دیفتری نوعی عفونت باکتریایی کاملا جدی است.
معمولا غشاهای مخاطی بینی و گلو را به خود درگیر می‌کند. دیفتری به دلیل انجام واکسیناسیون گسترده، در ایالت متحده آمریکا و سایر کشورهای توسعه یافته، نادر است. ولی در بعضی از کشورها به دلیل مراقبت بهداشتی نامناسب و یا عدم واکسیناسیون، ابتلا به این بیماری هنوز نرخ بالایی دارد.
البته این بیماری کاملا درمان پذیر است و می‌توان آن را به خوبی درمان کرد. ولی باید در نظر داشته باشید که در صورتی که عود کند، آسیب به قلب، سیستم عصبی و کلیه‌ها را به همراه دارد. حتی این بیماری برای کودکان بسیار کشنده است.
با ما همراه باشید تا دقیق‌تر نکات مربوط به این بیماری را بررسی کنیم.
مطالب پیشنهادی مرتبط با دیفتری
- راهکارهای پیشگیری از ابتلا به ایدز را بشناسید
- آیا کاتاراکت یا آب مروارید می‌تواند باعث ناشنوایی شود؟
- 9 راهکار برای درمان سریع عفونت گوش
دیفتری چیست؟
دیفتری (Diphtheria) عفونت باکتریایی جدی است که می‌تواند غشاهای مخاطی گلو و بینی را درگیر کند. این بیماری کاملا مسری است و خیلی راحت از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. ولی می‌توان با واکسینه شدن از ابتلا به آن در حد به سزایی پیشگیری کرد.
علت ابتلا به دیفتری چیست؟
این بیماری توسط باکتری Corynebacterium Diphtheriae ایجاد می‌شود. این باکتری اغلب اطراف گلو یا پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
ممکن است در پی قطراتی که ناشی از عطسه یا سرفه هستند، منتقل شود. یا غبارِ آلوده به این باکتری نیز ممکن است ناقل این بیماری باشند. دیفتری به راحتی از این راه‌ها منتقل می‌شود. به ویژه در شرایطی که تراکم جمعیت زیاد باشد، احتمال انتقال این بیماری زیاد است.
حتی وسایل شخصی یا خانگی آلوده به این بیماری، ممکن است از طریق لمس کردن، بیماری را انتقال دهند. مواردی همچون حوله آلوده، دستمال یا سایر لوازم شخصی دیگر می‌توانند ناقل باشند.
همچنین باکتری‌های عامل این بیماری، با لمس زخم عفونی قابل سرایت هستند.
افرادی که توسط باکتری این بیماری آلوده شده باشند و بیماری آنها درمان نشده باشد، ممکن است ناقل این بیماری به اطرافیان خود باشند. گاهی حتی هیچ نشانه‌ای از این بیماری ممکن است دیده نشود.
علائم دیفتری چیست؟
علائمی که این بیماری به همراه دارد، معمولا بعد از 2 الی 5 روز پس از آلوده شدن، بروز داده می‌شود. در ادامه با علائم این بیماری آشنا شوید:
- خستگی
- تب و لرز
- ترشحات بینی
- گرفتگی صدا
- احساس ناراحتی و کسلی
- گلو درد
- تنفس سخت
- التهاب غدد (بزرگ شدن غدد لنفاوی به ویژه در قسمت گردن)
- ایجاد غشای ضخیم و خاکستری که گلو و لوزه‌ها را پوشانده باشد
بارزترین و شایع‌ترین نشانه دیفتری، پوشش ضخیم خاکستری روی گلو و لوزه‌ها است.
در بعضی از موارد، عفونت با باکتری‌های عامل دیفتری فقط باعث بیماری خفیف می‌شود. گاهی ممکن است علائم و نشانه‌های واضحی نشان ندهد. در چنین شرایطی است که فرد بی‌خبر از بیماری خود، به عنوان ناقلی از بیماری، شناخته می‌شود. آنها ناقل هستند چون می‌توانند عفونت را بدون اینکه خودشان بدانند، به افراد دیگر منتقل کنند.
