عوارض سقط جنین با آسیب‌های جدی برای مادر همراه است. این موضوع ممکن است به دلایل پزشکی یا دلایل متعدد بین زن و شوهر، نیاز باشد تا انجام شود. ولی موضوع مهم اینجاست که با عوارض روحی و فیزیکی همراه است.
البته طبق گفته برخی از متخصصین در این زمینه، سقط جنین در سه ماهه ابتدایی اگر تحت مراقبت انجام شود، اغلب با خطرات جدی همراه نیست. با این حال بهتر است با عوارض آن آشنا شد تا در موارد غیر ضروری از انجام آن اجتناب کرد.
آشنایی با خطرات و عوارض سقط جنین
امروزه نمی‌توان سقط جنین را عملی ناخوشایند دانست زیرا دلایل متعددی مانند جنین ناقص وجود دارند که متخصصین سقط را تجویز می‌کنند. اما معمولا دو روش برای این موضوع وجود دارد:
- سقط جنین با قرص و داروهایی مانند میزوپروستول که اغلب تا هفته 10 بارداری مناسب‌تر هستند
- سقط جنین با جراحی یا کورتاژ که اغلب برای بارداری بالای 10 هفته توصیه می‌شود
با وجود اینکه اگر هر یک از این دو روش تحت مراقبت پزشک انجام شوند، خطری را به همراه نخواهند داشت، اما ممکن است در مواردی عوارضی جدی را برای مادران به همراه داشته باشند. در ادامه به بیان آنها خواهیم پرداخت.
1. سقط شدن ناقص
یکی از عوارض سقط جنین ممکن است به همراه داشته باشد، سقط ناقص است. این موضوع می‌تواند قطع نشدن خونریزی طی دو هفته را در پی داشته باشد. در این صورت باید بافت‌های اضافی باقیمانده در رحم با روشی درست طبق تجویز پزشک تخلیه شوند.
2. خونریزی شدید
یکی از عوارضی که افراد پس از سقط جنین باید منتظر آن باشند خونریزی است. اما در مواردی که این خونریزی بیش از مقدار نرمال باشد خطرناک است. اگر در عرض یک ساعت لازم بود نوار بهداشتی را چند مرتبه عوض کنید، یعنی خونریزی شدیدی دارید و باید فورا به پزشک مراجعه کنید. در پی این خونریزی معمولا تاری دید، رنگ‌پریدگی، سردی دست و پا، بالا رفتن ضربان قلب و سرگیجه ایجاد خواهد شد.
3. بوی بد ناشی از عفونت
بعد از سقط جنین، اگر مراقبت‌های بهداشتی به درستی انجام نشوند، ممکن است رحم با عفونت مواجه شود. این عفونت گاهی ناشی از باقی ماندن برخی از بافت‌های بارداری در رحم است. معمولا عفونت ناشی از عوارض سقط جنین با مشکلاتی مانند تب و لرز، ترشحات بد بو از واژن، دردهای انقباضی بیشتر از دو هفته و درد لگنی همراه خواهد بود. اغلب برای کنترل و درمان از آن بعد از سقط لازم است آنتی بیوتیک با دوز مناسب دریافت شود.
4. چسبندگی داخل رحم
از دیگر عوارض سقط جنین به سندرم آشرمن یا چسبندگی داخل رحم می‌توان اشاره کرد که اغلب بر اثر سقط با جراحی یا ابتلا به عفونت اتفاق می‌افتد. البته این عارضه کمتر بین زنان پس از سقط ایجاد می‌شود ولی با این حال در مواردی مشاهده شده است.
در این حالت درون رحم زخم یا اسکار ممکن است ایجاد شود که اگر به موقع درمان نشود ممکن است در طولانی مدت سبب سیکل قاعدگی نامنظم، ایجاد مشکل در باروری یا سقط‌های مکرر ناخواسته شود.
5. افزایش خطر سقط ناخواسته
یکی از عوارضی که سقط جنین بیش از دو مرتبه به همراه دارد، مستعد شدن رحم برای سقط جنین است. در این صورت حتما باید طبق نظارت پزشک بارداری انجام شود و مراقبت‌های لازم در دوران بارداری در نظر گرفته شود.
در مواردی که سقط جنین ناخواسته باشد، باید دلیل به صورت دقیق و علمی بررسی شود. با درمان دلیل ایجاد شده مانند عفونت، سندروم آشرمن یا موارد دیگر راهکارهای درمانی به باروری سالم کمک خواهند کرد.
