گلاب به عنوان مایعی خوش عطر که گرفته شده از گل سرخ است، در بین افراد محبوبیت خاصی دارد. گل محمدی به عنوان نوعی از خانواده گل رز که اواخر بهار، در اردیبهشت و خرداد می‌روید برای گلاب‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رایحه‌ای دلنشین و طعمی مطلوب، ارمغان این نوشیدنی، با خواص متعدد برای سلامتی است. در ادامه به بیان این خواص می‌پردازیم و نکات جالبی که در مورد عرق گل سرخ وجود دارد را برایتان بیان خواهیم کرد.
گلاب یکی از عرقیات دوست داشتنی
عرق گل محمدی را می‌توان به عنوان یکی از عرقیات معروف، نوشیدنی پرخاصیت و معجزه طبیعی دانست که از تقطیر گل سرخ به دست می‌آید. از این عصاره برای درمان بسیاری از مشکلات بدنی و حتی بیماری‌ها می‌توان بهره برد.
از زمان قدیم تا به امروز، در میان مردم کاربردهای بسیاری را داشته است. در طب سنتی از این عصاره، خواص بسیاری نام برده شده و برای درمان به کار گرفته می‌شود.
مطالب مرتبط با گلاب
- عرق چهل گیاه از چه گیاهانی ساخته شده است؟ چه خواصی دارد؟
- عرق یونجه برای چه مواردی مفید است؟
- عرق نعناع چه کاربردهایی دارد؟ (مصرف در بارداری و شیردهی)
مرغوب‌ترین نوع آن، مخصوص شهر قمصر در کاشان و میمند در استان فارس است. این عرق طبیعی به دست آمده از گل سرخ، بسیار ایده آل برای آرامش‌بخشی و تسکین اعصاب است.
طبع گلاب چیست؟
یکی از نکات مهمی که در مورد عرقیجات طبیعی وجود دارد مربوط به طبع آنها می‌شود. زیرا افراد با مزاج‌های حساس ممکن است نتوانند از بسیاری از آنها استفاده کنند.
گلاب یکی از عرقیات کاملا ایرانی و مورد علاقه ایرانی‌ها است که طبع گرم و معتدل دارد و به همین دلیل اکثر افراد می‌توانند از آن بهره ببرند؛ زیرا عوارضی به همراه ندارد.
گلاب چگونه تهیه می‌شود؟
در گذشته تنها با یک شیوه فرآیند گلاب گیری انجام می‌شد، اما با مکانیزه شدن روش‌های جدیدی برای تهیه آن وارد عرصه کار شد، که بیشتر روش سنتی آن مورد پسند عموم واقع می‌شود.
توسط ترکیب 30 کیلوگرم گل رز به همراه 50 لیتر آب، می‌توان پس از تقطیر به 40 لیتر گلاب ناب دست یافت. این امر به مدت 4 ساعت زمان لازم دارد تا به پایان برسد.
برای تهیه گلاب اعلا و خوب، گل‌های سرخ تازه را چیده و در ظروف در بسته، ترجیحا سفالی، به همراه مقداری آب، روی حرارت ملایم قرار می‌دهند.
بخاراتی که پس از جوشیدن ترکیب گل و آب حاصل می‌شود در ظرف خنک دیگری (شکل گیری عمل میعان) جمع آوری می‌شوند. مایع حاصل شده را گلاب می‌گویند.
این مایع حاصل شده را یا مستقیم مورد استفاده قرار می‌دهند و یا پس از دوباره جوشاندن به نوع دیگری از این عرق گیاهی تبدیل می‌کنند که در این صورت لازم است انواع آنرا را بشناسیم.
انواع گلاب چگونه تهیه می‌شوند؟
در گلاب گیری با گل تازه، به روش سنتی چهار نوع از این عرق گیاهی و طبیعی حاصل می‌شود. در ادامه هر یک را به صورت مجزا توضیح داده‌ایم.
1. گلاب دو آتشه
گلاب به دست آمده پس از یکبار تقطیر، اگر به جای آب به گل‌های تازه چیده شده افزوده و جوشانده شوند و گل های تازه مجددا تقطیر شوند، گلاب دو آتشه حاصل می شود که عطر و مواد موثر بیشتری را در بر خواهد داشت.
