درماتیت به عنوان اصطلاحی است که به صورت کلی برای التهابات پوستی به کار می‌برند. پوستی که به این نوع مشکل دچار می‌شود اغلب ملتهب، قرمز و خشک به نظر می‌رسد.
نکته قابل توجهی که باید در ابتدا در نظر داشت تا بسیاری از نگرانی‌ها رفع شود، به غیر مسری بودن آن مربوط می‌شود. علاوه بر این موضوع، بسته به اینکه چه نوعی از درماتیت پوست را درگیر کرده باشد، ممکن است عوامل مختلفی زمینه‌ساز این بیماری شده باشند.
این مشکل پوستی ممکن است برای بسیاری از افراد ناراحت کننده باشد و مواردی همچون خارش شدید تا خفیف را در پی داشته باشد. اما بهتر است برای اینکه این بیماری پوستی را دقیق‌تر بشناسید با ادامه این متن همراه ما باشید.
درماتیت چیست؟
درماتیت یا Dermatitis از دو واژه Derma به معنی پوست و titis به معنی التهاب تشکیل شده است. پس در حالت کلی درماتیت را می‌توان به عنوان واژه‌ای برای التهابات پوستی در نظر گرفت. این بیماری انواع مختلفی دارد که اغلب با عوارضی مانند خشکی، قرمزی و التهاب همراه است.
در این بین شایع‌ترین نوعی که از این نوع بیماری‌ها وجود دارد، اگزما است. لازم به ذکر است مبتلایان به درماتیت ممکن است علائمی خفیف تا شدید را تجربه کنند که گاهی با تغییر فصل، گاهی با تغییر مواد شوینده، شرایط روحی، استرس و بسیاری از موارد دیگر ممکن است تشدید شود.
معمولا برخی از انواع درماتیت در کودکان شایع‌تر هستند و برخی دیگر از انواع آن در بزرگسالان بیشتر بروز داده می‌شوند. معمولا راهکارهای درمانی که برای این موضوع وجود دارد به درمان‌های موضعی با کرم و پماد یا درمان‌های دارویی مربوط می‌شود که تسکین و بهبودی را به همراه خواهند داشت.
مطالب مرتبط با درماتیت
- پوست مرغی را با 6 راه خانگی درمان کنید.
- لوپوس چیست و چه عوارضی را به همراه دارد؟
- درمان تبخال با 8 راهکار بسیار ساده و بهترین روش برای پیشگیری.
درماتیت چه علائمی دارد؟
معمولا نشانه‌هایی از درماتیت، برای اکثر افراد مشترک است. البته علائم ممکن است از خفیف تا شدید فرد را درگیر کنند و اینکه چه بخشی از بدن را تحت تاثیر قرار داده‌اند نکته بسیار مهمی است. نکته مهم دیگر در رابطه با علائم، این است که صرفا همه افراد تمام علائمی که بیان خواهیم کرد را تجربه نمی‌کنند و ممکن است فقط با برخی از آنها مواجه شوند.
- بثورات پوستی
- خشکی پوست و ایجاد ترک پوستی
- قرمزی
- التهاب و تورم
- خارش پوست
- سوزش پوست
- پوست دردناک
انواع درماتیت
همانطور که در طول متن اشاره شد، اصطلاح درماتیت برای انواعی از مشکلات پوستی که التهابی هستند به کار برده می‌شوند. از این رو انواع مختلفی را شامل می‌شود که در ادامه بهتر است به طور کامل به هر یک بپردازیم.
اگزما یا درماتیت آتوپیک
شایع‌ترن درماتیت پوستی اگزما (Atopic Dermatitis) است. معمولا زمینه‌های وراثتی سبب انتقال این بیماری پوستی به نسل‌های بعدی می‌شوند. نکته قابل توجه این است که این بیماری اغلب در کودکان شیرخواره شایع‌تر است و بروز داده می‌شود.
بر اثر اگزما تکه‌های خشکی در قسمت‌های مختلفی از پوست دیده می‌شوند که قرمز و زبر نیز هستند. معمولا روی صورت و گونه‌ها، پیشانی، کشاله ران و گاهی دست‌ها بیشتر دیده می‌شود که خارش را نیز به همراه دارد.
عواملی مانند بوسیدن کودکان که آب دهان به پوست آنها می‌رساند یا مواردی مانند مواد شوینده، عطرها و تعریق یا البسه زبر سبب این نوع در کودکان می‌شود. اما عامل مهم در ایجاد این عارضه پوستی ژنتیک است. راه درمان موضعی اغلب برای آن به کار برده می‌شود که با مراقبت‌های خانگی سریع‌تر بهبود خواهد یافت.
