فوبیا چیست ؟ سوالی است که ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد. به طور عامیانه جواب این سوال را می توان این گونه پاسخ داد. ترس و هراس بسیار زیاد و غیر طبیعی از هر چیزی را فوبیا می گویند.
این هراس و ترس زیاد علت های مختلفی دارد و اغلب آن ها قابل درمان هستند. جالب است بدانید حدود 95 درصد از مردم حداقل یک هراس بسیار زیاد از چیزی دارند. یکی از ترس های شایع و عجیب هراس از پَر است.
برای آشنایی با این عارضه روحی و روانی می توانید به ادامه مطلب رجوع کنید.
فوبیا چیست؟
فوبیا یک نوع واکنش روحی و رفتاری است. این واکنش همان ترس بیش از حد و غیر منطقی می باشد. اگر شما نیز به هراس مبتلا باشید این امکان وجود دارد زمانی که با منبع ترس خود روبرو می شوید احساس ترس و عمیق وحشت را تجربه کنید.
این ترس می تواند از یک مکان، موقعیت یا شی خاصی باشد. جالب است بدانید این نوه ترس بر خلاف اختلالات اضطرابی عمومی معمولا به یک چیز خاص مرتبط می شود.
تاثیر فوبیا روی هر فردی بسیار متفاوت است. به گونه ای که برخی از افراد در مواجهه با منبع هراس خود تنها احساس آزار می کنند و برخی دیگر در این شرایط کاملا ناتوان می شوند.
افراد مبتلا به این نوع هراس اغلب خود متوجه ترس غیر منطقی نسبت به منبع ترس می شوند، اما آن ها قادر به انجام کاری در این زمینه نیستند.
نکته: چنین ترس هایی می تواند در کار، مدرسه و روابط شخصی تداخل ایجاد کند.
علائم هراس شدید و ترس غیر طبیعی
فوبیا نوعی اختلال اضطرابی است. در نتیجه ممکن است تا زمانی که با منبع هراس خود تماس نگیرید هیچ علائمی را تجربه نکنید. اما در بعضی موارد حتی فکر کردن در مورد منبع هراس شدید می تواند احساس اضطراب یا وحشت در شما ایجاد کند. این رفتار به عنوان اضطراب پیش بینی شناخته می شود.
علائم هراس و ترس شدید می تواند شامل موارد زیر باشد:
- بی ثباتی
- سرگیجه و سبکی سر
- حالت تهوع
- تعریق
- افزایش ضربان قلب یا تپش قلب
- تنگی نفس
- لرزیدن
- مشکلات معده
- گفتار سریع یا ناتوانی در صحبت کردن
- دهان خشک
- فشار خون بالا
- درد یا گرفتگی قفسه سینه
- احساس خفگی
نکته: برای تجربه علائم وحشت لازم نیست در موقعیتی باشید که از آن می ترسید. مغز حتی در شرایطی که واقعاً در آن موقعیت قرار ندارید قادر به ایجاد واکنش در موقعیت های ترسناک است.
انواع فوبیا
طیف گسترده ای از اشیا یا موقعیت ها وجود دارد که می تواند در کسی ایجاد ترس و هراس کند. اما فوبیا را می توان به طور کلی به دو دستی اصلی تقسیم کرد.
1. هراس های ساده و خاص
فوبیا خاص و ساده به ترسیدن از یک شیء خاص، حیوان یا فعالیت خاص می گویند. این ترس و هراس غیر طبیعی اغلب در دوران کودکی یا نوجوانی ایجاد می شود. همچنین این امکان وجود دارد با افزایش سن شدت آن ها کمتر شود.
