علت خواب رفتن دست و پا گاهی خیلی جدی نیست ولی گاهی ممکن است علت جدی داشته باشد.
خیلی از ما ممکن است گاهی خواب رفتن دست و پا یا گزگز شدن دست و پا را تجربه کرده باشیم. خواب رفتگی ممکن است حتی گاهی با انداختن یک پا روی پای دیگر بروز داده شود. یا گاهی در پی افتادن وزن روی یک دست هنگام خوابیدن ایجاد شود.
اسم علمی این حس، Paresthesia است که Tingling نیز گفته می‌شود.
این حس را با نام‌های مختلفی مانند سوزن سوزن شدن، گزگز کردن، بی‌حسی یا خواب رفتن توصیف می‌کنند. گاهی ممکن است این حس، درد یا ضعف را نیز به همراه داشته باشد.
خواب رفتن دست و پا می‌تواند بر اثر عوامل مختلف و یا شرایط مختلفی ایجاد شود. گاهی فشار، ضربه یا آسیب به عصب می‌تواند سبب ایجاد این حس شود.
در این مقاله می‌خواهیم شایع‌ترین علل خواب رفتن دست و پا را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
مطالب پیشنهادی مرتبط با علت خواب رفتن دست و پا
- قرص خواب چه عوارضی دارد؟
- 10 علت شایع خارش کف پا را بشناسید.
- جوراب واریس چه فوایدی دارد؟ برای چه افرادی ممنوع است؟
شایع‌ترین علت خواب رفتن دست و پا
در برخی از موارد ممکن است خواب رفتن دست و پا، شدید باشد که به صورت تناوبی ایجاد شود و به مرور به عارضه‌ای مزمن تبدیل شود.
گاهی خواب رفتن دست و پا علائم دیگری مانند موارد زیر را به همراه دارد:
درد
خارش
بی‌حسی
ضعف عضلات
گاهی خواب رفتن دست و پا در پی شرایط استرس‌زا تشدید می‌شود.
در صورتی که خواب رفتن دست و پا، به صورت مداوم تکرار شود، فرد باید تحت بررسی و درمان پزشکی قرار گیرد. از این طریق راهکارهای درمانی، سریع‌تر پیش گرفته خواهد شد.
اما علت خواب رفتن دست و پا در انتخاب راه درمان مناسب، تاثیر به سزایی دارد که در ادامه آنها را مطرح خواهیم کرد.
1. نوروپاتی دیابتی
نوروپاتی در پی آسیب به اعصاب بروز داده می‌شود. اما انواع زیادی از نوروپاتی وجود دارد. نوروپاتی محیطی، دست و پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
اما نوروپاتی دیابتی آسیب عصبی ناشی از دیابت است. این آسیب عصبی می‌تواند دست و پا، یا حتی ران و بازوها را نیز تحت تاثیر قرار دهد. در پی نوروپاتی دیابتی ممکن است به رگ‌های خونی تامین کننده اعصاب نیز آسیب برسد. در نتیجه در عملکرد آن اختلال ایجاد خواهد شد.
2. کمبود ویتامین‌ها علت شایع خواب رفتن دست و پا
کمبود ویتامین‌ها برای زمانی که ویتامین کافی از طریق رژیم غذایی به بدن نرسد یا بدن به درستی ویتامین جذب نکند، طبیعی است.
ویتامین‌هایی که برای سلامت اعصاب ضروری هستند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- ویتامین B1
- ویتامین B6
- ویتامین B12
- ویتامین E
کمبود هر یک از این ویتامین‌ها، می‌تواند باعث سوزن سوزن شدن دست و پا شود.
3. فشردگی عصب
گاهی فشار زیادی روی عصب یا بافت‌های اطراف آن وارد می‌شود. به عنوان مثال گاهی آسیب، حرکات مکرر و یا شرایط التهابی می‌تواند باعث فشار به عصب شود.
عصب فشرده شده، می‌تواند در خیلی از قسمت‌های بدن بروز داده شود. حتی دست و پاها را تحت تاثیر قرار دهد که سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی و درد را به همراه داشته باشد.
عصب فشرده در ستون فقرات تحتانی، می‌تواند باعث احساس خواب رفتن پشت پا و حتی کل پا شود.
4. سندرم تونل کارپال
علت خواب رفتن دست در برخی از افراد، تونل مچ دست است.
این حالت زمانی ایجاد می‌شود که عصب میانی هنگام حرکت، در مچ دست فشرده شود. این مشکل معمولا در پی آسیب، حرکات تکراری و حتی شرایط التهابی بروز داده می‌شود.
افرادی که تونل مچ دست دارند، ممکن است در چهار انگشت اول دست خود، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن را تجربه کنند.
