آمبولی ریه جزء بیماری های خطرناکی است که شخص را تا مدت ها می تواند درگیر خود کند. ریه از آن جهت که بخش جمع کردن اکسیژن را بر عهده دارد، هر آسیبی به آن بسیار مشکل ساز خواهد بود. به همین جهت لازم است، با دیدن اولین نشانه های آسیب ریوی برای درمان آن اقدام کرد. در ادامه ی این مقاله با کلیتی از آمبولی ریه صحبت خواهیم کرد.
آمبولی ریه چه بیماری است؟
زمانی که یکی از رگ های خونی ریه با لخته ی خون و یا چربی بسته شود، گفته می شود عارضه ی آمبولی ریه رخ داده است. البته این گرفتگی ممکن است در بافت های ریه نیز رخ دهد. در اکثر مواقع لخته ی خون از ناحیه ی سیاهرگ پا به سمت قلب می آید، سپس از طریق سرخرگ از قلب خارج می شود. در نهایت این لخته خون در رگ یا بافت ریوی انسداد را ایجاد خواهد کرد.
آمبولی ریه تنگی نفس را در ابتدا برای شخص به همراه می آورد، سپس شرایط را سخت تر خواهد کرد. این نکته قابل ذکر می باشد که، این بیماری در سنی می تواند برای افراد اتفاق بیفتد. با این حال بزرگتر ها به کودکان بیشتر به گرفتگی رگ های ریه دچار می شوند.
نکته: آمبولی ریه می تواند از گرفتگی چندگانه رخ دهد. در این شرایط خطر فوت در فرد مبتلا به این بیماری بالا خواهد رفت.
آمبولی ریه چه نشانه هایی دارد؟
علائم و نشانه های آمبولی ریه در هر فرد می تواند متفاوت باشد. این علائم بسته به میزان سن و به میزانی که رگ های ریه دچار گرفتگی شده باشند بستگی دارند. اما علائمی وجود دارد که تقریبا در اکثریت افرادی که دچار این عارضه شده اند یکی می باشد.
آمبولی ریه و گرفتگی نفس
یکی از نشانه های شایع در آمبولی ریه گرفتگی نفس می باشد. تنگی نفس در این بیماری مانند آسم نمی باشد که کم کم خود را نشان دهد، بلکه خود را به صورت ناگهانی نشان می دهد و شخص را به شدت درگیر خواهد کرد. برای مثال شخص طی روز بسیار بدون مشکل و علائمی را گذرانده است ناگهان در شب به شدت دچار تنگی نفس خواهد شد. در این هنگام شخص را تا جای ممکن نباید تکان داد چرا که تکان خوردن و تقلا کردن گرفتگی نفس را بیشتر خواهد کرد.
درد در ناحیه قفسه سینه
در اکثر مواقع درد در ناحیه قفسه سینه را نشانه ی حمله ی قلبی می دانند. اما یکی از نشانه های آمبولی ریه نیز درد شدید در ناحیه قفسه سینه می باشد. این درد با سرفه کردن، انجام عمل دم و بازدم، خم شدن، بلند کردن وسیله ای و هر عاملی که به ریه ها فشار وارد کند بیشتر خواهد شد. در این هنگام بهتر است بیمار تنها استراحت کند، تا فشار از روی ریه ها برداشته شود.
سرفه و آمبولی ریه
هنگامی که ریه دچار مشکلی شود، عمل دم و بازدم دچار مشکل می شود. در آمبولی ریه مانند دیگر بیماری های ریه، هوا برای خروج دچار مشکل خواهد شد، در نتیجه ی این اتفاق شخص هوا را با عمل سرفه های پی در پی مجبور می شود از بدن خارج کند.
احساس خستگی و بی حالی
از مشکلات شایعی که افراد دچار بیماری های ریوی مانند آمبولی ریه دچار آن می شوند، احساس خستگی و بی حالی مداوم می باشد. ریه وظیفه ی دریافت اکسیژن از محیط را بر عهده دارد. سپس اکسیژن توسط رگ های خونی منتشر شده از ریه به باقی اجزای بدن خواهد رسید. اکسیژن به نوعی انرژی اصلی سلول و بافت های بدن را تامین می کند. زمانی که بر اثر آمبولی یک یا چند رگ دچار انسداد شود، دیگر اکسیژن به اندازه ی مورد نیاز بدن به بافت ها و سلول ها نخواهد رسید. بنابراین علت شخص بیمار احساس خستگی و سستی مداوم دارد.
علائم دیگری نیز وجود دارد که نشان دهنده بیماری آمبولی ریه می باشد. اما باید توجه کرد باقی علائم در برخی افراد خود را تنها نشان می دهد.
- ضربان قلب نامنظم
- استرس و بی قراری
- تغییر رنگ پوست (کبودی)
- تنفس نامنظم. در اکثر مواقع شخص پی در پی و با سرعت زیاد عمل دم و بازدم را انجام می دهد
- بالا آوردن خون
- خروج خون هنگام سرفه کردن
- در مواقع حاد شخص بیمار غش خواهد کرد
- ضعیف بودن نبض
- احساس درد در ناحیه گردن، بازو و کتف
نکته: بر اساس گزارش های داده شده، یک سوم از افرادی که علائمی از این بیماری را نداشته اند فوت شده اند. البته این آمار شامل افرادی که برای درمان اقدام نکرده اند نیز صادق می باشد.