2. گلاب سه آتشه
اگر مایع حاصل از گلاب دو آتشه مجددا به گل‌های تازه چیده شده افزوده شود و عمل تقطیر مجددا انجام شود گلاب سه آتشه یا سه گل حاصل می‌شود. این نوع عطر و بویی غلیظ‌تر دارد اما کمتر از سایر انواع تولید می‌شود. اگر این عمل چندین بار تکرار شود منجر به اسانس گیری خواهد شد.
3. گلاب پس آب
اگر به گل‌های جوشانده شده باقیمانده پس از تقطیر، آب اضافه شود و مجددا جوشانده شود، مایع حاصل از تقطیر را که کیفیت کمتری نسبت به دو نوع اول دارند، گلاب پس آب می‌گویند.
4. گلاب زیر عطری
این نوع با پارچی مخصوص تهیه می‌شود که میزان گل به گلاب خیلی بیشتر است. مثلا با 40 کیلوگرم گل و فقط 7 لیتر گلاب عطری غلیظ از پارچ خارج می‌شود. این نوع بسیار تلخ و گس است اما عطر و بوی بسیار مطبوعی دارد.
مواد مغذی موجود در گلاب
این عرق گیاهی حاوی برخی از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی است. از جمله ویتامین‌هایی که در ترکیبات این عرق طبیعی وجود دارد می‌توان به ویتامین‌هایی نظیر ویتامین E و C اشاره کرد.
از جمله مواد غذایی که در ترکیبات این عرق طبیعی وجود دارد به کربوهیدرات و شکر نیز می‌توان اشاره کرد. در یک بطری از آن میزان کالری و انرژی بسیار کمی وجود دارد طوری که می‌توان گفت فاقد کالری است. دیگر مواد مغذی و مفید موجود در گلاب شامل موارد زیر می‌شود:
- تانین (که سبب طعم گس آن شده است)
- فنیل اتانول (ماده‌ای آنتی بیوتیکی که در ترکیبات گل‌های رز وجود دارد)
- پکتین (به عنوان فیبری قدرتمند در گیاه گل محمدی وجود دارد و در ترکیب گلاب نیز موجود است)
- سیترنلول
- استاروپنین
مهمترین خواص مصرف گلاب
- بوییدن یا نوشیدن این عرق گیاهی موجب می‌شود حالات روحی مربوط به افسردگی و ناراحتی کاهش یابد و خلق و خو بهتر شود.
- از بین برنده سوزش مجاری ادراری است.
- در صورت مصرف مداوم و متعادل، مشکلات گوارشی نظیر نفخ و دردهای شکمی از بین خواهد رفت.
- موجب کاهش قند خون شده و برای افراد مبتلا به دیابت بسیار مناسب است.
- تقویت لثه و بهبود آفت‌های دهانی توسط مصرف این عرق گیاهی ایجاد می‌شود.
- برای بهبود سرماخوردگی، سرفه و تسکین گلو درد گزینه‌ای بسیار مناسب است.
- بسیار مفید برای دهانه معده است و برای درمان ریفلاکس معده بسیار مفید واقع می‌شود.
- خواص درمانی گلاب برای چشم بسیار مفید است و افراد برای کاهش آسیب‌های روزمره می‌توان چشم خود را با آن شستشو داد.
- موثر بر تقویت قوای عمومی بدن از جمله قلب و معده است.
- گلاب موجب از بین رفتن یبوست می‌شود و از آن می‌توان به عنوان یک ملین طبیعی استفاده کرد.
مصرف موضعی و خوراکی گلاب برای زیبایی پوست
گلاب شامل ترکیباتی است که برای محافظت از پوست بسیار مفید است. نرم کننده‌ای طبیعی و موثر برای پوست صورت و بدن به شمار می‌رود. با استفاده از این عرق طبیعی به جای ترکیبات شیمیایی و پاک کننده‌های آرایشی می‌توانید درخشندگی و شادابی طبیعی را به پوست خود هدیه دهید.
ترکیبات آنتی اکسیدانی قوی که در این مایع وجود دارد باعث تقویت سلول‌های پوست شده و موجب بازسازی در سطح پوست می‌شود. این نوشیدنی معطر حاوی ویتامین‌هایی از جمله ویتامین A, B, C, E است که موجب درمان آکنه، التهابات پوستی، اگزما، جای جوش و زخم و همینطور رفع اسکارها می‌شود.
1. گلاب یخ برای رفع جوش و آکنه
برای این منظور می‌توانید کمی گلاب را داخل قالب یخ ریخته و آنرا درون فریزر قرار دهید تا یخ بزند. سپس آنرا خارج کنید و به آرام روی سطح پوست بکشید. این کار را طولانی مدت انجام ندهید تنها یک مرتبه رد کردن قالب یخ از سطح پوست کافی است.