- برای اینکه با راهکارهای مراقبتی اگزمای کودکان آشنا شوید، لازم است به مقاله‌ای که تحت عنوان علت اگرما در کودکان و راهکارهای درمان خانگی گردآوری کرده‌ایم، مراجعه کنید.
درماتیت تماسی یا تحریکی
نوع دیگری از این بیماری پوستی را درماتیت تماسی (Irritant Contact Dermatitis) می‌گویند که اغلب بر اثر تماس یافتن ماده‌ای با پوست، به بروز واکنشی‌های آلرژیک می‌انجامد. این واکنش‌های آلرژیک یا محرک به شکل بثورات پوستی، تاول‌ها و همینطور خارش و سوزش بروز داده می‌شوند.
معمولا دو دسته از درماتیت‌های تماسی را تحت نام‌های درماتیت تماسی آلرژیکی و درماتیت تماسی تحریکی معرفی می‌کنند. معمولا نوع تحریکی با تماس موادی مانند شوینده‌ها، رنگ مو یا مواد شیمیایی به پوست بروز داده می‌شوند. در نوع آلرژیکی نیز با تماس پوست به موادی مانند برخی زیور آلات، گل و گیاه یا حتی برخی آنتی بیوتیک‌ها عوارض آن بروز داده خواهد شد.
معمولا راهکار کنترلی که برای این نوع عارضه‌های پوستی توصیه می‌شود، دور ماندن از شرایط محرک و آلرژی‌زا است که در صورت تشدید، درمان موضعی و خوراکی نیز ممکن است توصیه شود.
نورودرماتیت یا درماتیت عصبی
نوع دیگری که به عنوان درماتیت پوستی معرفی می‌شود، نورودرماتیت (Neurodermatitis) است که به عنوان درماتیت عصبی نیز شناخته می‌شود. معمولا استرس و شرایط عصبی به عنوان عوامل محرک این نوع از مشکل پوستی هستند و راهکار درمانی علاوه بر اینکه به صورت کرم یا دارو تجویز می‌شود، باید به کسب آرامش نیز منجر شود.
درماتیت دیس‌هیدروتیک
درماتیت دیس هیدروتیک (Dyshidrotic Dermatitis) زمانی بروز داده می‌شود که پوست قادر به محافظت از خود نباشد. معمولا بر اثر بروز چنین حالتی، عوارضی مانند تاول‌های کوچک و بزرگ ظاهر می‌شوند. این تاول‌ها معمولا روی دست و پاها بیشتر بروز داده می‌شوند.
درماتیت سبورئیک
بیماری پوستی درماتیت سبورئیک (Seborrhoeic dermatitis) یا شوره سر نوزادان به نام درماتیت سبوره‌ی نوزادان نیز مطرح است. در بیشتر موارد این نوع بر پوست سر نوزادان بیشتر ظاهر می‌شود و با پوسته‌های سفید همراه است.
البته باید این نکته را نیز در نظر داشته باشید که ممکن است به قفسه سینه و یا روی صورت نیز منتقل شود. در این صورت تیکه‌هایی از اسکار پوست، قرمزی و حتی سرفه را نیز در پی خواهد داشت.
درماتیت سکه‌ای یا نومولار
درماتیت سکه‌ای که تحت عنوان درماتیت نومولار (Nummular Dermatitis) شناخته می‌شود، معمولا در پی آسیب‌های پوستی بروز داده خواهد شد. نومولار به شکل عارضه‌هایی بیضی شکل روی سطح پوست دیده می‌شوند که خشک و ملتهب نیز هستند.
درماتیت نگلکتا
Dermatitis Neglecta به عنوان درماتیت فراموشی نیز معرفی می‌شود که در صورت عدم رعایت بهداشت پوستی بروز داده خواهد شد. این نوع عارضه پوستی معمولا با رعایت بهداشت قابل کنترل و پیشگیری است اما در مواردی که مزمن شود نیاز به درمانی اصولی برای کنترل آن وجود خواهد داشت.
درماتیت استازیس
این عارضه پوستی نیز مانند سایر موارد التهاب و خشکی را به همراه دارد که به درماتیت ناشی از استازیس (Stasis Dermatitis) معرفی می‌شود. معمولا بر اثر تغییرات ناشی از گردش خون، بر سطح پوست بروز داده می‌شود. (منبع)
علل ابتلا به درماتیت چیست؟
با توجه به اینکه چه نوع درماتیتی ایجاد شده است، علت متفاوتی وجود دارد. مواردی همچون نورودرماتیت، دیس هیدروتیت و نومولار هنوز علت ایجاد آنها به طور دقیق مشخص نشده است.
