آستیگماتیسم یک اصطلاح رایج برای یکی از مشکلات بینایی است. البته در زبان عامیانه به این اصطلاح، آستیگمات هم گفته می‌شود.
آستیگمات نقصی شایع است که در چشم اکثر افراد ممکن است وجود داشته باشد. معمولا باعث انحنای دید و تاری دید می‌شود که دید از نزدیک یا دور را هم با اختلال مواجه می‌کند.
با این مقاله همراه کوئیک فیت باشید تا با زبان خیلی ساده در سرتیترهای، آستیگماتیسم را بررسی کنیم:
آستیگماتیسم چیست؟
چه انواعی دارد؟
از کجا بدانیم چشم‌هایمان آستیگمات است و چه علائمی دارد؟
چگونه آن را کنترل کنیم؟
چه کنیم که شدیدتر نشود؟
مطالب پیشنهادی مرتبط با آستیگماتیسم
- 8 راهکار خانگی برای درمان سیاهی دور چشم
- تیک عصبی به چشم هم ارتباط دارد؟ چگونه درمان می‌شود؟
- 15 راهکار آسان و موثر خانگی برای رفع گودی زیر چشم
در ادامه این مقاله اصطلاح عامیانه آستیگمات را به جای آستیگماتیسم به کار می‌بریم تا درک ساده‌تری داشته باشد.
آستیگماتیسم چیست؟
آستیگمات اصطلاحی هست که برای یکی از نواقص شایع در قرنیه چشم به کار می‌رود. این مشکل زمانی ایجاد می‌شود که سطح جلویی چشم، که همان قرنیه است، با عدسی داخلی چشم، دارای منحنی‌های ناسازگار باشند. به جای اینکه سطح آن مثل توپ گرد باشد، مانند سطح تخم مرغ منحنی است.
این مشکل سبب می‌شود انکسار نور به شبکیه چشم تغییر کند و مستقیم نباشد.
این موضوع باعث تاری دید در هر فاصله‌ای می‌شود.
آستیگماتیسم معمولا در بدو تولد هم وجود دارد. می‌تواند با ضعیف بودن چشم همراه شود و در کنار دوربین یا نزدیک بین بودن هم احساس شود.
فردی که دور را سخت می‌بیند، چشم‌هایش دوربین است و فردی که نزدیک را سخت می‌بیند چشم‌هایش نزدیک بین است.
معمولا راه درمان و کنترل برای آستیگمات لنزهای اصلاحی، جراحی و یا عینک محسوب می‌شود.
ساختار چشم و آستیگماتیسم
دو سطح خمیده در چشم وجود دارد. این دو سطح، نور را روی شبکیه منعکس می‌کنند تا تصاویر دیده شوند. این دو سطح خمیده شامل موارد زیر می‌شود:
- قرنیه: سطح جلویی چشم که شفاف است و ساختاری اشکی دارد
- عدسی: ساختاری شفاف دارد و شکل آن تغییر می‌کند تا روی اشیاء نزدیک متمرکز شود
در چشمی که کاملا سالم و طبیعی است، این دو گزینه مانند توپی با سطح صاف که دارای انحنای گرد هستند، عمل می‌کنند. برای تشکیل تصویر در پشت چشم، قرنیه و عدسی انحنایی دارند که تمام نور ورودی را به طور مستقیم روی شبکیه متمرکز می‌کنند.
اما در چشمی که آستیگمات است، این مسیر دارای انحنا است.
انواع آستیگماتیسم را بشناسید
دو نوع اصلی برای آستیگمات وجود دارد:
1. آستیگمات قرنیه: زمانی است که قرنیه فرم نامناسبی داشته باشد.
2. آستیگمات لنتیکولار: زمانی است که عدسی فرم نامناسبی داشته باشد.
چه عواملی باعث آستیگماتیسم می‌شوند؟
علت اصلی آستیگمات شدن چشم‌ها مشخص نیست. ولی مهمترین عامل برای این مشکل چشمی، ژنتیک است. معمولا در بدو تولد، فرد با این مشکل به دنیا می‌آید ولی در بعضی از افراد ممکن است در پی جراحی چشم یا آسیب به چشم ایجاد شود.
آستیگماتیسم معمولا همراه نزدیک بینی یا دوربینی بروز داده می‌شود.
