سزارین عملی برای به دنیا آوردن نوزاد است که گاهی اوقات بعد از انتظارهای چند ماهه می‌توان بسته به نیاز مادر آنرا به کار برد. در حالت‌هایی طبق صلاح‌دید پزشک، ممکن است این عمل جراحی زودتر از موعد 9 ماهه بارداری انجام شود.
امروزه درصد بیشتری از خانم‌ها طرفدار این روش برای وضع حمل هستند. زیرا با بی‌هوشی یا بی‌حسی دردی را احساس نمی‌کنند. حالا بهتر است به بررسی بیشتری در رابطه با این نوع وضع حمل بپردازیم تا ببینیم آیا واقعا مزیت‌های این روش به عوارض آن می‌ارزد؟
عمل سزارین چگونه انجام می‌شود؟
سزارین به عنوان یک روش وضع حمل است که مناسب برای مادرانی به شمار می‌رود که نمی‌خواهند وضع حمل طبیعی از واژن داشته باشند.
با سنجیدن شرایط مادر و جنین توسط پزشکان، نحوه انجام جراحی به وسیله بی‌هوشی یا بی‌حسی موضعی توسط متخصصان مشخص می‌شود. مانیتورهای مختلفی در اتاق عمل برای چک کردن و نمایش لحظه به لحظه تغییرات مادر و جنین وجود دارند.
مواردی مانند چک کردن تنفس از طریق لوله‌های نازکی که از طریق بینی و ماسک اکسیژن انجام می‌شود. فشار خون مادر به کمک دستبندی که به مچ وصل می‌شود، دائم تحت کنترل قرار می‌گیرد. صفحه‌ای به عنوان کنترل کننده ضربان قلب روی سینه مادر قرار گرفته و مدام حالات مادر چک می‌شود.
لوله‌ای به نام کاتتر وظیفه تخلیه ادرار را برای مدت یک الی دو روز به عهده دارد. این لوله دردناک نیست اما ممکن است سبب ایجاد ناراحتی در مادر شود. پیش از شروع عمل جراحی، موهای زائد ناحیه لگن تراشیده می‌شود و قسمت زیر شکم برای برش دادن، ضد عفونی و پاکسازی خواهد شد. پرده‌ای بین صورت و لگن مادر کشیده می‌شود تا پزشکان عمل جراحی را انجام دهند.
پس از بی‌هوش شدن و یا بی‌حس شدن قسمت زیر شکم، برشی به اندازه یک الی دو اینچ (که گاهی به برش بیکینی نیز شناخته می‌شود) انجام خواهد شد. پس از این برش، پزشک جراح عضلات شکم را برای رسیدن به رحم برش می‌زند.
این برش ها ممکن است به یکی از دو روش عمودی و یا افقی انجام شود. پزشکان معمولا برش افقی (عرضی) را به برش طولی ترجیح می‌دهند زیرا با این کار مادر در آینده می‌تواند، از روش وی بک برای زایمان طبیعی پس از زایمان سزارین استفاده کند. برش عرضی بهتر و سریعتر بهبود خواهد یافت.
بالاخره بعد از ایجاد برش مناسب نوزاد متولد می‌شود و پزشک آنرا به آرامی بیرون می‌کشد. پس از جدا کردن نوزاد از بند ناف (که در برخی از بیمارستان‌ها پدر می‌تواند این کار را انجام دهد)، مادر می‌تواند مانند زایمان طبیعی متولد شدن نوزاد خود را شاهد باشد.
پزشک نوزاد را پس از نشان دادن به مادر (در صورتیکه پدر نیز همراه مادر باشد به وی نیز نشان می‌دهند) برای پاک کردن و آماده کردن به پرستاران اتاق بازیابی می‌سپارد.
پزشک جفت را از رحم خارج می‌کند و سپس رحم و پوست شکم را توسط بخیه‌هایی قابل حل شدن می‌بندد. برش‌ها نیز بعد از چند روز ترمیم می‌شوند.
مادر با کمک پرستاران یا پدر نوزاد می‌تواند کودک خود را برای مدتی روی سینه خود نگه دارد. با انجام اینکار نوزاد احساس آرامش بیشتری خواهد داشت.
