اسطوخودوس یک گیاه خاص مناطق شمال آفریقا و مدیترانه است که در تمامی دنیا یافت می شود. از این گیاه در گذشته استفاده های زیادی می شده است. مصریان برای مومیایی کردن از آن استفاده می کردند. با گذشت زمان آشکار شد می توان از اسطوخودوس برای مصارفی مانند زیبایی، بهداشت و سلامت استفاده بهره برد. در ادامه به بررسی این گیاه و خواص آن می پردازیم .
آشنایی با اسطوخودوس و خواص آن
اسطوخودوس گیاهی از خانواده نعنا است و دارای برگ های کشیده است. گل های این گیاه به رنگ های آبی، بنفش و ارغوانی هستند و پرزهای ریزی دارند. ساقه این گیاه دارای ماده ای روغنی و خوشبو است. این گیاه به صورت خودرو وجود دارد و سرعت رشد آن سریع می باشد.
1. رایحه درمانی با اسطوخودوس
یکی از پرکاربرد ترین و قدیمی ترین مصارف اسطوخودوس برای رایحه درمانی است. از رایحه این گیاه پرخاصیت برای ایجاد آرامش، کم کردن استرس و اضطراب و گاهی هم برای کاهش درد استفاده می شود. بخور کردن این گیاه در درمان سرماخوردگی و استعمال روغن آن برای بهبود گرفتگی عضلات به کار می رود. رایحه این گیاه در کنار رز و مریم گلی می تواند از سختی های سندروم پیش از قاعدگی بکاهد.
2. بهبود علائم سرطان و زوال عقل
رایحه درمانی با اسطوخودوس در آرام کردن بیمارانی که در حال درمان سرطان هستند بسیار موثر است و حالات و خلقیات آنان را بهبود می بخشد.
اسطوخودوس در درمان و بهبود علائم زوال عقل نیز موثر است و یکی از درمان های سنتی برای پیشگیری از آلزایمر به حساب می آید.
3. خواص آنتی باکتریال و ضد قارچی
در یک تحقیق در سال 2014 نشان داده شد که اسطوخودوس خواص ضد میکروبی دارد و این به این معنی است که مانع رشد و گسترش باکتری و ویروس می شود. در برخی بیماری های پوست و مو که در اثر رشد میکروب ها ایجاد می شود مانند شوره سر و پوست سر حساس، استعمال روغن آن می تواند مفید و موثر باشد.
4. درمان التهاب
از روغن و گیاه اسطوخودوس در گذشته به عنوان درمان خانگی استفاده می شده است. در یک تحقیق در سال 2012 نشان داده شد که روغن اسطوخودوس در درمان التهاب پوستی و پیشگیری از گسترش آن موثر است و سرعت بهبود التهاب پوستی و زخم های پوست سر را افزایش می دهد ولی برای اثبات این ادعا به مطالعات بیشتری بر روی انسان نیاز است.
5. سلامت دستگاه گوارش
خواص ضد التهابی و آنتی میکروبی اسطوخودوس می تواند از معده و به طور کلی دستگاه گوارش در برابر عوامل بیماری زا محافظت کند و از درد ها و حمله های استرسی وارد شده به آن به دلیل خاصیت آرامش دهنده پیشگیری کند.
6. بهبود سردرد و میگرن
یکی از موارد مصرف که از دیرباز برای این گیاه مطرح بوده است، بهبود سردرد است. خواص آرامش دهنده و ضد التهابی آن به بهبود سردرد های میگرنی و سینوزیت کمک زیادی می کند. برای این کار می توان روغن آن را به نواحی درگیر مالید یا از دمکرده آن استفاده کرد.
7. درمان سندروم پیش از قاعدگی و درد قاعدگی
یکی از موارد مصرف اسطوخودوس را می توان، بهبود علائم سندروم پیش از قاعدگی دانست. علاوه بر این درد های قاعدگی نیز با مصرف دمکرده آن کاهش می یابد و مالیدن روغن آن هم در زیر شکم می تواند موثر باشد.
8. بهبود سرماخوردگی
یکی از علائم آزار دهنده سرماخوردگی بسته شدن راه تنفس است. استفاده از این گیاه برای برطرف کردن آن به صورت بوخور می تواند در بهبود علائم سرماخوردگی موثر باشد.
9. کاهش فشار خون و سلامت قلب
گیاهانی مانند ریحان، گشنیز و اسطوخودوس خاوی مقادیری لیناتول هستند. این ماده در پایین آوردن فشار خون موثر است و می تواند بر سلامت قلب با کاهش فشار خون موثر باشد. لیناتول یک آنتی اکسیدان است و می تواند باعث کاهش رادیکال های آزاد و بهبود استرس اکسیداتیو شود.
10. درمان یبوست
اسطوخودوس خاصیت ملین دارد و می تواند باعث بیشترشدن حرکات روده شود و در نتیجه می تواند به بهبود یبوست و بیماری های ایجاد شده در پی آن مانند بواسیر و شقاق موثر باشد.
