ذات الریه از جمله بیماری‌های عفونی است که با درگیر کردن ریه، علائم اذیت کننده‌ای را برای بیمار به همراه خواهد داشت. در ادامه این بیماری را به طور کلی تحت عناوین زیر مورد بررسی قرار خواهیم داد تا اطلاعات جامعی در اختیار داشته باشید. با ما همراه باشید.
- ذات الریه چیست؟
- چه علائمی دارد؟
- عوامل ایجاد کننده این بیماری کدامند؟
- چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
- درمان آن چگونه است؟
- راه پیشگیری درست چگونه است؟
- تغذیه مناسب دوره درمان چیست؟
ذات الریه بیماری خطرناک عفونی
ذات الریه یا سینه پهلو، یکی از بیماری‌های عفونی است که ریه را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. در واقع طی این بیماری، ریه فرد دچار عفونت شدید می‌شود، از آنجایی که در انتهای لوله‌های تنفسی، در ریه‌ها کیسه‌های هوای ریز وجود دارد، دچار التهاب شده و به دنبال آن موجب اشباع شدن فضای داخلی ریه و مجاری هوا خواهد شد.
در ادامه این التهابات سیستم دفاعی بدن شروع به نشان دادن عکس العمل کرده و گلبول‌های سفید به سمت ریه روانه می‌شوند. همین جریان است که باعث ایجاد اختلال در عملکرد اصلی ریه شده و موجب می‌شود دریافت اکسیژن از هوا سخت شود زیرا کیسه‌های هوایی کوچک و کوچکتر شده و تنفس سخت می‌شود.
مطالب مرتبط با ذات الریه
- علائم عفونت ریه چیست؟ عوامل و درمان‌های آن چگونه است؟
- درمان سرفه کودکان در خانه با 9 روش کاملا طبیعی و موثر را بشناسید.
- درمان سرفه خشک و علت های شایع آن کدام است؟
با ایجاد این موارد، اکسیژن دیرتر از شرایط معمولی وارد جریان خون خواهد شد. این موضوع بر خلاف زمان‌هایی که همه چیز عادی است و تنفس آسان است، سخت خواهد شد. زیرا کیسه‌های هوایی از موادی مانند چرک، خلط، عفونت و لخته‌ها پر شده است که در پی آن سرفه‌های مکرر و احساس درد قفسه سینه را برای فرد مبتلا به همراه خواهد داشت.
با وجود پیشرفت علم و وجود راهکارهای بسیار و روش‌های درمانی علمی هنوز بیماری ذات الریه بعنوان یک بیماری سخت در نظرها شناخته می‌شود. بیماران مبتلا شده به بیماری ذات الریه میزان گلبول‌های سفیدشان به شدت افزایش خواهد یافت. دوران نقاهت این بیماری چند روز یا حتی چند ماه ادامه خواهد داشت.
ذات الریه بعنوان یک بیماری عفونی ریه بر اثر آلودگی به قارچ‌ها، باکتری‌ها، میکروب‌ها، انگل‌ها و یا بر اثر وارد شدن صدمات به ریه ایجاد می‌شود.
با وجود اینکه سن خاصی برای ابتلا به این بیماری وجود ندارد اما سازمان بهداشتی جهان اعلام کرده است که یک سوم مرگ و میر برای کودکان زیر یک سال، در پی ابتلا به ذات الریه اتفاق می‌افتد. درمان و بهبودی برای بیماران مبتلا به آن، به شرایط جسمانی، نوع و شدت بیماری، انتخاب روش درمانی و همینطور مقاومت بدن بستگی دارد. در ادامه نکات مهمی را برای شناخت بیشتر این بیماری برایتان بیان خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
ذات الریه چه علائمی دارد؟
بیماری ذات الریه بسته به اینکه عامل ایجاد کننده آن چه گزینه‌ای باشد، می‌تواند علائم مختلفی را برای افراد بروز دهد. این نشانه‌ها معمولا پس از 24 الی 48 ساعت بروز داده می‌شوند و گاهی ممکن است سرعت بروز این بیماری کندتر باشد و چند روز طول بکشد.
برای تفاوت بین سرماخوردگی و ذات الریه باید در نظر داشت که سرماخوردگی بینی، گلو، برونشیت و حتی مجاری ادراری را درگیر می‌کند اما ذات الریه بخش‌های مرطوب و تیره خود ریه را گرفتار می‌کند.