در صورتی که این بیماری بدون درمان رها شود، ممکن است علائم زیر را برای فرد به همراه داشته باشد:
- لکنت زبان
- تغییر و اختلال در بینایی
- مشکل در عمل بلع و تنفس
- علائمی همچون شوک که شامل رنگ پریدگی، سردی پوست، تعریق و ضربان قلب بالا می‌شود
دیفتری پوستی چیست؟
نوعی از دیفتری وجود دارد که می‌تواند پوست را تحت تاثیر قرار دهد. این موضوع مانند هر عفونت باکتریایی پوستی دیگر، درد، قرمزی و التهاب را می‌تواند به همراه داشته باشد.
زخم‌های ناشی از این بیماری توسط یک لایه خاکستری، پوشیده می‌شوند.
در مناطق گرمسیری، ابتلا به این بیماری شایع‌تر است. دیفتری پوستی، در کشورهای پیشرفته‌ای مانند ایالت متحده نیز رخ می‌دهد. به ویژه در مناطقی که فرد در شرایط شلوغ و بهداشت فردی ضعیف زندگی کند.
در صورتی که دیفتری پوست برای فرد ایجاد شود، ممکن است زخم و قرمزی را در ناحیه آسیب دیده به همراه داشته باشد.
درگیری با باکتری‌های دیفتری
باکتری‌های این بیماری، معمولا بینی و گلوی فرد را آلوده میکنند. وقتی فرد آلوده شود، باکتری‌ها به عنوان مواد خطرناکی سموم را در بدن آزاد میکنند. این سموم از طریق جریان خون پخش می‌شوند و معمولا موجب ایجاد یک پوشش ضخیم و خاکستری در قسمت‌هایی همچون موارد زیر می‌شود:
- بینی
- زبان
- گلو
- مجاری تنفسی
گاهی اوقات این سموم ممکن است به اندام‌های دیگری همچون مغز، کلیه‌ها و قلب آسیب وارد کنند. این موضوع می‌تواند عوارض بالقوه‌ای را به همراه داشته باشد که تهدید کننده زندگی باشد. از جمله این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نارسایی کلیوی
- فلج اعضا
- التهاب عضله قلب یا میوکاردیت
زمان مراجعه به پزشک
در صورتی که در معرض باکتری یا در کنار فرد مبتلا به این بیماری قرار گرفتید، باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
در صورتی که مطمئن نیستید کودکی در مقابل این بیماری واکسینه شده است یا خیر، باید به پزشک مراجعه کنید.
حتما از واکسینه شدن در مقابل این بیماری مطمئن شوید.
عوامل خطر
امروزه همه کودکان نسبت به این بیماری واکسینه می‌شوند. در نتیجه ابتلا به این بیماری کاملا نادر است. ولی هنوز می‌توان در برخی از کشورها، اثراتی از این بیماری را دید. به ویژه در کشورهایی که توسعه یافته‌اند و از امکانات بهداشتی مناسبی برخوردار نیستند.
اغلب افراد بالای 60 سال و کودکان زیر 5 سال، در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
گروه افراد زیر، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند:
- افرادی که واکسینه نشده باشند
- مسافرانی که به کشوری که ایمن سازی نشده است مراجعه میکنند
- افرادی که سیستم ایمنی آنها با اختلال مواجه است (مانند مبتلایان به ایدز)
- افرادی که در شرایط بهداشتی نامناسب و شلوغ زندگی میکنند
تشخیص ابتلا به دیفتری
برای اینکه ابتلا به این بیماری تایید شود، پزشک معاینات فیزیکی را انجام می‌دهد. حتی در رابطه با سابقه بیماری و علائمی که فرد داشته است نیز نکاتی را بررسی خواهد کرد.
در صورتی که پوششی خاکستری رنگ روی لوزه و گلوی فرد دیده شود، پزشک احتمال ابتلا به این بیماری را تشخیص می‌دهد. در صورتی ک نیاز به تایید وجود داشته باشد، پزشک آزمایشات و نمونه برداری از گلو را تجویز خواهد کرد. از این طریق با بررسی نمونه، به ابتلا یا عدم ابتلا به این بیماری پی برده خواهد شد.
درمان دیفتری چگونه است؟
این بیماری کاملا جدی است. به همین دلیل باید در صورت تشخیص فورا راهکارهای درمانی را آغاز کرد. معمولا پزشک و متخصصین خیلی سریع درمان این بیماری را شروع میکنند.
اولین مرحله برای درمان این بیماری، تزریق آنتی توکسین است.