6. افسردگی و حالات روحی بعد از سقط
یکی از عوارض سقط جنین که مادران را کاملا تحت تاثیر قرار می‌دهد، افسردگی بعد از سقط جنین است. گاهی زنان این حالات را زودگذر می‌پندارند و راهکارهای درمانی برای آن را انجام نمی‌دهند. عدم درمان ممکن است مشکلات متعددی مانند موارد زیر را در پی داشته باشد:
- اختلال در خواب
- احساس کسلی و خستگی
- از دست دادن اعتماد به نفس و قدرت تصمیم‌گیری قاطع
- احساس گناه و تنفر از خود که گاهی ممکن است به خودکشی ختم شود
- تغییر در وزن
- کاهش شوق به زندگی
گاهی ممکن است حالات روحی بعد از سقط جنین مانند حالات روحی پس از زایمان متغیر باشد که باید برای کنترل آن از یک روان درمانگر و یا مشاور کمک گرفت.
7. استرس و اضطراب یکی از جدی‌ترین عوارض سقط جنین
یکی از مشکلاتی که شاید کمی کمرنگ اما جدی‌تر از حالات روحی بعد از سقط باشد، دچار شدن به استرس و اضطراب است. لازم به ذکر است این مشکل شایع‌تر از افسردگی است. این موضوع ممکن است به شکل یک اختلال ذهنی برای مادر باقی بماند و باید برای کنترل آن هر چه سریع‌تر با مشاور صحبت شود. این اختلال ذهنی که به نام استرس پس از سانحه شناخته می‌شود، در مراحل ابتدایی به راحتی قابل کنترل است.
نگرانی‌های مهم بعد از سقط که باید جدی گرفت
در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر بعد از سقط جنین فورا باید به شکل اورژانسی مورد معاینه پزشک قرار گرفت:
- احساس سرما، لرز و تب بالاتر از 37 درجه
- داشتن خونریزی شدید و غیر قابل کنترل
- احساس بوی بد از ترشحات واژن
- درد شکمی شدید
مراقبت‌های ضروری بعد از سقط جنین
- حتما طبق نظارت پزشک باید این دوره را سپری کرد و طی مدتی بعد از سقط (3 الی 7 روز) باید یک همراه کنار فرد باشد
- باید زمان استراحت در منزل را افزایش داد و ترجیحا تا 3 الی 7 روز از فعالیت‌های غیر ضروری اجتناب کرد
- برای تسکین درد می‌توان از مسکن مانند استامینوفن و ایپوبروفن استفاده کرد اما لازم است از پزشک در مورد درد جویا شد
- برای پیشگیری از عفونت بعد از سقط جنین لازم است آنتی بیوتیک‌هایی با دوز مناسب طبق نظارت پزشک مصرف شوند
- رابطه جنسی تا 2 هفته بعد از سقط جنین بهتر است که انجام نشود تا عوارض سقط جنین کامل از بین بروند
- راهکارهایی برای پیشگیری از بارداری مجدد باید انجام شود تا بدن به ریکاوری برسد و آماده بارداری شود که این موضوع را باید پزشک برای فرد با شرایط موجود دقیق‌تر بیان کند اما معمولا تا 6 ماه توصیه می‌شود بارداری صورت نگیرد
- بعد از سقط جنین از سوتین محکم بهتر است استفاده شود؛ زیرا بر اثر تغییرات هورمونی سینه‌ها کمی شل و دردناک شده‌اند و این راهکار به بهبود این وضعیت می‌انجامد
- از مکمل آهن بهتر است استفاده شود تا خون از دست رفته برگردد و تغذیه مناسبی برای این دوران به منظور تقویت بدن باید وجود داشته باشد
- ترجیحا مصرف شیرینی‌جات در این دوران متعادل باشد تا با بهم خوردن سطح انسولین بدن دچار مشکل نشود
- غذاهای حاوی کلسیم مانند ماهی ساردین، انواع لبنیات و به ویژه شیر را در رژیم روزانه بعد از سقط بهتر است مصرف کرد
جمع‌بندی
عوارض سقط جنین می‌تواند سلامت مادر را تا حد بالایی تحت تاثیر قرار دهد اما با راهکارهای مراقبتی تحت نظارت پزشک می‌توان بسیاری از آنها را کنترل کرد.
