته و موجب بروز درد و سوزش ادرار می‌شود. برای درمان این نوع از عفونت حتما باید از آنتی بیوتیک‌های تزریقی، خوراکی یا موضعی کمک گرفت.
- عفونت قارچی از تجمع قارچ‌ها در واژن اتفاق می‌افتد. نشانه‌ای که همراه سوزش ادرار اتفاق می‌افتد، ترشحاتی پنیری شکل است. برای درمان باید از لباس زیرهای نخی و تعویض مکررشان چشم پوشی نکرد.
راهکارهای درمان سوزش ادرار بر اثر عفونت
- مصرف آنتی بیوتیک
- مصرف مایعات و آب به مقدار زیاد
- ادرار قبل از انجام مقاربت جنسی و بعد از آن
- شست و شو با شوینده و ژل‌های بهداشتی مخصوص
- خشک کردن بعد از دفع ادرار و شست و شو منظم
- استفاده از ترکیب آب و زاج سفید یا آب و نمک در تشت بزرگ و نشستن در آن به مدت 20 الی 30 دقیقه
اگر به پزشک مراجعه کنید حتما برای شما آنتی بیوتیک تجویز می کند اما راهکارهایی هستند که در کنار آن باعث درمان سریعتر و پیشگیری از بروز مجدد آن می‌شود. بهتر است افراد مستعد هر 6 ماه یکبار آزمایش ادرار را انجام دهند زیرا گاهی عفونت‌های مجاری ادراری بدون هیچ نشانه‌ای اتفاق می‌افتد.
عفونت مجاری ادرار برای بسیاری از افراد اتفاق می‌افتد اما در خانم‌های جوان و افراد دارای دستگاه تناسلی زنانه، به دلیل کوتاه بودن مجاری ادراری، بسیار شایع تر است.
2. وجود سنگ کلیه
تجمع موادی همچون کلسیم و اسید اوریک در کلیه می‌تواند نزدیک مجاری متصل به مثانه ایجاد شود. هنگامی که سنگ کلیه نزدیک قسمت ورود مواد زائد به مثانه باشد، ادرار دردناک و سوزش آوری ایجاد می‌شود.
در این صورت علائم دیگری مانند حالت تهوع و استفراغ یا تب و لرز و همینطور احساس درد در قسمت پشت، ادرار به رنگ صورتی یا قهوه‌ای و حتی تکرر ادرار را به همراه خواهد شد. اگر سوزش ادرار با درد پهلو، تب و لرز و درد در ناحیه پهلوها همراه باشد، به احتمال زیاد فرد به عفونت کلیه دچار شده است.
راهکارهای درمان و تسکین سوزش ادرار بر اثر سنگ کلیه
- کمپرس آب گرم در قسمت کلیه‌ها و مجاری ادراری
- ورزش منظم و پرهیز از خوردن موادغذایی مثل نوشیدنی‌های کافئین دار، شیرین و گازدار
- مصرف زیاد آب و نوشیدنی‌هایی مثل آبمیوه که به دفع سنگ نیز کمک می‌کنند
3. حساسیت به مواد شیمیایی
برخی از پوست‌های حساس به برخی از مواد شیمیایی به شدت آلرژی یا حساسیت نشان می‌دهند. هنگام دفع ادرار ممکن است این مساله سبب تحریک، درد و سوزش شود.
دستمال‌های معطر، شوینده‌ها، ترکیبات برخی از عطرها، برخی صابون‌ها و عواملی از این قبیل می‌توانند سبب بروز حساسیت و سوزش ادرار شوند. اغلب در دستگاه تناسلی زنانه این مشکل شایع‌تر است. علائمی که همراه با این نوع سوزش ادرار اتفاق می‌افتد شامل قرمزی، التهاب، تورم، خارش و تحریک پوست اطراف آن است.
4. مصرف برخی داروها و مواد خوراکی
برخی از ترکیبات دارویی هستند که لازم است برای درمان برخی از بیماری‌ها طبق تجویز پزشک از آنها استفاده کرد که گاهی سبب بروز سوزش ادرار می‌شوند. این نوع داروها بافت‌های مثانه را دچار التهاب و تحریک کرده که موجب ایجاد عوارضی همچون درد و سوزش ادرار می‌شود.
گاهی اوقات با شروع مصرف یک داروی جدید که از داشتن حساسیت به ترکیبات آن بی اطلاع هستیم موجب بروز سوزش و خارش خواهیم شد. در صورت بروز مشکلات و علائمی نظیر سوزش حین ادرار حتما باید پزشک معالج را در جریان قرار داد. این نکته را در نظر بگیرید که مصرف خودسرانه برخی داروها ممکن است سبب بروز این مشکلات و عوارض جانبی دیگر شود.
