آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل است. نام این بیماری یک اصطلاح کلی برای از دست دادن حافظه و سایر توانایی های شناختی است که به طور جدی زندگی روزمره را به خطر می اندازد.
این را به یاد داشته باشید بیماری فراموشی جزو طبیعی روند پیر شدن نیست. هیچ درمانی برای آلزایمر وجود ندارد اما درمان هایی وجود دارد که می توانند پیشرفت بیماری را کند کنند.
از طرفی با وجود پیچیده بودن این بیماری، باز مواردی تشخیص داده شده که موجب بالا رفتن خطر ابتلا به زوال عقل خواهد شد. در نتیجه با شناخت این عوامل می توان ریسک را بسیار پایین آورد.
آلزایمر چیست؟
بیماری آلزایمر یک اختلال عصبی پیشرونده است که باعث کوچک شدن مغز (آتروفی) و مرگ سلول های مغزی می شود. این بیماری شایع ترین علت زوال عقل است. همچنین موجب کاهش مداوم مهارت های تفکر، رفتاری و اجتماعی که فرد بیمار تاثیر مستقیم می گذارد.
علائم اولیه این بیماری شامل فراموش کردن رویدادها یا مکالمات اخیر است. با پیشرفت بیماری فرد مبتلا دچار اختلال شدید حافظه می شود و توانایی انجام کارهای روزمره را از دست می دهد.
داروها تنها ممکن است به طور موقت پیشرفت علائم را کند کنند. این درمان ها گاهی اوقات می تواند به افراد مبتلا به آلزایمر کمک کند تا برای مدت بیشتری استقلال خود را حفظ کنند.
هیچ درمانی تا به امروز برای درمان بیماری فراموشی یا تغییر روند بیماری در مغز پیدا نشده است. متاسفانه در مراحل پیشرفته بیماری عوارض از دست دادن شدید عملکرد مغز مانند کم آبی بدن، سوء تغذیه یا عفونت منجر به مرگ می شود.
علائم بیماری آلزایمر چگونه است؟
از دست دادن حافظه علامت اصلی بیماری آلزایمر است. علائم اولیه شامل مشکل در به خاطر سپردن رویدادها یا مکالمات اخیر است. با پیشرفت بیماری اختلالات حافظه بدتر می شود و سایر علائم ظاهر می شود.
در ابتدا یک فرد مبتلا به بیماری فراموشی آگاه است که در به خاطر سپردن چیزها و سازماندهی افکار دچار مشکل شده است. در این بیماری اغلب یکی از اعضای خانواده یا دوستان به احتمال زیاد متوجه تشدید علائم می شود. تغییرات مغزی مرتبط با این بیماری باعث افزایش مشکلات زیر می شود
1. بیماری آلزایمر و حافظه
همه افراد گاه به گاه دچار نقص در حافظه می شوند. اما از دست دادن حافظه مرتبط با بیماری آلزایمر همچنان ادامه دارد و بدتر می شود و بر توانایی کار در محل کار یا خانه تأثیر مستقیم می گذارد. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است:
- صحبت ها و سوالات را بارها و بارها تکرار کنند
- مکالمات، قرارها و رویدادها را فراموش کنند یا بعداً آن ها را به خاطر نیاورید
- به طور معمول اموال خود را جا می گذارند. همچنین اغلب وسایلشان را در مکان های غیر منطقی قرار می دهند
- در مکان های آشنا گم می شوند
- در نهایت نام اعضای خانواده و وسایل روزمره را فراموش می کنید
- در یافتن کلمات مناسب برای شناسایی اشیاء، بیان افکار یا شرکت در مکالمات دچار مشکل می شوند
2. اختلال در تفکر و استدلال
بیماری آلزایمر باعث مشکل در تمرکز و تفکر می شود. به ویژه در مورد اعداد بسیار دچار مشکل خواهند شد. برای این افراد چند وظیفه بودن بسیار مشکل است. همچنین ممکن است در ابتدای این بیماری مدیریت امور مالی و پرداخت به موقع قبوض دشوار باشد.
3. قضاوت و تصمیم گیری اشتباه
آلزایمر باعث کاهش توانایی در تصمیم گیری و انتخاب منطقی روزمره می شود. به عنوان مثال یک فرد ممکن است لباس های نامناسب برای آن آب و هوایی بپوشند.
همچنین افراد مبتلا به این بیماری برایشان دشوار است به مشکلات روزمره مانند سوختن غذا روی اجاق گاز واکنش درست و سریع نشان بدهند.
4. مشکل در انجام کارهای آشنا
فعالیت های روزمره مانند برنامه ریزی و پخت غذا یا انجام یک بازی مورد علاقه با پیشرفت این بیماری به یک کار بسیار دشوار تبدیل می شود.
در نهایت افراد مبتلا به بیماری آلزایمر پیشرفته اغلب نحوه انجام کارهای روزمره مانند لباس پوشیدن و حمام کردن را فراموش می کنند.
6. تغییرات در شخصیت و رفتار
تغییرات مغزی که در بیماری آلزایمر اتفاق می افتد بر خلق و خو و رفتارهای فرد بیمار تاثیر می گذارد. این مشکلات شامل موارد زیر است:
- افسردگی
- بی تفاوتی
- کناره گیری اجتماعی
- نوسانات خلقی
- بی اعتمادی به دیگران
- پرخاشگری
- تغییر در عادات خواب
- حس سرگردانی
- هذیانگویی
7. مهارت های حفظ شده
در افرادی که به بیماری آلزایمر دچار شده اند اغلب دیده شده بسیاری از مهارت هایی که در طول زندگی یاد گرفته اند برای مدت طولانی آن ها را به خاطر می سپارند. حتی اگر این بیماری بسیار پیشرفت کند.