شایع‌ترین علائم آستیگماتیسم
علائم و نشانه‌های آستیگمات ممکن است برای یک فرد با فرد دیگر متفاوت باشد. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:
- سردرد
- تاری دید
- سوزش چشم
- مشکل در دید
- خیره ماندن چشم
- مشکل در دید شب
- خستگی چشم و یا ناراحتی چشم
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که هر یک از علائم بیان شده وجود داشت و در فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد می‌کرد، بهتر است به پزشک مراجعه کرد. ممکن است چشم دچار آستیگماتیسم باشد. باید برای تشخیص درجه آن و پیش گرفتن راه کنترل به پزشک مراجعه کرد.
تشخیص آستیگماتیسم
اپتومتریست یا چشم پزشک، معاینات لازم برای تشخیص آستیگماتیسم را انجام می‌دهند. اپتومتریست اغلب می‌تواند بیماری و مشکلات مربوط به بینایی را تشخیص دهد. چشم پزشک هم معمولا راهکارهای درمانی مناسب و در صورت لزوم جراحی را مشخص می‌کند. چندین تست وجود دارد که اپتومتریست یا چشم پزشک برای تشخیص آستیگماتیسم انجام می‌دهند:
- تست ارزیابی حدت بینایی برای خواندن حروف در فواصل مختلف است
- تست شکست انکسار سنج که دارای چندین لنز شیشه‌ای اصلاحی است
- تست کراتومتری راهی برای اندازه گیری انحنای قرنیه است
تشخیص آستیگماتیسم در کودکان و نوجوانان
کودکان ممکن است متوجه تار بودن دید خود نباشند. به همین دلیل باید برای غربالگری بیماری‌های چشمی حتما آنها را به مراکز بهداشت برد. یا اینکه می‌توانید از متخصص اطفال، چشم پزشک، اپتومتریست یا متخصص بینایی در فواصل زمانی مختلف کمک گرفت:
- باید کودک را تا رسیدن به سن مدرسه، تحت غربالگری چشم قرار دهید؛ چون بهترین سن برای کنترل از پیشروی قبل از سن مدرسه است
- در دوران نوزادی
- در طول سال‌های مدرسه هر یک الی 2 سال یکبار باید انجام شود
چه افرادی بیشتر در خطر آستیگماتیسم هستند؟
آستیگمات ممکن است در هر سن و سالی رخ دهد. خطر ابتلا به آن ممکن است در برخی از افراد بیشتر باشد:
- زخم نزدیک قرنیه چشم
- نازک شدن قرنیه
- سابقه خانوادگی
- اختلالات مربوط به چشم مانند کراتوکونوس (انحطاط قرنیه)
- نزدیک بینی بیش از حد که حتی دید دور را هم تار می‌کند
- دوربینی بیش از حد که حتی دید نزدیک را هم تار می‌کند
- سابقه جراحی چشم مانند جراحی حذف یک عدسی و یا کاشت عدسی
درمان آستیگمات به چه صورت است؟
در مواردی که آستیگماتیسم خفیف باشد، معمولا نیازی به درمان نیست. پزشک ممکن است راهکارهایی که در ادامه معرفی می‌کنیم را توصیه و تجویز کند.
لنزهای اصلاحی
عینک‌ها و لنزهای تماسی از راهکارهای موثری هستند که برای درمان آستیگمات به کار برده می‌شوند. البته این روش نمی‌تواند آستیگماتیسم را به طور کامل درمان کند و باید همیشه برای کنترل عوارض آستیگماتیسم از آنها کمک گرفت. این روش کم تهاجم‌ترین روشی است که برای کنترل آستیگماتیسم می‌توان انجام داد.
ارتوکراتولوژی
این روش از لنزهای تماسی سخت برای اصلاح موقت انحنای نامنظم قرنیه استفاده می‌کند. البته لنزهای سفت و سخت برای بازه‌های زمانی کوتاه باید مصرف شوند. موقع خواب و بیداری فرد می‌تواند به راحتی از آنها استفاده کند. لنزهای سخت به منظور بهبود ناصافی انحنای چشم هستند.
در صورتی که فرد این روش را کنار بگذارد، باز هم چشم به وضعیت قبل باز می‌گردد.