در صورت ابتلا به نوع درماتیت تماسی، ممکن است عواملی تحریک کننده یا آلرژی‌زا سبب این موضوع شده باشند. مواردی مانند لوازم آرایش، شوینده‌ها، نیکل، پیچک سمی و بلوط ممکن است زمینه‌ساز ابتلا به این نوع باشند.
از طرفی دیگر برای اگزما نیز مواردی از قبیل خشکی پوست، محیط آلوده، باکتری‌های روی پوست و به ویژه ژنتیک و سابقه خانوادگی در آلرژی یا آسم می‌تواند احتمال ابتلا را تشدید کند.
در مورد درماتیت سبورئیک نیز اغلب وجود قارچ در غدد چربی سبب این موضوع خواهد شد که نقش زمینه‌های ژنتیکی را نیز در ابتلا به آن نباید نادیده گرفت. البته در فصول بهار و زمستان عوارض این مورد تشدید خواهد شد.
همانطور که اشاره شد در رابطه با نوع استازیس نیز گردش خون ضعیف نقش به سزایی در بروز عوارض درماتیتی روی پاها و دست‌ها خواهد داشت.
عوامل محرک درماتیت
برخی از موارد هستن که عوامل تشدید کننده برای بروز انواع درماتیت محسوب می‌شوند. این موارد شامل گزینه‌های زیر هستند:
- استرس و اضطراب
- تغییرات هورمونی
- مواد شیمیایی محرک
- شرایط محیط زیست
- تغییرات غذایی
عوامل زمینه ساز برای بروز درماتیت
در این بین شرایطی وجود دارند که زمینه ابتلا به درماتیت را فراهم می‌کنند و در صورت رفع آنها احتمال بهبود عوارض این بیماری افزایش خواهد یافت. این عوامل زمینه ساز، شامل موارد زیر می‌شوند:
- سابقه خانوادگی و ژنتیک
- سن
- شرایط محیطی
- داشتن انواع آلرژی و حساست‌ها
- ابتلا به آسم
- شرایط بهداشتی
- شست و شوی مکرر و استفاده بیش از حد از مواد شوینده که سبب به هم خوردن PH دست می‌شود و به خشکی و ابتلا به درماتیت منجر خواهد شد
ابتلا به نوع درماتیت چگونه قابل تشخیص است؟
معمولا با بروز التهابات پوستی و مشکوک شدن به وجود مشکل، باید به پزشک مراجعه کرد. در این صورت پزشک با یک معاینه سطحی از روی ظاهر پوست، در حد به سزایی به تشخیص نوع درماتیت دست خواهد یافت. در پی آن در رابطه با سوابق بیماری، داروهای مصرفی و سابقه خانوادگی سوالاتی پرسیده خواهد شد.
در موارد لزوم، پزشک مقداری از سطح پوست را به عنوان نمونه برای انجام آزمایشات و بررسی دقیق‌تر برمی‌دارد. طی چند روز روی نمونه پوست، انواع واکنش‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد تا مشخص شود دقیقا پوست به چه عواملی آلرژی نشان می‌دهد و یا تحریک می‌شود. در برخی از موارد نیز متخصصین آزمایشات دیگری را ممکن است تجویز کنند.
درمان درماتیت به چه شکل است؟
روش درمانی که برای درماتیت مشخص می‌شود، بسته به نوع، شدت، علائم و قسمت درگیر شده بین یک الی سه هفته زمان نیاز دارد تا موثر واقع شود.
معمولا با مراجعه به پزشک درمان موضعی و دارویی متفاوتی به نسبت نوع آن ممکن است تجویز شود. اما در مورد برخی از انواع، درمان‌های خانگی نیز برای آن موثر خواهند بود. بهتر است هر یک را به صورت مجزا بررسی کنیم.
درمان درماتیت پوست با روش‌های پزشکی
معمولا با مراجعه به پزشک راهکارهای درمانی که تجویز می‌شوند به سرعت نتیجه می‌دهند. اما برای بهره از آنها باید طبق دستورات توصیه شده عمل کرد و همینطور از پیش گرفتن روش خودسرانه اجتناب کرد.
زیرا ممکن است نوع درماتیت متفاوت با روش درمانی باشد که پیش گرفته شده است؛ در این صورت ممکن است نه تنها بهبودی حاصل نشود، بلکه سبب مقاومت پوست در مقابل بهبودی و روش درمانی شود.
با این حال بهتر است با داروها و پمادهایی که برای رفع درماتیت موثر هستند آشنا شد:
- داروهای ضد آلرژیکی و ضد خارش مانند انواع آنتی هیستامین‌های خوراکی و موضعی مانند دیفن هیدرامین
- داروهای ضد قارچ یا داروهای از بین برنده خارش و آنتی بیوتیک‌ها
- انواع کرم و لوسیون مخصوص پوست‌های خشک
- فتوتراپی به وسیله نور کنترل شده در قسمت‌های آسیب دیده پوست
- کرم‌های استروئیدی مانند هیدروکورتیزون که التهابات را کاهش می‌دهند
درمان درماتیت پوست در خانه
در بین همه روش‌های درمانی، گاهی روش‌های خانگی پسندیده‌تر هستند. اما باید این نکته را در نظر داشت که زمان بیشتری نیاز است تا پوست با این روش‌ها به طور کامل بهبود یابد.