علائمی که در ذات الریه نمود پیدا می‌کند بیشتر شبیه به علائم سرماخوردگی و آنفولانزا است اما تفاوت‌های بسیاری دارد. در ادامه این نشانه‌ها که برای اکثر افراد بروز داده می‌شوند را برایتان بیان کرده‌ایم تا در صورت مشاهده سریعا اقدامات لازم برای پیشگیری از پیشروی و درمان آنرا پیش بگیرید.
- سختی تنفس و بریده بریده شدن تنفس که حتی ممکن است فرد در هنگام استراحت نیز نفس نفس بزند
- ضربان قلب افزایش خواهد یافت
- بالا رفتن دمای بدن و تب بالا
- احساس ناآرامی و ناخوشی
- تعریق و لرزش
- سرفه‌های خشک و به همراه خلط بوده که ممکن است به رنگ زرد، سبز یا قهوه‌ای باشند و همراه با لکه‌های خونی هستند
- کاهش یافتن اشتها
- احساس درد قفسه سینه که با سرفه کردن یا نفس کشیدن بدتر می‌شود
- سرفه‌های خونی به همراه خلط‌های خونی
- سردرد و سرگیجه، احساس گیجی و نا آگاهی نسبت به زمان و مکان به خصوص در سالمندان
- حالت تهوع و استفراغ
- خس خس کردن ریه هنگام تنفس
- احساس دردهای عضلانی و ناراحتی در مفاصل
انواع ذات الریه کدامند؟
این بیماری بسته به شدت درگیری و نوع ویروسی یا عفونی که ایجاد می‌شود، شامل انواع مختلفی خواهد بود. انواع ذات الریه در مواردی که در ادامه بیان خواهیم کرد خلاصه شده است.
پنومونی قارچی
این نوع ذات الریه در افرادی که سیستم دفاعی ضعیف‌تری دارند، شایع‌تر است. گاهی ابتلا به این نوع از ذات الریه، می‌تواند مقاومت به درمان آنتی بیوتیکی را به همراه داشته باشد. اغلب نیاز به درمان تجویز شده توسط پزشک برای بهبودی وجود دارد. حتی در مواردی بیمار لازم است در بیمارستان تحت مراقبت برای درمان باشد.
پنومونی ویروسی
نوع ویروسی آن تقریبا خفیف‌تر از سایر انواع است که علائم آن به تدریج بروز داده می‌شود. این نوع از ذات الریه در مواردی که با عفونت باکتریایی همراه شود، می‌تواند عوارض شدیدتری را از خود بروز دهد.
پنومونی باکتریایی
این نوع از ذات الریه تقریبا شدید است و علائم آن کم کم نمود پیدا می‌کند. به تدریج این عوارض شدت گرفته و نیاز به درمان فوری و حتی گاهی بستری شدن در بیمارستان ایجاد خواهد شد. دریافت دوز مناسبی از آنتی بیوتیک تجویز شده توسط پزشک، به بهبودی این بیماری می‌انجامد.
عوارض ذات الریه چیست؟
- ایجاد عفونت‌های قارچی، باکتریایی و ویروسی
- بروز داده شدن بیماری به شکل آنفولانزا و سرماخوردگی
- گرفتگی ماهیچه‌ها
- التهاب و بزرگی غدد چرکی
- سخت شدن نفس
زمان مراجعه به پزشک
ذات الریه بیماری بسیار خطرناکی است و در صورت ادامه یافتن این علائم حتما باید به پزشک رجوع کرده تا برای درمان اقدامات لازم انجام شود. حتی گاهی لازم است برای پیشگیری از شیوع و درمان فرد برای مدتی در بیمارستان بستری شود. هنگامی که نشانه‌های شدید و احساس درد در سینه وجود داشت حتما باید جهت درمان به پزشک مراجعه کرد.
شدت ذات الریه بسته به علت ایجاد آن، در مراحل مختلف بیماری متفاوت بروز داده می‌شود. فرد زمانی که نتواند کاری انجام دهد به بستری شدن نیاز پیدا می‌کند و بدون درمان آنتی بیوتیکی در طول چند روز بهبود خواهد یافت.