چه زمانی عمل سزارین مناسب‌تر از زایمان طبیعی است؟
بر اثر ایجاد برخی از شرایط‌ها پزشک ممکن است جراحی سزارین را برای مادر تجویز کند. این در صورتی است که زایمان طبیعی، موجب ایجاد خطراتی برای مادر و نوزاد شود. این در حالتی است که عمل سزارین توسط یک متخصص می‌تواند امنیت بالایی داشته باشد و برای سلامتی مادر و تولد نوزادی سالم، بهتر باشد.
- اگر نوزاد دچار انقباض جفتی، ضربان قلب نامنظم و همینطور در صورت جدایی بند ناف از دهانه رحم و یا کوتاه بودن بند ناف و خیلی از مشکلات از این قبیل باشد
- هنگامی که کیسه آب ناگهان و ناخواسته پاره شده باشد
- اگر مادر به بیماری‌هایی که ویروسی هستند نظیر HIV مبتلا باشد
- هنگامی که سلامت مادر و جنین به شدت در خطر باشد
- هنگامی که مادر دچار دیابت بالای بارداری باشد
- وقتی دوقلویی یا چند قلویی ایجاد شده باشد و یا نوزاد بیش از حد نرمال وزن زیادی داشته باشد
- هنگامی که مادر، سابقه زایمان سزارین داشته باشد زایمان‌های بعدی نیز سزارین خواهد بود اما روشی نوین به نام وی بک (VBAC) می‌تواند امکان زایمان طبیعی پس از یک دوره سزارین را فراهم کند
- پارگی بند ناف
- بالا بودن ضربان قلب نوزاد که در این صورت قادر به حرکت نخواهد بود
- وقتی جفت به سمت جلو آمده باشد سبب می‌شود قسمت‌هایی از دهانه رحم را پوشانده شود و یا هر نوع انسدادی که دهانه رحم را گرفته باشد
- در صورتی که رحم و واژن مادر دچار آسیب دیدگی‌هایی نظیر تبخال تناسلی و عفونت شدید شده باشد و یا قسمتی از واژن دچار زخم و بریدگی شود، زیرا با عمل سزارین از مبتلا شدن نوزاد به این بیماری‌های عفونی جلوگیری می‌شود
- وقتی جنین در موقعیت درستی برای زایمان طبیعی قرار نگرفته باشد
مقایسه زایمان طبیعی با سزارین
در زایمان سزارین شکم مادر با چاقو بریده می‌شود؛ همین موضوع می‌تواند علتی برای ایجاد عفونت در زخم‌ها باشد. با ایجاد این برش‌ها، مادر ممکن است دچار کم خونی شدید شده و نیاز به انتقال خون داشته باشد.
این موضوع به ویژه تاثیر چشمگیری در خانم‌هایی که سابقه کم خونی دارند، خواهد گذاشت. اما در مواردی ممکن است بعد از عمل سزارین مادرها دچار کم خونی شوند که باید زیر نظر پزشک، برای داشتن بدنی سالم جهت نگهداری از کودک خود، تحت مراقبت قرار بگیرند.
قسمت‌هایی از سیستم بدن که به رحم نزدیک هستند، مانند مثانه و روده‌ها، به احتمال خیلی کمی ممکن است حین جراحی سزارین دچار خراش یا بریدگی شوند. ایجاد لخته‌های خونی ممکن است در پاها و اندام‌هایی مانند ریه و لگن تشکیل شوند.
برای این عمل جراحی لازم است تا از داروهایی خاص برای بی‌هوشی و یا بی‌حسی استفاده شود. استفاده از این داروها ممکن است سبب بروز واکنش‌های بد بدن مادر شده و مشکلاتی را ایجاد کند. اما این نکته خیلی مهم است که در این روش، مادر دردی را تحمل نمی‌کند، اما در روش طبیعی ممکن است مادر ساعت‌ها برای متولد شدن نوزاد خود دردهایی را متحمل شود.
مادرانی که به زیبایی ظاهری پوست شکم خود اهمیت می‌دهند ممکن است از این روش برای زایمان استقبال نکنند. زیرا با ایجاد خراشی در ناحیه شکم و رحم، نوزاد متولد خواهد شد و ممکن است اثر این خراش بر جای بماند.