1. استفاده از پارچه خنک
یکی از بهترین راهکارها برای کاهش التهابات پوستی ناشی از ابتلا به درماتیت، استفاده از پارچه خنک و مرطوب روی پوست است. البته با این راهکار می‌توان در حد به سزایی خارش و ناراحتی‌های دیگری که به همراه دارد را نیز تسکین داد.
2. پوشاندن زخم‌ها
در صورتی که التهابات ایجاد شده دچار زخم و خارش شدید شوند، بهتر است برای کاهش علائم روی آنها را با پارچه نازک و استریل پوشاند. از این طریق از ایجاد عفونت برای این نواحی نیز جلوگیری خواهد شد.
3. استفاده از جوش شیرین برای درمان درماتیت
یکی از راهکارهایی که در خانه برای بهبود التهابات درماتیتی می‌توان پیش گرفت، افزودن جوش شیرین به آب سرد داخل وان حمام است.
4. مدیریت استرس
یکی از عواملی که زمینه ساز بروز درماتیت می‌شود، استرس است. برای کنترل و مدیریت آن بهتر است از راهکارهایی مانند ماساژ، طب سوزنی و یا یوگا کمک گرفت.
5. تغذیه
تغییرات غذایی در حد به سزایی در بروز التهابات پوستی موثر هستند. معمولا باید سعی کرد در مواردی که برخی از مواد غذایی سبب واکنش‌های آلرژیک می‌شوند آنها را از رژیم غذایی حذف کرد. در برخی از موارد مکمل‌های ویتامین D و همینطور پروبیوتیک‌ها، می‌توانند در بهبود این مشکل پوستی بسیار موثر باشند.
پیشگیری از تشدید درماتیت
بهترین راه در امان ماندن از عوارض درماتیت، پیشگیری از ابتلا به آن است. مهمترین راهکار نیز پرهیز از مصرف مواد شیمیایی محرک پوست است. در حالت کلی بهتر است از مواردی مانند مواد شوینده، پیچک سمی و… که سبب بروز عوارض و تحریک پوست می‌شوند، دوری کرد.
اما در مواردی مانند اگزما، همیشه نمی‌توان از آن پیشگیری کرد ولی می‌توان راهکارهایی را برای جلوگیری از تشدید آن پیش گرفت. موارد زیر برای جلوگیری از تشدید انواع درماتیت بسیار موثر هستند:
- از زخم شدن منطقه ملتهب باید جلوگیری کرد؛ زیرا سبب ورود باکتری و عفونی شدن آن می‌شود
- از صابون و مواد شوینده بدن که PH مناسبی دارند بهتر است استفاده کرد
- مدت زمان بودن در حمام را بهتر است کوتاه کرد؛ به ویژه اگر فرد با آب گرم پوست را شست و شو می‌دهد
- بعد از حمام کردن بهتر است با لوسیون مناسب پوست را مرطوب کرد
- بهتر است از مرطوب کننده‌های آبرسان برای پوست‌ها چرب و مرطوب کننده‌های چرب برای پوست‌های بسیار خشک، بعد از استحمام استفاده کرد
- لازم است البسه با مواد شوینده مناسب با پوست شسته شوند
- تا جای ممکن، باید از البسه نخی استفاده کرد
مطالب مرتبط با درماتیت
- پوست مرغی را با 6 راه خانگی درمان کنید.
- لوپوس چیست و چه عوارضی را به همراه دارد؟
- درمان تبخال با 8 راهکار بسیار ساده و بهترین روش برای پیشگیری.
خلاصه‌ای از درماتیت
درماتیت نوعی بیماری پوستی است که التهاب، خشکی و قرمزی را به همراه دارد. معمولا این بیماری پوستی جدی نیست و برای سلامتی آسیب جدی به همراه ندارد اما می‌تواند اذیت کننده باشد که تقریبا ظاهری نازیبا را هم ایجاد می‌کند.
این التهابات ممکن است در پوست بدن یک فرد گسترش یابند اما مسری نیستند و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شوند. بهترین راه برای پیشگیری از تشدید عوارض آن، کنترل با روش‌های خانگی و تعیین شده توسط پزشک است. اما در هر حال باید مراقب بود تا این التهابات زخم نشوند تا از عفونی شدن آنها جلوگیری شود.