چه عواملی سبب ایجاد ذات الریه می‌شوند؟
عوامل متعددی سبب ابتلاء فرد به ذات الریه می‌شوند. عواملی از جمله باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و مایکوپلاسما در ایجاد ذات الریه نقش به سزایی دارند. شایع ترین دلیل ذات الریه در افراد باکتری‌ها هستند و در راس آن باکتری پنوموکوک قرار دارد. با ورود این باکتری به بدن فرد نوع ذات الریه لوبار برای فرد ایجاد شده است.
ویروس آنفولانزا در راس ویروس‌ها قرار دارد که آنتی بیوتیک‌ها برای درمان این نوع از مبتلا شدن موثر نیست، زیرا آنتی بیوتیک‌ها بر باکتری‌ها موثر هستند و بر ویروس‌ها تاثیر ندارند. پس توصیه می‌شود مبتلایان به ذات الریه از آنتی بیوتیک استفاده نکنند تا بدن نسبت به آن مقاوم نشود.
قارچ‌ها بیشتر در افرادی که دچار نقص ایمنی هستند تاثیر گذار است. افرادی مثل مبتلایان به ایدز و سرطان بهترین گزینه برای حمله قارچ‌ها هستند. در آخر مایکوپلاسما پنومونیه ارگانیسمی است که به عنوان یک باکتری دیواره سلولی اطراف غشا خود ندارد و در نتیجه داروهای آنتی بیوتیک موثر بر باکتری‌ها مثل پنی سیلین که به دیواره سلولی حمله می‌کنند، روی درمان آن اثر ندارد.
چه افرادی در معرض ابتلا به ذات الریه قرار دارند؟
عوامل عفونی در ریه افراد سالم دیده نمی شود؛ هرچند که افراد سالم نیز احتمال مبتلا شدن به بیماری ذات الریه را دارند اما در این میان افرادی هستند که بسته به شرایط ممکن است بیشتر در معرض دچار به این بیماری باشند.
افرادی که سیگار می‌کشند و یا افرادی که سن بالایی دارند بیشتر در معرض دچار به این بیماری هستد. به طور کل می‌توان گفت افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند بیشتر در معرض این بیماری قرار می‌گیرند و شانس بیشتری برای ابتلا به این بیماری را دارند، از جمله این افراد می‌توان به کودکان و سالمندان اشاره کرد.
ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن برای برخی از افراد زمینه ساز ابتلا به بیماری‌ها مختلف از جمله ذات الریه است. از جمله مبتلایان به ایدز، بیماران تحت درمان شیمی‌درمانی و افرادی که طحال آنها برداشته شده است جزء این دسته از افراد به محسوب می‌شوند.
افرادی که دچار بیماری‌های تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن هستند، مثل بیماران قلبی، بیماران سرطانی و بیماری‌هایی مثل سل، دیابت و بیماری‌های مزمن ریوی باید بیشتر مراقب خود باشند تا دچار این بیماری نشوند. زیرا این بیماری به این افراد سریع تر منتقل خواهد شد.
افرادی که در حین انجام مراقبت‌های بهداشتی در بیمارستان یا مراقبت از افراد تحت درمان هستند ممکن است این بیماری را بگیرند. همین دلیل باعث شده ابتلا به ذات الریه در بیمارستان‌ها شدیدتر باشد و بیشتر باکتری‌های مقاوم به دارو در ایجاد آن موثر هستند.
پیشگیری از ابتلا به ذات الریه
در برخی از موارد وارد شدن عوامل عفونی از طریق جریان خون به ریه، استنشاق آنها از طریق بینی و وارد شدن قطرات ریز آب موجود در هوا، سبب انتقال بیماری به ریه می‌شود.