نمونه های رایج هراس های ساده عبارتند از:
- فوبیای حیوان مانند سگ (سینو بیا – Cynophobia)، عنکبوت( آرچو نوفوبیا – Arachnophobia)، مار (اوفیدیوفوبیا – Ophidiophobia)
- فوبیای محیطی مانند ارتفاع (اکروفوبیا – Acrophobia)، آب های عمیق و میکروب ها
- فوبیای موقعیتی مانند مراجعه به دندانپزشک (دنتوفوبیا – Dentophobia) یا پرواز (آویوفوبیا – Aviophobia)
- فوبیای بدن مانند خون (هموفوبیا – Hemophobia)، استفراغ یا آمپول زدن
- ترس های جنسی مانند اضطراب از رابطه ی جنسی یا ترس از ابتلا به عفونت مقاربتی (STI)
2. فوبیای پیچیده
فوبیا پیچیده نسبت به فوبیای ساده قادر است شما را ناتوان تر کند. این نوع هراس و ترس ها معمولا در بزرگسالی ایجاد می شوند. اغلب این نوع هراس یا اضطراب ها ریشه در یک وضعیت یا شرایط خاص همراه هستند. شایع ترین هراس پیچیده عبارتند از:
- آگورافوبیا
- هراس اجتماعی
آشنایی با انواع مختلف فوبیا
1. آگورافوبیا
آگورافوبیا ترس از مکان ها یا موقعیت هایی است که نمی توانید از آن فرار کنید. این نوع فوبیا حتی در مکان هایی که باز هستند نیز می تواند رخ دهد.
افراد مبتلا به آگورافوبیا از قرار گرفتن در جمعیت زیاد یا گیر افتادن در بیرون از خانه ترس دارند. آن ها اغلب به طور کلی از موقعیت های اجتماعی اجتناب می كنند و در خانه های خود می مانند.
بسیاری از افراد مبتلا به آگورافوبیا می ترسند که در مکانی که نمی توانند فرار کنند دچار حمله وحشت شوند. کسانی که دارای مشکلات مزمن سلامتی هستند نیز این امکان وجود دارد از این که در یک مکان عمومی یا جایی که هیچ کمکی در دسترس ندارند یا فوریت پزشکی در آن مکان موجود نیست دچار این نوع هراس و ترس شوند.
آگورافوبیا اغلب شامل ترکیبی از چندین فوبیای بهم پیوسته است. به عنوان مثال ، کسی که ترس از بیرون رفتن از خانه خود را دارد ممکن است از تنها ماندن (یکجانبه هراسی) یا مکان هایی که احساس می کند گرفتار شده است ترس داشته باشد (کلاستروفوبیا).
علائمی که افراد مبتلا به آگورافوبیا تجربه می کنند می توانند از نظر شدت متفاوت باشد. به عنوان مثال اگر مجبور شوند خانه خود را برای رفتن به مغازه ها ترک کنند اغلب آن ها احساس ترس و اضطراب کنند. برخی دیگر ممکن است در مسافت های کوتاه از خانه خود نسبتاً راحت باشند.
2. فوبیا اجتماعی
از فوبیا اجتماعی به عنوان اختلال اضطراب اجتماعی نیز یاد می شود. این نگرانی شدید در مورد موقعیت های اجتماعی رخ می دهد و می تواند منجر به انزوا از خود شود.
هراس اجتماعی می تواند آنقدر شدید باشد که ساده ترین تعاملات مانند سفارش در رستوران یا پاسخگویی به تلفن باعث وحشت آن فرد شود. افراد مبتلا به هراس اجتماعی معمولاً برای جلوگیری از این ترس در موقعیت های عمومی از تلاش خود منصرف می شوند.
3. گلوسوفوبیا
گلوسوفوبیا را به عنوان اضطراب عملکرد یا ترس از صحبت در مقابل مخاطب نیز می شناسند. افرادی که به این فوبیا مبتلا هستند حتی وقتی به فکر قرار گرفتن در مقابل گروهی از افراد باشند علائم جسمی شدیدی از خود نشان می دهند. اغلب برای بهبود این هراس فرد بیمار نیاز به دارو درمانی و مشاور دارد.