عواملی که باعث گرفتگی رگ های ریه می شود
در بیماری آمبولی ریه عوامل مختلفی می تواند نقشی در لخته شدن خون داشته باشد. این عارضه ریوی بیشتر به علت ترومبوزیس رخ خواهد داد. در این زمان لخته های خون در رگ های پایینی و عمیق بدن ایجاد می شود. سپس طی جریان چرخش خون در بدن رو به بالا حرکت کرده و به سمت ریه می آید. البته نشان داده شده است بیشترین لخته های خونی از سمت پا و لگن، باعث آمبولی ریه می شوند.
آسیب و شکستگی استخوان ها
زمانی که بر اثر سانحه و یا آسیب شدید استخوان ها دچار شکستگی و یا ترک خوردگی میشوند، رگ های اطراف آن نیز پاره می شوند و یا بر اثر فشرده شده درون آن ها لخته های خونی ایجاد خواهد شد. هنگامی اگر این لخته های خونی تجزیه نشوند، این امکان وجود دارد خون لخته شده از طریق جریان خون به سمت ریه آمده و عارضه ی آمبولی ریه را برای فرد پدید آورد.
بارداری
یکی از عواملی می تواند باعث ایجاد لخته خون در ناحیه پا و لگن شود، بارداری است. خانم ها در هنگام بارداری علاوه بر اضافه وزن طبیعی ممکن است، اضافه وزن بیشتری نیز شوند. همین عامل به رگ و مویرگ های پا فشار وارد می کند و رگ ها را تحت فشار قرار دهند. در این شرایط ریسک ایجاد لخته در پا بالا می رود. در نتیجه ی این اتفاق خطر آمبولی ریه نیز بالا خواهد رفت.
اضافه وزن
افرادی که دارای اضافه وزن هستند، هنگام ایستادن وزن و فشار بسیار زیادی بر کمر و پا ها متحمل می شود. این فشار اضافی رگ ها را تحت فشار قرار داده و باعث خواهد شد، لخته های خونی در پا ایجاد شود. همانطور که اشاره شد لخته های ایجاد شده در رگ های خونی پا اگر درمان نشود این امکان را دارد تا به آمبولی ریه ختم شوند.
تحرک نداشتن برای مدت طولانی
عدم تحرک برای طولانی مدت باعث خواهد شد لخته هایی در بدن به خصوص در ناحیه پا ایجاد شود. علت ایجاد شدن این لخته های خونی بیشتر فشار گرانش زمین به رگ ها می باشد. اینگونه که خون را به پایین ترین نقطه از بدن شخص می کشاند. این اتفاق هنگامی که شخصی مسافرت پروازی طولانی مدت نیز دارد، امکان خطر بالا رفتن لخته شدن خون بیشتر خواهد شد. این لختگی به مرور زمان می تواند آمبولی ریه را برای فرد رقم زند.
شرایط پزشکی
برخی از افراد به دلیل تحت درمان بودن های خاص، سلامتی بدنشان به گونه ای دیگر نیز به خطر می افتد، در برخی از مواقع درمان بیماری دیگر باعث خواهد شد، خون خیلی راحت لخته شود. در نتیجه این اتفاق شخص می تواند منجر به آمبولی ریوی شود. درمان پزشکی مانند جراحی یا شیمی درمانی سرطان نیز می تواند باعث لخته شدن خون شود.
برخی عوامل وجود دارد که ریسک ابتلا به آمبولی ریه را بیشتر خواهد کرد مانند:
- سابقه خانوادگی آمبولی
- اختلالات لخته شدن خون ژنتیکی، از جمله فاکتور V لیدن
- سابقه حمله قلبی یا سکته مغزی
- یک سبک زندگی بی تحرک یا کم تحرک
- مصرف استروژن یا تستوسترون
- سرطان
آیا آمبولی ریه قابل درمان است؟
آمبولی ریه در اکثر مواقع قابل درمان می باشد. اما اگر برای درمان این بیماری دیر اقدام شود ممکن است طول درمان طولانی شود و یا جان فرد بیمار به خطر بیفتد. اما برای درمان این بیماری اکثرا پزشک مراحل زیر را پیش می گیرد.
اشعه X قفسه سینه
این آزمایش استاندارد و غیر تهاجمی به پزشکان اجازه می دهد تا قلب و ریه های فرد بیمار را به طور کامل مورد معاینه قرار دهند. همچنین با این روش هر گونه مشکلی درباره استخوان های اطراف ریه های شما مشاهده می شود.
- الکتروکاردیوگرافی (ECG)
- MRI
- سی تی اسکن
- آنژیوگرافی ریوی
- سونوگرافی وریدی دوبلکس
- venography
- آزمایش D-dimer
در آخر:
آمبولی ریه مانند هر بیماری ریوی دیگر بسیار خطرناک می باشد. ریه به دلیل محیط مرطوب و بسته ای که دارد، شرایط را برای گسترش سریع بیماری فراهم می کند. در نتیجه لازم است، با مشاهده علائم بیماری در ریه برای معاینه سریعا به پزشک مراجعه شود. همچنین برای پیشگیری از این بیماری لازم می باشد، سبک زندگی را تا حدود زیادی تغییر داده و پس آسیب به استخوان پا، حتما برای از بین بردن لخته های ایجاد شده اقدام کرد.