ابتلا به این بیماری ممکن است برای هر فردی در جامعه ایجاد شود و با راه درمان مناسب برطرف شود. اما راهکارهای مناسبی وجود دارند که بسیار موثر در پیشگیری از ذات الریه هستند و تا حد بالایی تاثیر گذار خواهند بود:
- ترک سیگار برای افرادی که سیگار می‌کشند تاثیر به سزایی در پیشگیری دارد؛ سیگار کشیدن زمینه ابتلا به بیماری‌های ریوی را به خوبی فراهم می‌کند
- خودداری از تماس با افراد مبتلا به عفونت‌های تنفسی
- تغذیه مناسب و رژیم غذایی درست به خصوص در کودکان عاملی مهم برای پیشگیری است
- در هوای سرد و خیس احتمال ابتلا بیشتر است که باید از آن دوری کنید
- درمان به موقع عفونت‌های سطحی و ساده تنفسی تا احتمال عفونت ریه کاهش یابد
- مصرف انواع ویتامین‌ها از طریق مواد غذایی تازه به ویژه مواد غذایی حاوی ویتامین C
- عدم مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها و داروهای کورتون دار
- عدم حضور خردسالان و سالمندان در اماکنی که احتمال آلودگی بیشتر است
راه‌های درمان ذات الریه
درمان ذات الریه کاملا به علت ایجاد بیماری بستگی دارد. با توجه به شدت بیماری و علت آن مواردی وجود دارد که به صورت سرپایی و گاه بستری طولانی مدت مورد استفاده برای درمان فرد قرار می‌گیرد. البته این نکته لازم به ذکر است که اغلب این بیماران در منزل تحت درمان قرار می‌گیرند.
برای درمان ذات الریه علاوه بر داروهای مخصوص بیماری و روش‌هایی که پزشک تجویز می‌کند می‌توان برای کاهش شدت بیماری و تقویت بدن راهکارهایی را اتخاذ کرد.
تا جایی که می‌توانید از خوردن شربت سرفه خودداری کنید، زیرا مانع از سرفه کردن می‌شود. بهتر است با صدای بلند سرفه کنید و خلط‌ها را تخلیه کنید، این عمل باعث می‌شود تا سینه شما تمیز شود.
درمان به وسیله داروهای ضد باکتریایی، ویروسی و قارچی به صورت‌های خوراکی، تزریقی، فیزیوتراپی‌های قفسه سینه و اکسیژن از جمله راه‌های درمانی اصلی ذات الریه به شمار می‌آیند.
از داروی استامینوفن برای تسکین دردهای خفیف و تب در این بیماری استفاده می‌شود. قطره‌های بینی، اسپری‌ها و قرص‌های ضد احتقان نیز به جهت جلوگیری از تنگی نفس، احتقان و بازگشایی سیستم تنفسی استفاده می‌شود.
بهتر است با کمک دستگاه مرطوب کننده هوا، محیط را مرطوب (البته با بخار سرد) نگه داشت. برای کم شدن درد سینه از کمپرس گرم با یک بالش گرم می‌توان استفاده کرد. در این دوران بهتر است برای بهتر انجام شدن تخلیه ترشحات ریه سرفه‌هایی همراه با تنفس عمیق انجام داده شود.
تغذیه مناسب برای بیماران مبتلا به ذات الریه
رژیم غذایی بیماران باید طوری باشد که در هنگام بلعیدن گلو و ریه تحریک نشود تا موجب سرفه نیز نشود. از سویی بهتر است از غذاهای کم حجم استفاده شود تا حجم معده افزایش نیابد و موجب تشدید تنگی نفس نشود. از طرفی با این کار انرژی فرد مبتلا به هضم غذا مصرف نمی‌شود و به مقابله با درمان و رفع بیماری صرف خواهد شد.
در این نوع بیماری اگر حالت تهوع وجود داشت باید به سرعت راهکاری برای درمان پیش گرفت که بیمار دچار استفراغ نشود. در دوران حاد این بیماری مصرف شیر، آب گوشت، سوپ و سفیده تخم مرغ خیلی مفید خواهد بود و در مقابل آن از مصرف کربوهیدرات و غذاهای شیرین باید کاهش داد و حذف کرد.
از جایی که ذات الریه می‌تواند بسیار تهدید کننده برای حیات باشد، لازم است اقدامات پیشگیرانه رعایت شود تا به این بیماری مبتلا نشوید. دست‌ها را مکرر با آب و صابون بشوئید یا با ژل‌های ضد عفونی کننده تمیز نگه دارید.
مصرف بیشتر مایعات در این دوران بهتر است بیشتر از سایر مواقع باشد. از مایعات خنک گرفته تا نوشیدنی‌های گرم را می‌توان در این دوره مصرف کرد. مصرف مایعات در این دوره سبب می‌شود که کلیه‌ها راحت تر مواد زائد را از خون خارج کنند.
همینطور مایعات گازدار برای کم شدن غلظت خلط مفید هستند، البته در نظر داشته باشید که به اندازه مصرف کنید تا دچار اتساع شدید معده نشوید. سعی کنید تا جایی ممکن است از مصرف نوشیدنی‌های تحریک کننده مثل قهوه و چای پررنگ خودداری کنید.