در زایمان طبیعی خطرات کمتری نسبت به زایمان سزارین وجود دارد، همینطور مادر می‌تواند سریعتر به منزل برگشته و زندگی روزمره خود را در کنار کودک خویش آغاز کند. اما در کنار همه اینها سزارین روشی امن به شمار می‌رود که در حالت‌هایی که خطری مادر و جنین را تهدید می‌کند بسیار مفید و لازم است.
البته این نکته مهم را بهتر است در نظر داشت که هر خانمی، دوران بارداری و زایمان متفاوتی را تجربه خواهد کرد. بهتر است با نظر پزشک متخصص و همینطور در نظر گرفتن شرایط جنین، روش مناسب‌تری را برای زایمان انتخاب کرد.
مراقبت‌های بعد از زایمان سزارین
- پیاده روی و راه رفتن آرام می‌تواند برای کاهش دردها، پیشگیری از لخته شدن خون و عدم ابتلا به یبوست بسیار موثر باشد
- از اعضای خانواده، دوستان و همسر خود برای انجام امور منزل کمک بگیرید و استراحت لازم تا 8 هفته پس از زایمان را رعایت کنید
- نوشیدن مقدار زیاد آب و آبمیوه برای جلوگیری از ابتلا به یبوست و کمک به ساخت شیر در بدن مادر موثر است
- لازمست تا حدود 6 هفته، از داشتن رابطه جنسی پرهیز کنید
- رژیم غذایی مناسب و استفاده از غذاهای سالم و تازه به مقدار کم در وعده های زیاد
- تمیز و خشک نگه داشتن محل زخم و بخیه‌ها
حس‌های پس از زایمان سزارین
ممکن است مادر پس از اتمام زایمان، به دلیل تزریق بی‌حسی، احساس فشار و کشیدگی در ناحیه پایین تنه را داشته باشد. پزشک برای هنگامی که بی‌حسی از بین می‌رود، داروهای مسکن تجویز خواهد کرد.
اما اگر زایمان به صورت خواب شده و یا بی‌هوشی انجام شود، ممکن است مادر پس از به هوش آمدن هیچ چیز به یاد نداشته باشد و تنها کمی احساس درد را تجربه کند.
این روش به عنوان یک روش مطمئن برای زایمان شناخته می‌شود. دلایل و حالت‌هایی وجود دارند که لازمست مادر به روش سزارین وضع حمل کند. با این حال خطرات احتمالی وجود دارند که هر عمل جراحی را تهدید می‌کند. اما خانم‌هایی هستند که بر اساس مد روز تمایل به انجام این روش برای وضع حمل را دارند.
مادران بعد از این عمل جراحی ظرف 24 ساعت ترخیص خواهند شد و در برخی موارد خاص ممکن است به مدت 3 الی 4 روز در بیمارستان بستری شوند.
این نوع زایمان دوره بهبودی طولانی‌تری نسبت به زایمان طبیعی دارد. بعد از بی‌هوشی ممکن است احساساتی شبیه سردرد، سرگیجه، احساس افسردگی و بی‌حالی به مادر دست دهد.
در این صورت پزشک دارویی مناسب، جهت رفع این مشکلات تجویز را خواهد کرد. برای روزهای ابتدایی ممکن است مادر احساساتی نظیر موارد زیر را تجربه کند:
- احساس خستگی
- احساس درد و سوزش در قسمت‌های برش شده
- نفخ شکم و ایجاد یبوست
- سخت شدن حرکت و حتی بلند کردن کودک
مادران بعد از گذشت 6 الی 8 هفته بعد زایمان می‌توانند، به فعالیت‌های عادی و روزمره خود بپردازند. بهتر است برای داشتن رابطه جنسی با همسر خود، مراقبت‌های لازم مانند زایمان طبیعی پیش گرفته شود. بهتر است تا 6 هفته از برقراری رابطه جنسی پرهیز کرده و از پزشک مربوطه در این مورد مشاوره گرفته شود.
نکات پایانی
هر مادری آرزو دارد و امیدوار است که فرزندی زیبا و سالم، وضع حملی بدون عوارض و درد را تجربه کند. اما همیشه امکان وضع حمل طبیعی وجود ندارد و روش سزارین یک روش برای در امان ماندن مادر و جنین از آسیب‌های احتمالی به شمار می‌رود. برخی مادران صرفا برای داشتن برنامه ریزی دقیق‌تر سراغ روش سزارین می‌روند در صورتی که برای وضع حمل نیازی به این روش ندارند.