خواص اسطوخودوس برای پوست و مو
استفاده از روغن هایی که از عصاره گیاهان تهیه می شوند رواج زیادی پیدا کرده است و در میان آن ها روغن اسطوخودوس بیشترین محبوبیت را دارد. این روغن از ترکیب یک روغن مانند روغن زیتون و عصاره این گیاه درست می شود. بیشترین موارد استفاده روغن اسطوخودوس در بهبود سلامت مو، پوست و ماساژ درمانی است. ادامه به بررسی خواص روغن اسطوخودوس برای بهبود بیماری ها می پردازیم.
رویش مجدد مو با اسطوخودوس
در سال 2016 در یک تحقیق که از روغن اسطوخودوس بر روی موش های آزمایشگاهی استفاده می شود، مشاهده شد این موش ها پس از استعمال اسطوخودوس دارای موهایی بیشتر و با ضخامت بیشتر پیدا کردند و سرعت رویش مو ها هم بیشتر شده است. از روغن این گیاه برای درمان ریزش مو بیماری هایی مانند ریزش موی سکه ای و طاسی در انسان استفاده می شود که نتایج خوبی هم به همراه داشته است ولی برای اثبات این موضوع نیاز به تحقیقات بیشتری بر روی انسان است.
ضد شپش
در یک تحقیق در سال 2011 نشان داده شده است روغن اسطوخودوس و روغن چای می تواند در از بین بردن شپش سر موثر باشد ولی تحقیقاتی بیشتری در این زمینه بر روی انسان نیاز است.
درمان آکنه
برای درمان جوش های صورت می توانید از بخور، روغن و عصاره دم کرده این گیاه استفاده کنید. از آنجایی که این گیاه خواص ضد التهابی دارد می تواند برای التهابات پوستی از جمله جوش یا آکنه هم مفید باشد.
نحوه ساخت روغن اسطوخودوس در خانه
اول اینکه این گیاه کمی روغن در ساقه هایش دارد ولی می توانید از گل این گیاه هم روغن تهیه کنید و از خواص آن بهره ببرید. برای این کار یک پیمانه روغن پایه مانند روغن زیتون یا کنجد، یک پیمانه آب و یک پیمانه گل خشک یا تازه اسطوخودوس را درون ظرفی بریزید و بجوشانید تا آب آن تبخیر شود. سپس روغن را صاف کنید و استفاده کنید.
می توانید از تعدادی گل و ساقه این گیاه درون ظرف روغن زیتون یا کنجد بریزید و پس از یک ماه از آن استفاده کنید. هرچه از زمان گذاشتن این گیاه درون روغن گذشته باشد، کیفیت روغن هم بهتر می شود.
چطور از مزایای اسطوخودوس برای مو بهره مند شویم؟
- ماساژ دادن پوست سر با استفاده از روغن آن؛ در این روش بهترین زمان برای استفاده از روغن پس از حمام و یا پیش از خواب است.
- روغن آن را به شامپو، ماسک مو، ژل و … اضافه کنید تا از خواص مطلوب آن برای مو بهره مند شوید.
- محصولاتی بهداشتی را خریداری کنید که از عصاره آن در آنها استفاده شده است؛ مانند شامپوی اسطوخودوس.
- در سروم موی خود مقدار روغن اسطوخودوس بریزید یا می توانید سروم مویی که از عصاره این گیاه در آنها استفاده شده است بخرید.
- در هفته یک بار از ماسک موی اسطوخودوس استفاده کنید و یا ماسک موی خانگی با استفاده از اسطوخودوس درست کنید.
موارد منع مصرف
1. زنان باردار، کودکان و بیماران مبتلا به دیابت
هنوز تحقیقاتی بر روی تاثیر این گیاه بر روی زنان باردار و شیرده انجام نشده است لذا از مصرف آن در این دوران اجتناب کنید.
2. کسانی که عمل جراحی در پیش دارند
از آنجایی که این گیاه همانند گل گاو زبان بر روی سیستم عصبی تاثیر می گذارد و خاصیت آرامش دهنده دارد، می تواند در تاثیر داروهای بیهوشی تداخل ایجاد کند پس سعی کنید اگر در آینده نزدیک عمل جراحی دارید از اسطوخودوس استفاده نکنید.
چای یا دم کرده اسطوخودوس
پس از روغن اسطوخودوس دم کرده آن بیشترین مورد مصرف را دارد. گل های خشک شده اسطوخودوس را می توان مانند چای دم کرد و میل کرد. دم کرده این گیاه برای داشتن آرامش بیشتر و درمان برخی بیماری ها مانند میگرن، بی خوابی و کیفیت پایین خواب بسیار موثر است. همچنین برای بهبود جای نیش حشرات و گزیدگی هم از دمکرده آن و هم از روغن آن بر روی پوست استعمال می شود و در برخی موارد هم برای درمان اسپاسم عضلات استفاده می شود.
سخن پایانی
اسطوخودوس گیاهی از خانواده نعنا است و عطر و بویی خوشایند دارد و در صنایع بهداشتی و آرایشی مصارف زیادی دارد. این گیاه بیشتر به صورت روغن مورد استفاده قرار می گیرد و برای درمان بیماری های پوست و مو بسیار پرکاربرد و موثر است.علاوه بر این خاصیت آنتی اکسیدان این گیاه می تواند به بدن دربهبود علائم بسیاری از بیماری ها مانند فشار خون، یبوست، میگرن و بیماری های پوستی کمک کند.