4. اکروفوبیا
اکروفوبیا را با نام عمومی ترس از ارتفاع می شناسند. افرادی که به این فوبیا مبتلا هستند از قرار گیری در محیط هایی مانند کوه ها، پل ها یا طبقات بالاتر ساختمان ها اجتناب می کنند.
افرادی که ترس از ارتفاع دارند زمانی که در یک موقعیت مرتفع قرار می گیرند علائم زیر را از خود نشان می دهند.
- سرگیجه
- سبکی سر
- تعریق
- احساس گم شدن
- از بین رفتن هوشیاری
- استرس
5. کلاستروفوبیا
کلاستروفوبیا را با نا ترس از فضاهای بسته یا تنگ نیز می شناسند. افرادی که به این فوبیا مبتلا هستند زمانی که در آسانسور قرار می گیرند یا حتی پشت ترافیک سنگین می مانند احساس خفگی و هراس زیادی به آن ها دست می دهد. اغلب این افراد زمانی که در موقعیت های مشابه که قرار می گیرند کاملا ناتوان می شوند.
6. دنتوفوبیا
دنتوفوبیا ترس از دندانپزشک یا اقدامات دندانپزشکی است. این نوع از فوبیا معمولاً پس از تجربه ناخوشایند در مطب دندانپزشکی برای این افراد ایجاد می شود.
این را در نظر داشته باشید همه ی ما برای مراقبت از دندان ها نیاز به یک دندانپزشک خوب داریم. در نتیجه اگر این ترس و هراس را دارید ابتدا یک دندانپزشک بسیار خوب پیدا کنید. سپس مشکل خود را با او در میان بگذارید.
7. هموفوبیا
هموفوبیا را با نام عمومی ترس از خون و آسیب دیدگی بدن در عموم می شناسند. فردی که به این نوع فوبیا مبتلا است ممکن است به میزان زیادی واکنش نشان دهد. برای مثال اغلب این افراد در اثر تماس با خون خود یا خون فرد دیگری غش می کنند.
8. نایت فوبیا
نایت فوبیا را به عنوان ترس از شب می شناسند. این ترس و هراس معمولا یک ترس معمولی در کودکان خوانده می شود. اما این امکان وجود دارد با بزرگسالی این هراس نیز پیشرفت کند.
9. آویوفوبیا
آویوفوبیا را در عموم با نام ترس از پرواز می شناسند. افرادی که به این فوبیا مبتلا هستند تا جای ممکن برای رفتن به مکانی دیگر سوار هواپیما نمی شوند. اما اگر مجبور به استفاده از این وسیله نقلیه شوند اغب نشانه هایی مانند تنگی نفس و تپش قلب را تجربه می کنند.
اما به خاطر داشته باشید اگر هراس شما برای مسافرت با هواپیما بسیار بالا می باشد بهتر است قبل از پرواز این مسئله را با مهمانداران در میان بگذارید. شاید نیاز به استفاده از کیسه هوا یا دستگاه اکسیژن داشته باشید.
علت فوبیا چیست؟
فوبیا می تواند در دوران کودکی، نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ایجاد شود. آن ها اغلب با یک رویداد ترسناک یا موقعیت استرس زا مرتبط هستند. با این حال همیشه مشخص نیست که چرا برخی ترس ها رخ می دهد.
1. علت فوبیاهای خاص یا ساده
فوبیا خاص یا ساده مانند ترس از ارتفاع (اکروفوبیا) معمولاً در دوران کودکی ایجاد می شوند. فوبیای ساده اغلب می تواند با یک تجربه منفی در کودکی مرتبط باشد.
به عنوان مثال اگر در جوانی در یک فضای محدود گیر افتاده باشید ممکن است در بزرگسالی ترس از فضاهای بسته (کلاستروفوبیا) پیدا کنید.
همچنین تصور می شود که فوبیاها را می توان گاهی اوقات از سنین پایین آموخت. به عنوان مثال اگر کسی در خانواده شما از عنکبوت ترس دارد (arachnophobia) ممکن است خودتان نیز دچار همین ترس شوید.