مواد غذایی مانند ادویه، فلفل، چای، الکل، غذاهای اسیدی و سایر مواد شیمیایی و محصولات بهداشتی می‌تواند در ایجاد سوزش ادرار موثر باشد. کم آبی بدن و همینطور دیر دفع کردن ادرار از جمله عوامل دیگری هستند که در سوزش ادرار بسیار موثرند.
5. سوزش ادرار به دلیل زخم در نزدیکی مجاری ادراری
با وجود زخمی کوچک در قسمت‌هایی از مجاری ادرار، ممکن است بر اثر رد شدن ادرار سوزش ایجاد شود. این موضوع به این دلیل است که ادرار اسیدی است و هنگام خارج شدن به زخم‌ها برخورد می‌کند. این زخم‌ها بر اثر احساس گرما و اسیدی بودن مایع ادرار سبب سوزش و ناراحتی حین ادرار می‌شوند.
برخی افراد بر اثر اصلاح اندام تناسلی خود ممکن است دچار زخم و بریدگی‌های سطحی شوند و یا زخم هایی که بر اثر مقاربت‌های جنسی، جوش، خراشیدگی و عواملی مختلف ایجاد می‌شود در بروز این نوع سوزش ادرار بسیار موثر است.
این زخم‌ها معمولا خود به خود بهبود یافته و ترمیم می‌شوند. در صورت بزرگ بودن زخم و یا ایجاد تب حتما به پزشک معالج مراجعه کرده و تحت درمان قرار بگیرید. در صورتی که بهداشت فردی رعایت نشود ممکن است زخم‌ها عفونی شده و سبب بروز مشکلات بزرگتری شوند.
6. ابتلا به سرطان مثانه
هنگامی که سلول‌های سرطانی در مثانه شروع به رشد و فعالیت کنند، فرد دچار سرطان مثانه می‌شود. سوزش ادرار و درد هنگام دفع ادرار سبب فهمیدن این نوع سرطان نمی‌شود اما وجود خون در ادرار می‌تواند خبر از ابتلا به سرطان مثانه را داشته باشند.
با پیشرفت این سرطان فرد دچار علائمی همچون سوزش ادرار، ادرار تیره رنگ و متمایل به قهوه‌ای، تکرر ادرار، مشکل در دفع ادرار، کاهش اشتها و کاهش وزن، درد استخوانی و ورم پاها می‌شود. در صورت داشتن این علائم حتما باید به درمان توسط پزشک متخصص پرداخته شود.
سوزش ادرار در آقایان
علت عمده بروز سوزش ادرار عفونت‌ها هستند. این عفونت‌ها ممکن است در عضوهایی از بدن که وظیفه هدایت ادرار به بیرون دارند را درگیر کنند. سوزش ادرار تنها مختص افراد دارای دستگاه تناسلی زنانه نیست و ممکن است افراد با دستگاه تناسلی مردانه را نیز درگیر کند.
دلایل بسیاری برای سوزش ادرار در برای این افراد وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به عفونت مثانه، عفونت پیشابراه، عفونت پروستات، تغییر در عملکرد غده پروستات، اپیدیدیمیت با عفونت و التهاب لوله اپیدیدیم، ایجاد تومورها، بزرگ شدن پروستات به ویژه در میانسالی و سنین بالاتر اشاره کرد. برای درمان کافی است مدتی مشخص از داروهای آنتی بیوتیک طبق تجویز پزشک مصرف کرده و یا در صورت حاد بودن، با عمل جراحی ساده درمان انجام شود.
سوزش ادرار در خانم‌ها
افراد دارای دستگاه تناسلی زنانه به ویژه در سنین جوانی، به علت داشتن روابط جنسی و زناشویی بیشتر دچار انواع عفونت‌ها می‌شوند. در سال‌های ابتدایی ازدواج همواره از تکرر ادرار و سوزش ادرار شاکی هستند که این موضوع ناشی از مقاربت‌هایی است که به عفونت منجر می‌شوند.
سابقه عفونت، مصرف اسپری و یا موادی برای مقاربت، کاندوم‌ها و خیلی دلایل دیگر می‌تواند سبب بروز انواع عفونت شود. دلایل بسیاری وجود دارند که باعث می‌شوند مجاری ادراری در دستگاه تناسلی زنانه را مستعد سوزش ادرار ناشی از عفونت‌ها کند.