5. نارسایی کلیوی
علت خواب رفتن دست و پا می‌تواند نارسایی کلیوی در مواردی که کلیه به درستی کار نمی‌کند، محسوب شود.
شرایطی مانند ابتلا به دیابت یا فشار خون بالا، می‌تواند سبب نارسایی کلیوی شود.
وقتی کلیه‌ها به درستی کار نکنند، مواد زائد و مایعات، در بدن جمع می‌شوند. این موضوع می‌تواند آسیب به عصب را به همراه داشته باشد. در پی نارسایی کلیوی اغلب احساس خواب رفتگی و یا گزگز کردن در پا ایجاد می‌شود.
6. تغییرات فیزیکی؛ علت خواب رفتن دست و پا در بارداری
التهابی که در دوران بارداری برای بدن مادر ایجاد می‌شود، برخی از اعصاب مادر را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به آنها فشار وارد می‌کند.
به همین دلیل اغلب مادران در دوران بارداری، احساس خواب رفتن دست و پا را در دوران بارداری تجربه می‌کنند.
این علائم بعد از زایمان از بین می‌رود.
7. مصرف برخی از داروها
گاهی برخی از داروها می‌توانند موجب آسیب‌های عصبی شوند که در پی آن خواب رفتن دست و پا بروز داده می‌شود.
در واقع یک عارضه جانبی شایع از داروهای مورد استفاده برای درمان سرطان (شیمی درمانی) و HIV می‌تواند باشد. از داروهای دیگری که می‌توانند سبب خواب رفتن دست و پا شوند، به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
- داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین
- داروهای مربوط به اختلالات خود ایمنی
- داروهای ضد عفونی کننده مانند مترونیدازول و داپسون
- داروهای مخصوص بیماری‌های قلبی و فشار خون مانند آمیودارون یا هیدرالازین
در نظر داشته باشید که سیستم ایمنی بدن، از بدن در مقابل مهاجمین خارجی محافظت می‌کند. بیماری‌های خود ایمنی، زمانی بروز داده می‌شوند که سیستم ایمنی بدن به اشتباه، به سلول‌های بدن حمله کند.
8. آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید نوعی بیماری خود ایمنی است که التهاب و درد مفاصل را به همراه دارد. معمولا این اتفاق در دست‌ها و به ویژه مچ دست بروز داده می‌شود. ولی ممکن است پا و مچ پا را هم تحت تاثیر قرار دهد.
التهاب ناشی از این بیماری می‌تواند به اعصاب فشار آورده و گزگز کردن را به همراه داشته باشد.
9. بیماری ام اس (مولتیپل اسکلروزیس)
علت خواب رفتن دست و پا می‌تواند در برخی از افراد مولتیپل اسکلروزیس یا MS باشد.
این بیماری خود ایمنی، به پوشش محافظ اعصاب (میلین) حمله می‌کند. در نتیجه می‌تواند سبب آسیب عصبی شود.
احساس بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و خواب رفتگی در پاها، بازوها و حتی صورت، از علائم شایع ام اس هستند.
10. بیماری لوپوس
- از دیگر بیماری‌های خود ایمنی لوپوس است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به بافت‌های بدن حمله می‌کند. این موضوع در تمام قسمت‌های بدن از جمله اعصاب می‌تواند تاثیرگذار باشد.
در نتیجه خواب رفتن دست و پا به دلیل فشرده شدن اعصاب مجاور قسمت ملتهب ناشی از لوپوس، بروز داده می‌شود.
11. بیماری سلیاک یک علت خواب رفتن دست و پا
این بیماری خود ایمنی، روده کوچک را درگیر می‌کند. وقتی فرد مبتلا به بیماری سلیاک، گلوتن مصرف می‌کند، واکنش‌های خود ایمنی بروز داده می‌شود.
بعضی از افراد مبتلا به بیماری سلیاک، می‌توانند علائم نوروپاتی مانند گزگز کردن یا خواب رفتن دست و پا را تجربه کنند. البته این علائم ممکن است هیچ گونه علائم گوارشی به همراه نداشته باشد.
عفونت‌ها
عفونت‌ها زمانی بروز داده می‌شوند که موجودات عامل بیماری، به بدن حمله کنند. منشاء عفونت می‌تواند ویروس، باکتری یا قارچی باشد.
12. بیماری لایم
بیماری لایم نوعی عفونت باکتریایی است که از راه گزش کنه‌ی آلوده، منتقل می‌شود.
در صورتی که درمان نشده بماند، سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار می‌دهد که در پی آن خواب رفتن دست و پا را به همراه دارد.
