تیک عصبی چه علائمی دارد؟ 5 راه درمان + بررسی انواع

تیک عصبی در پی حرکات ماهیچه‌ای و تکراری دیده می‌شود.
با بروز آن، تکان‌ها و یا حتی صداهای ناگهانی بروز داده می‌شود که کنترل آنها دشوار است.
معمولا تیک‌های عصبی در دوران کودکی شایع‌تر هستند. اغلب اولین دفعه در حدود 5 سالگی، بروز داده می‌شود. البته گاهی در برخی از افراد هم در بزرگسالی شروع می‌شود. تیک‌های عصبی اغلب جدی نیستند و معمولا با گذشت زمان، برطرف می‌شوند. با اینکه جدی نیستند، خسته کننده هستند و باعث اختلال در فعالیت‌های روزمره می‌شوند.
سندرم تورت هم برای زمانی به کار برده می‌شود که تیک‌ها بیشتر از یک سال به طول انجامند. در ادامه این مقاله بیشتر در رابطه با تیک‌های عصبی و نحوه کنترل آن، توضیح خواهیم داد. با ما همراه باشید.

مطالب پیشنهادی مرتبط با تیک عصبی

• کاهش استرس با 7 راه ساده
• حمله پانیک چیست؟ 11 راه درمان آنرا بشناسید.
• 5 راه غلبه بر وسواس فکری

تیک عصبی چیست؟

به حرکات ناگهانی، تند و غیر هماهنگی که یک یا بعضی از ماهیچه‌ها را درگیر می‌کند، تیک عصبی می‌گویند. تیک‌ها اغلب با چشم قابل دیدن هستند اما در برخی از موارد نیز نمی‌توان آنها را با چشم دید.
تیک را می‌توان به دو دسته معمولی و مزمن تقسیم کرد.
شایع‌ترین نوع تیک عصبی، برای ناحیه گردن و پلک‌ها اتفاق می‌افتد.

جالب است بدانید تیک‌های عصبی، معمولا در پی جمع شدن احساسات ناخوشایند در بدن آغاز می‌شوند. در نهایت به شکل تیک آزاد شده تا فروکش کنند. جالبتر اینکه این تیک‌ها، تهدید کننده حیات نیستند و آسیبی را برای مغز به همراه ندارند. اما در صورتی که نگران تیک‌های عصبی ایجاد شده هستید، باید از مشورت پزشک استفاده کنید.

علائم سندرم تورت یا تیک عصبی

سندرم تورت یا TS وضعیتی است که برای سیستم عصبی ایجاد می‌شود. این سندروم، تیک عصبی را به همراه دارد.
تیک‌ها اغلب به صورت مکرر تکان‌ها یا صداهایی را به همراه دارند. افرادی که تیک عصبی دارند، نمی‌توانند مانع بروز این حرکات از جانب بدن خود شوند. مثلا فرد ممکن است مرتبا پلک بزند یا اینکه صداهای ناخواسته غرغر از او شنیده شود.

تیک داشتن کمی شبیه سکسکه است. حتی اگر نخواهید سکسکه کنید هم بدن آن را انجام خواهد داد. در برخی از موارد، افراد می‌توانند برای مدتی تیک را متوقف کنند ولی کار خیلی سختی است و در نهایت فرد آن را انجام خواهد داد.

انواع تیک عصبی را بشناسید

تیک‌ها شامل دو نوع اصلی می‌شوند:
1. تیک‌های صوتی
2. تیک‌های حرکتی
هر کدام از این تیک‌ها ممکن است انواع مختلفی از حرکات یا صداها را در فرد ایجاد کنند. در ادامه به صورت مجزا هر یک را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

1. تیک‌های حرکتی

تیک‌های حرکتی معمولا به صورت ناگهانی و کوتاه مدت بروز داده می‌‍شوند.
فردی که تیک عصبی حرکتی داشته باشد، مثلا به صورت مکرر پلک‌های خود را روی هم می‌آورد یا چشمک می‌زند؛ بدون اینکه کنترلی بر روی آن داشته باشد. یا اینکه ممکن است بینی خود را به صورت مکرر تکان دهد و حتی خود او هم از آن باخبر نباشد.

تیک‌های حرکتی را هم می‌توان به دو گروه مختلف تقسیم کرد:
1. تیک‌های حرکتی ساده مانند پلک زدن، تکان دادن سر، انقباض بینی و بالا انداختن شانه یا ابرو انداختن را شامل می‌شود.
2. تیک‌های حرکتی پیچیده ممکن است یک سری از حرکات را شامل شود که به همان ترتیب انجام می‌شوند. مثلا شخص دست خود را دراز کند و چندین مرتبه چیزی را لمس کند. یا مثلا یکبار با یک پا و یکبار با پای دیگر یک شیء را خارج کند.