تا سه روز بعد از پایین آمدن تب و دمای بدن بهتر است از غذاهای سبک استفاده شود، بعد از این دوره می‌توانید کم کم غذاهای دیگر مثل گوشت، مرغ، حبوبات و… را شروع کنید. البته بهتر است غذاها طوری باشند تا توسط دستگاه گوارش بیمار راحت هضم شوند که بیشتر انرژی بدن صرف مقابله با بیماری شود.
در این دوران بهتر است مایعات بیشتر از سابق مصرف شود؛ از مایعات خنک گرفته تا نوشیدنی‌های گرم را می‌توان در این دوره مصرف کرد. مصرف مایعات در این دوره سبب می‌شود که کلیه‌ها راحت تر مواد زائد را از خون خارج کنند. همینطور مایعات گازدار برای کم شدن غلظت خلط مفید هستند، البته در نظر داشته باشید که به اندازه مصرف کنید تا دچار اتساع شدید معده نشوید.
در این دوران از انواع آبمیوه‌ها استفاده کنید تا ویتامین‌ها و مواد معدنی قابل دسترس‌تر و قابل جذب‌تر در اختیار بدن قرار بگیرند. همینطور میوه‌هایی که سرشار از ویتامین C هستند مثل آناناس، کیوی، پرتقال و سیب گزینه‌های بسیار مناسبی برای تقویت بدن به محسوب می‌شوند.
مصرف سبزیجات و میوه به دلیل اینکه حاوی مقدار زیادی آنتی اکسیدان هستند به از بین بردن سموم بدن کمک شایانی می‌کنند؛ پس بهتر است در رژیم این دوران از آنها روزانه استفاده کرد.
چرا می‌گویند ذات الریه خطرناک است؟
از گذشته تا به امروز، گفته‌اند ذات الریه بیماری خطرناکی است. این موضوع تا حدودی زیادی واقعیت دارد و می‌تواند جان را به خطر اندازد. این موضوع در نوزادان، کودکان و سالمندان بیشتر از افراد میانسال و جوانان سلامت و جان را به خطر می‌اندازد. التهاب ریه ناشی از ابتلا به بیماری ذات الریه، به سخت شدن عمل دم و بازدم می‌انجامد.
اغلب این التهابات تا سه هفته به طول می‌انجامد تا بهبود یابند که همراه با آن زردی پوست، بالا بودن دمای بدن، خستگی و مشکلات دیگری نظیر لرز، غدد چرکین و درد قفسه سینه احساس خواهد شد. این عوارض اغلب می‌توانند برای افرادی که سیستم دفاعی بسیار ضعیفی دارند خطرناک باشند. کودکان 6 الی 12 ساله و سالمندان، در صورت ابتلا به این بیماری، اگر سیستم دفاعی قوی نداشته باشند و همینطور روند درمانی برای آنها پیش گرفته نشود، ممکن است با خطر مرگ مواجه شوند.
مطالب مرتبط با ذات الریه
- علائم عفونت ریه چیست؟ عوامل و درمان‌های آن چگونه است؟
- درمان سرفه کودکان در خانه با 9 روش کاملا طبیعی و موثر را بشناسید.
- درمان سرفه خشک و علت های شایع آن کدام است؟
نکات تکمیلی
- تا جایی که ممکن است سیستم ایمنی بدن خود را با انجام فعالیت‌های بدنی تقویت کنید و رژیم غذایی مناسب نگه دارید تا بتوانید هنگام بیماری و در مقابل عوامل بیماری‌زا از خود محافظت کنید.
- در هنگام مواجهه با بیماری ذات الریه بهتر است تماس با اطرافیان خود را محدود کنید تا از انتقال بیماری به آنها جلوگیری شود.
- از طرفی بدن شما در طول این بیماری ضعیف شده است، بیماری جدید و قابل انتقالی را از اطرافیان دریافت نکند.
- همچنین بهتر است در هنگام بیماری حین عطسه و سرفه دستمال جلوی صورت خود بگیرید.
- برخی افراد پس از درمان این بیماری بعد از یک هفته شروع به ادامه فعالیت‌های خود می‌کنند در حالی که برخی دیگر حتی پس از گذشت یک ماه نمی توانند به حالت عادی سابق خود باز گردند. در این مورد بهتر است با پزشک مشورت شود.