13. ابتلا به زونا
زونا بثورات دردناکی را به همراه دارد. در پی فعال شدن ویروس واریسلا زوستر بروز می‌کند. این ویروس در اعصاب افرادی که آبله مرغان داشته‌اند، به صورت خفته باقی می‌ماند.
معمولا زونا فقط در قسمت کوچکی از یک طرف بدن ایجاد می‌شود که دست‌ها، پاها و حتی بازوها را درگیر می‌کند. گاهی در ناحیه ایجاد شده، خواب رفتن را می‌تواند به همراه داشته باشد.
14. هپاتیت B و هپاتیت C
هپاتیت B و C در پی ویروس بروز داده می‌شود که التهاب کبد را به همراه دارد.
در صورتی که بدون درمان بماند سبب بروز سیروز کبدی یا سرطان کبد می‌شود. عفونت هپاتیت C می‌تواند نوروپاتی محیطی را در پی داشته باشد. اما عامل شایعی نیست.
گاهی هپاتیت C یا B به وضعیتی به نام کرایوگلوبولینمی می‌شود. یعنی برخی از پروتین‌های موجود در خون، در پی سرما جمع شده و ملتهب می‌شوند. یکی از علائم چنین وضعیتی، بی‌حسی و خواب رفتن دست و پا است.
15. ایدز یا HIV
HIV ویروسی است که سلول‌های ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این بیماری خطر وجود عفونت‌ها و ابتلا به سرطان، را بالا میبرد. در صورتی که بدون کنترل و درمان بماند، می‌تواند سبب عفونت HIV شود.
که در آن سیستم ایمنی بدن به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
HIV سیستم عصبی را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد که عصب دست و پا را هم درگیر می‌کند. در حدی که خواب رفتن دست و پا را می‌تواند به همراه داشته باشد.
سایر دلایل و علت خواب رفتن دست و پا
علل احتمالی دیگری برای خواب رفتن دست و پا وجود دارد که ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
16. جزام
17. کم کاری تیروئید (در پی آن آسیب به اعصاب و خواب رفتن دست و پا ممکن است بروز داده شود)
18. قرار گرفتن در معرض سموم مانند هگزاکربن، اتیلن گلیکول، آکریل آمید، جیوه، سرب و آرسنیک و سایر فلزات سنگین
19. فیبرومیالژیا
20. کیست گانگلیون
21. اسپوندیلوز گردن رحم
22. پدیده رینود
23. نوروپاتی مربوط به الکل
24. واسکولیت (از جمله علل نادر است)
25. سندرم گیلن باره (از جمله علل نادر است)
درمان و تشخیص علت خواب رفتن دست و پا
معمولا معاینه فیزیکی عصبی، معاینه بازخوردها و عملکرد حسی و حرکتی برای تشخیص علت خواب رفتن دست و پا صورت می‌پذیرد.
بررسی سوابق پزشکی، داروهای مصرفی، سایر علائم، سطح ویتامین‌ها و هورمون‌ها در خون نیز بررسی خواهد شد.
حتی گاهی آزمایشات تصویربرداری، اشعه ایکس، MRI یا سونوگرافی نیز انجام می‌شود.
درمان خواب رفتن دست و پا، به علت بروز آن بستگی دارد اما راهکارهای زیر معمولا حرف اول را می‌زنند:
- تغییر دارو یا دوز مصرفی داروهای درمانی که مصرف می‌شوند
- تجویز مکمل‌های دارویی برای برطرف کردن کمبود ویتامین‌ها یا مواد معدنی
- مدیریت دیابت
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند عفونت، آرتریت روماتوئید یا لوپوس
- جراحی برای مواردی همچون اصلاح فشرده سازی عصب یا برداشتن کیست
- مصرف مسکن‌ها
- دارو درمانی
- تغییر سبک زندگی و راهکارهای مراقبتی از پاها، رژیم غذایی مناسب، ورزش و کاهش مصرف الکل
مطالب پیشنهادی مرتبط با علت خواب رفتن دست و پا
- قرص خواب چه عوارضی دارد؟
- 10 علت شایع خارش کف پا را بشناسید.
- جوراب واریس چه فوایدی دارد؟ برای چه افرادی ممنوع است؟
جمع‌بندی
دلایل یا علت خواب رفتن دست و پا در هر فرد با فرد دیگر ممکن است متفاوت باشد. این علل می‌تواند شامل عفونت‌ها، دیابت یا حتی فشارهای عصبی باشد.
وقتی خواب رفتن دست و پا ناگهانی بروز داده شود، باید فورا به پزشک مراجعه کرد. تشخیص به موقع، راهکارهای درمانی ساده‌تری دارد.
منابع
healthline
webmd