جراحی چشم برای درمان آستیگماتیسم
جراحی از دیگر روش‌هایی است که برای درمان آستیگماتیسم به کار برده می‌شود. اما این روش برای مواردی است که آستیگمات چشم خیلی شدید باشد. برای انجام این روش، از ابزارهای کوچکی برای تغییر شکل قرنیه استفاده می‌شود. این کار کمک می‌کند تا انحنای دید در حد زیادی بهبود یابد. سه روش رایج برای درمان آستیگماتیسم با جراحی چشم وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
- لیزیک یا لیزر قسمت کراتومیلوزیس
- پرک یا فتورفرکتیو کراتکتومی
- ر.ک.ک یا کراتوتومی شعاعی
تمام روش‌ها، خطرات و مزایای مختلفی می‌توانند برای فرد داشته باشند. باید برای بررسی روش بهتر از پزشک در رابطه با آنها مشورت دریافت کنید.
لیزر چشم برای چه افرادی ممنوع است؟
- افرادی که زیر 18 سال سن داشته باشند.
- اگر نمره بینایی فرد ثابت نشده باشد نباید لیزر انجام شود. مثلا در افراد مسن، باید یک سال قبل از جراحی، بینایی آنها به حالت پایدار رسیده باشد.
- در صورتی که فرد بیماری دیابت داشته باشد نباید لیزر انجام دهد. چون جراحی برای این افراد، مشکلات ناشی از دیابت را تشدید می‌کند.
- در دوران بارداری و شیردهی نباید لیزر انجام داد چون نوسانات هورمونی می‌توانند در نتیجه ایجاد شده اختلال ایجاد کنند.
- وقتی فرد مشکلات ایمنی داشته باشد امکان لیزر وجود ندارد. بیماری‌هایی همچون لوپوس، HIV و آرتریت روماتوئید از جمله این بیماری‌ها هستند. این موضوع به دلیل این است که بهبود بعد از جراحی با اختلال مواجه می‌شود. توصیه می‌کنیم برای جراحی لیزر اطلاعات لازم در مورد بیماری‌ها و سوابق پزشکی به پزشک داده شود.
- فرد سایر مشکلات بینایی را داشته باشد. مشکلاتی مانند آب مروارید یا گلوکوم باید در ابتدا درمان شوند.
- در صورتی که فرد داروی خاصی مانند پردنیزولون خوراکی یا راکوتان مصرف کند.
آستیگماتیسم چه عوارضی دارد؟
در مواردی که التهاب برای یک چشم درمان نشده ایجاد شود، می‌تواند تنبلی چشم را به همراه داشته باشد.
برای اینکه اطلاعات کاملی در رابطه با تنبلی چشم داشته باشید، حتما مقاله عوامل ایجاد تنبلی چشم را مطالعه کنید.
آیا می‌توان از آستیگماتیسم جلوگیری کرد؟
برای اینکه بتوانیم آستیگمات چشم‌های خود را کنترل کنیم، راهکارهای متعددی هست که باید از پزشک راه مناسب را جویا شویم. اما هیچ راه شناخته شده علمی و موثری برای پیشگیری از بروز آستیگماتیسم وجود ندارد.
به هیچ وجه نباید از راهکارهای غیرعلمی و خودسرانه برای این منظور پیروی کرد.
مطالب پیشنهادی مرتبط با آستیگماتیسم
- 8 راهکار خانگی برای درمان سیاهی دور چشم
- تیک عصبی به چشم هم ارتباط دارد؟ چگونه درمان می‌شود؟
- 15 راهکار آسان و موثر خانگی برای رفع گودی زیر چشم
جمع‌بندی
آستیگماتیسم یکی از مشکلات شایع برای چشم است که خطر سلامت کلی بدن و سلامت چشم را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. اما باعث اختلال در بینایی فرد می‌شود. برای درمان همیشگی آن معمولا جراحی لازم است که برای موارد شدید هم به کار برده می‌شود. اما برای سایر موارد راه درمان کمک گرفتن از عینک، لنزهای نرم و سخت یا جراحی محسوب می‌شود.
از این بیماری نمی‌توان پیشگیری کرد و فقط باید راهکارهای کنترل کننده مناسب برای آن را از پزشک دریافت کرد. توصیه می‌کنیم به هیچ وجه از راهکارهای غیر علمی و خودسرانه برای کنترل این وضعیت کمک نگیرید.
منابع: healthline & mayoclinic