2. تیک‌های صوتی

تیک‌های صوتی، معمولا به صورت ناگهانی و با صدا بروز داده می‌شوند. این تیک‌ها معمولا به صورت صاف کردن گلو، سرفه از گلو، صدا از بینی یا مواردی از این قبیل بروز داده می‌شود.

ناراحتی‌های ناشی از تیک عصبی

تیک‌ها معمولا حرکاتی غیرارادی را در پی دارند که در گروه حرکات غیرعادی طبقه بندی می‌شوند. این موضوع به این معنی است که می‌توان آنها را برای مدتی سرکوب کرد. تا زمانی که تیک عصبی درمان نشود، ممکن است رشد کند و تشدید شود.

هر فردی در هر سن و سالی که باشد ممکن است به این ناراحتی حرکتی دچار شود. کارشناسان معتقدند حدود 20 درصد از کودکان تیک عصبی را تجربه می‌کنند. اغلب این تیک‌ها، پسران را بیشتر از دختران تحت تاثیر قرار می‌دهد.
به طور دقیق مشخص نیست چه چیزی باعث ایجاد تیک‌های عصبی می‌شود. اما به نظر می‌رسد، استرس و کم خوابی دو علت شایعی هستند که در بروز تیک‌های حرکتی نقش به سزایی دارند.

تیک عصبی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

هیچ آزمایشی به طور دقیق نمی‌تواند مشخص کند که تیک یا سایر اختلالات تیک، برای فرد ایجاد شده است. تشخیص این مشکل دشوار است. چون در برخی از موارد ممکن است بر اثر شرایط دیگر همراه شده باشد. مثلا در پی بروز آلرژی، ممکن است دلیلی برای بو کردن مکرر و یا تکان دادن بینی ایجاد شود.

در صورتی که احساس می‌کنید تیک دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا مورد ارزیابی قرار گیرید. برای این منظور معاینه فیزیکی، معاینه عصبی و شرح حال کامل از شما پرسیده خواهد شد.
در صورت نیاز، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری همچون سی تی اسکن مغز و همینطور آزمایش خون را تجویز کند که مشخص شود این تیک‌ها نشان دهنده بیماری جدی مانند بیماری هانتینگتون هستند یا نه.
برای اینکه اختلال تیک عصبی تشخیص داده شود، باید فرد شامل شرایط زیر باشد:

• باید فرد یک یا چند تیک حرکتی مانند پلک زدن مکرر، بالا و پایین انداختن شانه‌ها و یا تیک‌های صوتی مانند زمزمه کردن، صاف کردن گلو یا فریاد زدن یک یا چند کلمه حین حرف زدن را داشته باشد.
• تیک‌های دائمی باید قبل از 18 سالگی شروع شده باشند.
• تیک‌ها باید بیشتر از 12 ماه متوالی رخ داده شده باشند.
• علائم تیک عصبی نباید ناشی از دارو یا بیماری‌هایی مانند هانتینگتون یا آنسفالیت بعد از ویروس باشند.
• نباید اختلالی همچون اختلال مزمن صوتی یا حرکتی یا سندروم تورت وجود داشته باشد.

تیک عصبی چگونه درمان می‌شود؟

معمولا برای درمان از دارو و درمان روانشناسی استفاده می‌شود. در مواقعی که این تیک‌ها روی محل کار و مدرسه کودک تاثیر گذار باشد، باید راهکارهای درمانی مناسبی را شروع کرد. برای درمان این تیک‌ها، کنترل و مدیریت استرس نکته بسیار مهمی است.

1. تاثیر رفتار اطرافیان بر درمان تیک عصبی

معمولا تیک‌های عصبی که در دوران کودکی بروز داده می‌شوند، بدون درمان، پس از مدتی از بین می‌روند. باید همواره در نظر داشته باشید که نباید خانواده، دوستان و اطرافیان به تیک‌ها توجه کنند. این موضوع می‌تواند فرد و به ویژه کودکان را خودآگاه‌تر کرده و باعث تشدید علائم او شود.

2. درمان با کمک روان درمانگر

رفتار درمانی و درمان شناختی، روشی موثر برای درمان اختلالات تیک هستند. در طول جلسات درمان، به فرد آموزش داده می‌شود که چگونه با کنترل رفتارها، احساسات و افکار، خود را از فرایند خود تخریبی دور نگه دارد.