این تزریق به منظور مقابله با سم تولید شده توسط باکتری به کار برده می‌شود. البته در صورتی که فرد مشکوک به حساسیت نسبت به آنتی توکسین باشد، باید به پزشک خود اطلاع دهد. در این صورت دوزهای کمی از آن برای بیمار تجویز خواهد شد و به مرور مقدار آن افزایش داده می‌شود.
همچنین دریافت آنتی بیوتیک برای درمان موثر است. از جمله آنتی بیوتیک‌هایی که برای درمان دیفتری به کار برده می‌شود، اریترومایسین و پنی سیلین هستند.
آنها به درمان عفونت کمک شایانی می‌رسانند.
در برخی از موارد ممکن است نیاز به بستری شدن بیمار وجود داشته باشد. این موضوع بیشتر به این علت است که از انتقال بیماری به سایر افراد جلوگیری شود و روند بهبودی بیماری سرعت گیرد. حتی گاهی اوقات ممکن است برای اطرافیان نزدیک فرد، آنتی بیوتیک نیز تجویز شود.
پیشگیری از ابتلا به دیفتری
مهمترین راهکاری که برای جلوگیری از دیفتری وجود دارد، واکسینه شدن است. دریافت آنتی بیوتیک‌ها نیز می‌تواند موثر باشد.
واکسن این بیماری DTaP نام داد. معمولا آن را در مراکز بهداشت به همراه واکسن سیاه سرفه و کزاز، تزریق میکنند. واکسن DTaP اغلب در 5 سری تزریق می‌شود:
- 2 ماهگی
- 4 ماهگی
- 6 ماهگی
- 15 الی 18 ماهگی
- 4 الی 6 سالگی
خیلی به ندرت پیش می‌آید که کودک به این واکسن واکنش آلرژیکی نشان دهد. این واکنش ممکن است کهیر یا تشنج را برای کودک به همراه داشته باشد. در این صورت فورا باید تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد.
واکسن‌ها فقط 10 سال باعث پیشگیری از ابتلا به این بیماری می‌شوند. در نتیجه مجدد لازم است در 12 سالگی فرد واکسینه شود. معمولا برای بزرگسالان توصیه می‌شود یکبار واکسن محرک یا تقویت کننده دیفتری-کزاز-سیاه سرفه را تزریق کنند. البته باید هر ده سال، واکسن کزاز-دیفتری را مجدد دریافت کرد.
مراحل انجام این واکسن، می‌تواند از ابتلای فرد و اطرافیان او به دیفتری پیشگیری کند.
عوارض عدم درمان دیفتری را بشناسید
در صورتی که این بیماری بدون درمان رها شود، ممکن است عوارض زیر را به همراه داشته باشد:
- آسیب به قلب: سم ناشی از این بیماری از طریق جریان خون پخش می‌شود و می‌تواند به قلب برسد. در پی آن آسیب به قلب، مانند التهاب قلب، ممکن است بروز داده شود. حتی در پی آن میوکاردیت، نارسایی قلبی و مرگ را می‌تواند به همراه داشته باشد.
- مشکلات تنفسی: باکتری‌های این بیماری، ناحیه عفونت (اغلب گلو و بینی) را به طور مستقیم دچار آسیب میکنند. عفونت ایجاد شده سبب ایجاد بافت مرده و باکتری می‌شود که می‌توانند تنفس را مسدود کنند.
- آسیب عصبی: معمولا عصب گلو در پی این بیماری آسیب می‌بیند. تا جایی که بلع را دشوار کرده و حتی در تنفس اختلال ایجاد می‌کند.
با درمان این بیماری، خیلی از افراد از چنین عوارضی جان سالم بیرون می‌آورند. ولی بهبودی این بیماری معمولا آهسته است. دیفتری حدود 5 الی 10 درصد مواقع می‌تواند کشنده باشد. میزان مرگ و میر آن در کودکان زیر 5 سال یا بزرگسالان بالای 40 سال، بیشتر است.
مطالب پیشنهادی مرتبط با دیفتری
- راهکارهای پیشگیری از ابتلا به ایدز را بشناسید
- آیا کاتاراکت یا آب مروارید می‌تواند باعث ناشنوایی شود؟
- 9 راهکار برای درمان سریع عفونت گوش
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی نکاتی در رابطه با بیماری دیفتری پرداختیم. این بیماری امروزه کمتر افراد را به خود دچار می‌کند. اما باید واکسینه شدن در مقابل آن را کاملا جدی گرفت.
منابع: mayoclinic & healthline