این مهارت ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- خواندن کتاب
- قصه گویی
- یادآوری خاطرات
- آواز خواندن
- گوش دادن به موسیقی
- رقصیدن
- طراحی کردن
- انجام کاردستی
جالب است بدانید این اتفاق به این دلیل است که مهارت های هنری در قسمتی از مغز شکل می گیرند که سلول های آن می توانند تا مدت های بسیار طولانی از آسیب این بیماری در امان باشند.
علت بیماری آلزایمر چیست؟
تا به امروز علت بیماری آلزایمر کاملا شناخته نشده است. اما به طور ساده در این بیماری پروتئین های مغز عملکرد طبیعی خود را از دست می دهد.
این عملکرد موجب اختلال در نورون های مغزی می شود. در آخر این نورون ها آسیب می بینند و ارتباطات خود را با یکدیگر از دست می دهند و در نهایت می میرند.
برای بیشتر مردم اکثر دانشمندان معتقد هستند که این بیماری ناشی از عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی است. این دو عامل به مرور بر روی سلول های مغز تاثیر می گذارد.
عوامل محرک فراموشی
1. سن
بالا رفتن سن بزرگترین عامل برای رخ دادن بیماری آلزایمر تا به امروز شناخته شده است. البته باید به این نکته اشاره کنیم این بیماری بخشی از روند پیر شدن طبیعی نیست؛ بلکه افزایش سن احتمال بیماری فراموشی را بیشتر می کند.
2. آلزایمر و ژنتیک
تحقیقات نشان داده است اگر بستگان درجه یک یک خانواده ای به بیماری آلزایمر مبتلا شده باشند احتمال آن که فرزندی از آن خانواده در سنین بالا دچار بیماری فراموشی شود بسیار زیاد است.
3. سندرم داون و بیماری فراموشی
افراد مبتلا به سندرم داون اغلب به بیماری آلزایمر مبتلا می شوند. علت این اتفاق به دلیل وجود سه نسخه از کروموزوم 21 در آن ها است. همچنین نشانه های این بیماری در سندرم دان 10 الی 20 سال زودتر نسبت به باقی افراد خود را نشان می دهد.
4. اختلال خفیف شناختی (MCI)
اختلال خفیف شناختی (MCI) یک نوع اختلال است که باعث کاهش حافظه یا سایر مهارت های مرتبط با فکر می شود. اما این کاهش حافظه مانع از عملکرد فرد بیمار در محیط های اجتماعی یا کاری نمی شود.
افرادی که MCI دارند بیشتر در خطر ابتلا به آلزایمر هستند. چرا که نقص اولیه این بیماری همان حافظه است. از همین رو با گذشت زمان این بیماری می تواند به بیماری فراموشی تبدیل شود.
5. آسیب به سر
افرادی که به سرشان ضربه شدید وارد شده باشد، بیشتر از افراد دیگر در معرض خطر ابتلا به آلزایمر قرار می گیرند. در تحقیقات بزرگ و معتبر به این نتیجه رسیده اند افرادی که دچار آسیب مغزی شده اند بیشتر به زوال عقل مبتلا می شوند.
6. آلودگی هوا
مطالعات نشان داده که ذرات آلوده در هوا می تواند سرعت تخریب سیستم عصبی را افزایش دهد. همچنین در این مطالعات نشان داده شده قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا به ویژه آلودگی ناشی از خروجی ترافیک و سوزاندن چوب با خطر بیماری آلزایمر بیشتر همراه است.
7. مصرف زیاد الکل
از گذشته تا به امروز این اثبات شده است نوشیدن مقدار زیاد الکل باعث تغییرات مغزی خواهد شد. مطالعات بزرگ نشان داده است که مصرف زیاد الکل با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر به ویژه فراموشی زودرس ارتباط مستقیم دارد.
پیشگیری از بیماری زوال عقل
متاسفانه بیماری آلزایمر تا به امروز قابل پیشگیری نبوده است. با این حال توجه داشته باشید عوامل خطر و تغییر سبک زندگی برای این بیماری بدون شک تاثیر خواهد داشت.
تجربیات پزشکان نشان داده تغییر در رژیم غذایی و عادت به ورزش علاوه بر کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی این امکان را دارد خطر ابتلا به بیماری فراموشی نیز کاشته شود.
در آخر:
آلزایمر یک بیماری پیچیده است که ناشناخته های زیادی در آن وجود دارد. آن چه تا به امروز از این بیماری درک شده این است که به مرور زمان بدتر می شود و درمانی برای آن وجود ندارد. همچنین داروهایی که افراد مبتلا به این بیماری مصرف می کنند تنهای کمی روند بیماری فراموشی را کند خواهد کرد.
اگر فکر می کنید شما یا یکی از عزیزانتان ممکن است مبتلا به بیماری زوال عقل باشید. اولین قدم شما این است که با پزشک صحبت کنید. آن ها می توانند در مراحل اولیه این بیماری بیشتر جلوی پیشرفت آن را بگیرند. همچنین درمان می تواند موجب به تاخیر انداختن علائم و بهبود کیفیت زندگی آن ها کمک کند.