3. درمان دارویی تیک عصبی

هیچ دارویی به عنوان درمان کننده تیک عصبی شناخته نمی‌شود.
همچنین دارو به تنهایی نمی‌تواند سبب درمان تیک عصبی شود. اما می‌تواند علائم آن را برای برخی از افراد بکاهد. داروهایی که سطح دوپامین در مغز را کاهش می‌دهند، گزینه‌های مناسبی برای درمان هستند. از جمله این داروها هالوپریدول و پیموزاید هستند که بهتر است طبق صلاح‌دید پزشک از آنها استفاده کرد.
دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که می‌تواند روی تیک‌های عصبی تاثیرگذار باشد.
همچنین پزشک ممکن است در صورت نیاز، درمان اختلال تیک را با داروهای ضد افسردگی شروع کند. این داروها معمولا به درمان علائم افسردگی، وسواس اجباری و اضطراب، کمک می‌کنند که به رفع عوارضی همچون تیک عصبی نیز تاثیر گذار هستند.

4. درمان‌های عصبی

تحریک عمیق مغز، راهکار دیگری برای درمان تیک عصبی است. این نوع راه درمان بیشتر برای تیک‌های عصبی شدید به کار برده می‌شوند. در واقع مناسب افرادی است که به سندرم تورت رسیده باشند.
در این روش درمانی، برای قسمت‌هایی که تیک دارند، به وسیله برق، تحریکی وارد می‌کنند. سیم‌های الکتریکی به مغز وصل می‌شوند تا محرک‌های الکتریکی را به آن نواحی ارسال کنند. این روش برای افرادی که درمان تیک عصبی برای آنها به راحتی قابل انجام نباشد، به کار می‌رود.

5. تغییراتی در سبک زندگی

برای اینکه بتوان تیک عصبی را درمان کرد، باید تغییراتی را در سبک زندگی اعمال کرد. از جمله این تغییرات به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• ورزش و مدیتیشن
• کسب آگاهی بیشتر در مورد مشکل
• بودن در موقعیت آرامش‌بخش و دوری از استرس و اضطراب
• تغذیه مناسب و دریافت ویتامین‌ها و مینرال‌های مختلف از غذاهای متنوع
• پرهیز از خسته کردن بیش از حد خود با کار و حتی پرهیز از فکرهای خسته کننده

با تیک عصبی چه باید کرد؟

این اختلال ممکن است حیات فرد را تهدید نکند اما به طور کامل زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. گاهی اوقات ممکن است برای فرد کاملا ناامید کننده باشد. اما چنین وضعیتی با راهکارهای درمانی مناسب، قابل کنترل هستند. روان درمانی و دارو درمانی، می‌توانند در تسکین علائم بسیار موثر عمل کنند.

برای کنترل تیک عصبی باید سعی کرد استرس را در سطح معقول نگه داشت. از این طریق علائم تیک عصبی به مرور کم می‌شوند. روان درمانی و استفاده از داروها در کنار کنترل استرس، تاثیر بیشتری خواهند داشت.

درمان تیک عصبی در کودکان

برای کودکانی که مبتلا به اختلال تیک هستند، خانواده و والدین نقش به سزایی در بهبود آن دارند. حمایت عاطفی و اطمینان از کمک به تحصیل فرزندان در حد به سزایی در بهبود چنین وضعیتی موثر است.
باید در نظر داشته باشید که تیک عصبی در کودکان بعد از چند ماه ناپدید می‌شود. فقط باید توجه و تاکیدی روی آن نباشد.
طبق تحقیقاتی که در منابع معتبر ارائه شده‌اند، کودکانی که بیشتر از یک سال تیک را تجربه نکرده باشند، چشم انداز خوبی برای درمان آنها وجود دارد. با این وجود فقط یک نفر از سه کودکی که تیک عصبی دارد، طی 5 الی 10 سال آینده، عاری از تیک خواهد بود.
والدین باید بدون توجه واضح به تغییرات علائم، از او مراقبت کنند. در این مدت می‌توانند از راهنمایی‌های متخصصین کمک بگیرند. در برخی از موارد ممکن است تیک عصبی به وضعیت جدی‌تری به نام سندرم تورت تبدیل شود.

مطالب پیشنهادی مرتبط با تیک عصبی

• کاهش استرس با 7 راه ساده
• حمله پانیک چیست؟ 11 راه درمان آنرا بشناسید.
• 5 راه غلبه بر وسواس فکری

جمع‌بندی

تیک عصبی ممکن است برای هر فردی در هر سن و سالی بروز داده شود. این اختلال قابل کنترل است و معمولا خود به خود رفع می‌شود. اما وقتی بیشتر از یک سال طول بکشد، باید راهکارهای درمانی مناسبی را تحت نظارت پزشک پیش برد. همواره داشتن آرامش و مدیریت استرس راهکاری مناسب برای کنترل و درمان آن است.

منابع
healthline
nhs
webmd