- استفاده از ژل‌ها، کاندوم و محصولات دیگر برای جلوگیری از بارداری
- کوتاه بودن مجاری ادراری
- دسترسی راحت میکروبهای روده‌ای به دلیل نزدیک بودن به مجاری ادراری
اگر سوزش ادرار با درد در ناحیه خارجی دستگاه تناسلی همراه باشد، احتمالا التهاباتی در ناحیه واژن وجود دارد. اگر سوزش ادرار همراه با درد زیر ناحیه ناف باشد، عفونتی حاد در مثانه اتفاق افتاده است. در سنین یائسگی ممکن است بر اثر التهابات واژنی و عفونت‌های مجاری ادراری سوزش ادرار ایجاد شود. از موارد شایع دیگر تبخال تناسلی است که معمولا همراه با سوزش ادرار، تب و دردهای عضلانی نیز می‌تواند همراه باشد.
عفونت حاد کلیه‌ها، سبب سوزش ادرار می‌شود که ممکن است همراه با این ناراحتی درد در ناحیه پهلوها و تب و لرز نیز احساس شود. علائمی مانند تکرر ادرار، قطره قطره شدن ادرار، مقاربت‌های دردناک در کنار داشتن سوزش ادرار می‌توانند علائمی برای دیورتیکول مجاری ادراری باشند و در صورت مشاهده علائم ذکر شده حتما به پزشک متخصص مراجعه کرده تا راهکارهای درمانی پیش گرفته شوند.
سوزش ادرار در دوران بارداری
خانم‌های باردار به چند دلیل بیشتر از سایرین دچار عفونت می‌شوند که سبب بروز سوزش حین ادرار می‌شود. کاهش سیستم دفاعی مخاطی و سیستم ادراری در حاملگی، تاثیرات هورمون‌های جفت بر عضلات و شل کردن آنها، فشار وارده توسط رحم به مثانه می‌توانند عواملی برای تشدید این موضوع به شمار روند.
عفونت ادراری که سبب بروز سوزش ادرار در خانم‌های باردار می شود، شامل عفونت مثانه یا عفونت کلیه‌ها، است. عفونت مثانه در دوران بارداری می‌تواند با عفونت کلیه‌ها همراه باشد.
برخی خانم‌های باردار معمولا در کنار سوزش ادرار از تکرر ادرار، بی اختیاری ادرار، درد حین دفع ادرار، تیرگی رنگ ادرار و ادرار خونی شکایت می‌کنند. این موارد ممکن است سبب ایجاد زایمان زودرس و کمبود وزن در نوزاد شود. خانم‌هایی که بیماری‌های دیگر مبتلا نیستند با مراجعه به پزشک سریع درمان می‌شوند.
- یکی از مشکلاتی که اغلب در دوران بارداری برای مادران بروز داده می‌شود، تکرر ادرار است که گاهی با سوزش ادرار نیز همراه می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با این موضوع بسیار مهم، پیشنهاد می‌کنیم مقاله علت تکرر ادرار در بارداری و 7 راه کنترل آن را مطالعه کنید.
سوزش ادرار در کودکان
سوزش ادرار در کودکان بیشتر مواقع بر اثر بروز عفونت و رعایت نکردن بهداشت اتفاق می‌افتد. اگر اختلالی در ادرار کودکان بروز دهد، ممکن است به دلیل این موضوع باشد که ادرار خود را بیش از حد نگه می‌دارند.
البته گاهی ممکن است بهداشت فردی خود، مثل شست و شوی تمیز و یا خشک کردن بعد از شست و شو را رعایت نکنند. سایر عوامل دیگر که سبب سوزش ادرار می‌شود، به ندرت می‌تواند بین بزرگسالان و کودکان مشترک باشد.
بهتر است هنگامی که کودکان احتیاج به دفع ادرار دارند سریعا آنها را به سرویس بهداشتی برد. به دنبال آن نیز بهتر است شست و شوی صحیح بعد از دفع ادرار و خشک کردن را نیز به آنها آموزش داد.
چگونه سوزش ادرار را از بین ببریم؟
پیش گرفتن راهکار برای درمان سوزش ادرار به علتی بستگی دارد که سبب بروز این ناراحتی شده است. اولین اقدامی که می‌توان برای درمان سوزش ادرار انجام داد این است که منشا اصلی ایجاد این ناراحتی پیدا شود.
عواملی از جمله عفونت‌ها، التهابات و عواملی دیگر که برایتان بیان شد، می‌توانند سبب بروز این مشکل شوند که در کنار آنها مشکلات دیگری نیز ممکن است بروز داده شود.