نکته: سایر عوامل در محیط خانواده از جمله داشتن والدینی که مضطرب هستند همچنین ممکن است در نحوه مقابله با اضطراب در زندگی شما تاثیر بگذارد.
2. علت فوبیا پیچیده
تا به امروز مشخص نیست که چه عواملی باعث فوبیا های پیچیده مانند آگورافوبیا و هراس اجتماعی می شوند. با این حال تصور می شود که ژنتیک، تغییرات شیمیایی مغز و تجارب زندگی ممکن است نقشی در این نوع هراس و ترس ها داشته باشند.
نکته: واکنش های جسمی (علائمی) که فرد در مواجهه با هدف ترس خود تجربه می کند واقعی است و به سادگی در ذهن او نیست.
درمان فوبیا چگونه است؟
بسیاری از افراد دارای فوبیا نیازی به درمان ندارند و پرهیز از عامل ترس برای کنترل این مشکل کافی است. با این حال ممکن است همیشه اجتناب از برخی ترس ها مانند ترس از پرواز امکان پذیر نباشد.
در این حالت شما می توانید تصمیم بگیرید که از راهنمایی و مشاوره تخصصی برای کسب اطلاعات در مورد گزینه های درمان استفاده کنید.
بیشتر فوبیاها قابل درمان هستند. اما هیچ درمانی برای همه هراس ها تضمین نشده است. در برخی موارد ترکیبی از درمان های مختلف ممکن است توصیه شود. انواع اصلی این درمان ها عبارتند از:
- تکنیک های خودیاری
- دارو
- درمان های گفتگو
1. تکنیک های خودیاری برای فوبیا
درمان هر فوبیا متفاوت از دیگری است و هیچ برنامه منفردی برای همه مفید نخواهد بود. شما ممکن است تصمیم بگیرید که از استراتژی خودیاری خود استفاده کنید. یک برنامه خودیاری می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تغییر سبک زندگی
- یک دوره درمان شناختی رفتاری (CBT)
- حضور در یک گروه خودیاری
- برای غلبه بر ترس خود از قرار گرفتن در معرض درمان استفاده کنید
2. درمان های گفتگو
درمان های گفتگو مانند مشاوره اغلب در درمان فوبیا بسیار موثر هستند. به ویژه مشخص شده است که رفتار درمانی شناختی (CBT) و ذهن آگاهی برای درمان هراس بسیار موفق بوده است.
3. رفتار درمان شناختی (CBT)
رفتار درمانی شناختی (CBT) نوعی مشاوره است که می تواند با تغییر نحوه تفکر و رفتار به شما در مدیریت مشکلات کمک کند. یک قسمت از روند درمان CBT که اغلب برای درمان فوبیا ساده استفاده می شود قرار گرفتن در معرض عاملی است که از آن هراس دارید. بنابراین کمتر احساس اضطراب می کنید.
به عنوان مثال اگر از مار ترس دارید (افییدیوفوبیا) ، ممکن است درمانگر برای شروع از شما بخواهد نام این حیوان را بر زبان بیاورید.
در مرحله بعد ممکن است تصویری از مار را به شما نشان دهند. سپس آن ها ممکن است ترتیب بازدید شما از خانه خزندگان باغ وحش محلی خود را بدهند تا مارهای واقعی را ببینند. مرحله آخر این است که شما یک مار را در دست بگیرید.
قرار گرفتن در معرض درمان با افزایش تدریجی سطح ترس به شما این امکان را می دهد کنترل فوبیا را بدست آورید. با پیشرفت درمان شما باید احساس اضطراب کمتری نسبت به عامل هراس داشته باشید.
در آخر:
اگر شما نیز به فوبیا مبتلا هستید پیشنهاد ما به شما این است که عامل هراس و ترس شدید خود را با درمان های صحیح و اصولی تا جای ممکن کم کنید یا از بین ببرید.