مهمترین علتی که بیان شد عفونت‌ها بود که با مصرف آنتی بیوتیک از بین می‌رود. اما در صورتی که دردها و سوزش ادرار بر اثر عفونت نباشد بهترین راهکار چیست؟
گاهی مصرف مسکن‌ها می‌تواند بسیاری از دردها و سوزش‌ها را تسکین دهد. اما برای درمان نیز راهکارهایی وجود دارد. ممکن است این راهکارها خود به تنهایی سبب درمان شوند و یا در کنار مصرف آنتی بیوتیک‌ها دوره درمان را کوتاهتر کنند.
- استفاده دقیق و منظم آنتی بیوتیک‌ها
- عدم تحریک مجدد التهابات ایجاد شده
- کمپرس آب گرم به مدت 5 الی 10 دقیقه به فواصل مختلف
- نوشیدن آب به مقدار زیاد برای دفع سریع عفونت و باکتری‌ها
- مصرف یک قاشق از زاج سفید یا جوش شیرین در یک ظرف آب و نشست در آن به مدت 20 الی 30 دقیقه
- تغییر در عادات غذایی و عدم مصرف غذاهای پر ادویه، تند، شیرین، الکل، کافئین بالا، نوشابه گازدار و سرکه بیش از حد
- تعویض لباس زیر طی روز و استفاده از لباس زیرهای نخی
- ادرار قبل و بعد از رابطه جنسی، به ویژه شست و شو با آب و کمی جوش شیرین
- ادرار قبل از خوابیدن
- عدم نگه داشتن ادرار برای مدت زمان طولانی
- رعایت بهداشت فردی
- پرهیز از رفتن به استخر و اماکنی که امکان انتقال بیماری‌های زمینه‌ای وجود دارد
- استفاده از شلوارهای گشاد و آزاد (زیرا وجود جریان هوا به خشک شدن و جلوگیری از رشد باکتری‌ها می‌انجامد)
- خشک نگه داشتن لباس زیر
- خشک کردن بعد از دفع ادرار یا مدفوع از جلو به عقب (زیرا باکتری‌های موجود در مدفوع یا روده بزرگ به مجاری خروجی ادراری نرسد)
درمان دارویی سوزش ادرار
همانطور که اشاره شد، دلایل مختلفی می‌تواند سبب ایجاد این مشکل شود. به همین دلیل نیاز به درمان دارویی مختلف احساس می‌شود. زیرا درمان دارویی مناسب به علت بروز عفونت کاملا متفاوت از درمان دارویی برای مشکلات کلیوی و یا حساسیت‌زا است.
با این وجود اغلب توصیه می‌شود راهکارهای درمانی دارویی را خودسرانه نباید پیش گرفت و این کار را به بعد از تشخیص دقیق توسط پزشک و طبق صلاح‌دید پزشک برای مصرف داروی مناسب موکول کرد.
زمان مراجعه به پزشک
در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر که با سوزش ادرار همراه بود، باید در سریعترین زمان ممکن، ملاقات با پزشک را تنظیم کرد:
- ادامه دار شدن سوزش ادرار بیش از 3 روز
- خارج شدن ترشحات مانند خون یا هر نوع بافت غیر معمول هنگام دفع ادرار
- احساس درد در ناحیه کمر و پهلو
- تب و بالا رفتن دمای بدن
- احساس بوی بد و ادرار تیره رنگ به دفعات مکرر
- احساس دفع سنگ کلیه یا سنگ مثانه از طریق ادرار
مطالب مرتبط با دلایل سوزش ادرار
- درد کلیه ناشی از چیست؟ عوامل اصلی ایجاد آن کدامند؟
- اسید اوریک را چگونه می‌توان در منزل با راهکارهای طبیعی کاهش داد؟
- تکرر ادرار چرا ایجاد می‌شود؟ برای کنترل آن چه باید کرد؟
سخن پایانی
عوامل بسیاری هستند که در ابتلا به سوزش ادرار موثرند و رعایت کردن آنها ممکن است باعث پیشگیری از بروز آن نشود. اما بهتر است اگر از سوزش ادرار به شدت رنج می‌برید از عوامل تحریک کننده، اجتناب کنید و حتما به پزشک متخصص مراجعه کرده تا پس از بررسی علت بروز به درمان پرداخته شود. طی درمان آب بسیار بنوشید تا با دفع ادرار عفونت‌ها و باکتری‌هایی که مسبب بروز ناراحتی شده‌اند، از بدن خارج شوند.