2. نوشیدن گلاب برای سلامت پوست
از گلاب به عنوان یک نیروی کمکی قوی برای تنظیم PH می‌توان بهره برد. از مزایای نوشیدن آن برای پوست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مرطوب کنندگی
- خنک کننده قوی
- نرم و لطیف کننده طبیعی برای پوست
- هیدراته نگه داشتن پوست (آبدار کردن) و آبرسانی موثر
- خاصیت بازسازی کننده پوست
- جوانسازی و از بین برنده چین و چروک‌های پوستی
3. گلاب؛ تونری طبیعی برای سلامت پوست
- این مایع به عنوان یک تونر برای درمان آفتاب سوختگی‌ها بسیار مفید واقع می‌شود.
- تاثیرات ضد قارچی و ضد باکتریایی آن بر روی پوست بسیار مفید است.
- از جمله تاثیرات دیگری که برای پوست به ارمغان می‌آورد، از بین بردن خشکی و حساسیت‌های پوستی است.
- بهتر است افرادی که پوست خشک دارند از گلاب به عنوان جایگزینی برای شیرپاک کن و هر پاک کننده آرایشی دیگر استفاده کنند.
4. نحوه استفاده از گلاب به جای تونر و پاک کننده
مقداری پنبه یا پارچه نخی را به قطراتی از گلاب ناب و خالص آغشته کرده و روی سطح پوست خود بمالید. اجازه دهید به مدت 20 دقیقه روی پوستتان بماند.
این کار با اینکه در عین حال که پوستتان را پاکسازی می‌کند، به مرور زمان موجب بسته شدن منافذ باز پوست و از بین رفتن جوش‌های ریز و سر سیاه می‌شود و از بروز جوش نیز جلوگیری خواهد کرد.
5. ماسک مفید برای درمان جوش‌های پوست با گلاب
با مخلوط مقداری از این عرق طبیعی و جوش شیرین خمیری به دست می‌آید که برای از بین بردن جوش‌ها بسیار مناسب است. این تخمیر را به مدت یک ساعت روی جوش قرار دهید و سپس با آب ولرم شستشو دهید.
6. رفع پف چشم
از خواص این عرق طبیعی که برای پوست نام برده شد، می‌توان علاوه بر پاکسازی، به درمان پف اطراف چشم نیز اشاره کرد. تنها با آغشته کردن دو پد از جنس پنبه به گلاب و قرار دادن آنها بر چشم‌ها به مدت 10 الی 15 دقیقه، از پف اطراف چشم به مرور زمان کاسته خواهد شد.
- موارد بیان شده برای داشتن پوست سالم بسیار مهم هستند. اما برای اینکه پوستی سالم داشت باید روش‌هایی برای مراقبت از پوست را آموزش دید. برای این منظور پیشنهاد می‌کنیم مقاله 7 راه اصلی مراقبت از پوست صورت، بدن و دست‌ها را حتما مطالعه کنید.
خواص گلاب برای آرامش اعصاب و درمان بی‌خوابی
در طول 24 ساعت بدن انسان به مدت 8 ساعت نیاز به خواب دارد. کمبود خواب، عوارضی جدی برای بدن را به همراه خواهد داشت. دلایل زیادی برای بی‌خوابی‌های شبانه وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به استرس اشاره کرد. از عرق گل محمدی تازه می‌توان برای رفع این مشکلات بهره برد.
از جمله خواص معجزه گر و درمانی آن می‌توان به خاصیت آرامش بخشی و ضد استرسی آن اشاره کرد. مهمترین خاصیت گلاب به آرامبخش بودن آن بر می‌گردد.
با وجود طبع گرم این نوشیدنی، علاوه بر ضد استرس بودن موجب تقویت سیستم عصبی نیز می‌شود. بوییدن و استشمام عطر این عرق طبیعی می‌تواند به از بین رفتن سردردها کمک بسیار مطلوبی برساند. برای تقویت حافظه عالی است و از داروهای شیمیایی بهتر عمل می‌کند.
مصرف این نوشیدنی در شب هنگام و قبل از خواب می‌تواند در تنظیم خواب شبانه بسیار موثر واقع شود و خستگی ناشی از فعالیت‌های روزانه را نیز کاهش می‌دهد. با اسپری کردن مقداری از آن در فضای اتاق خواب یا روی بالشت خود می‌توانید از خوابی آرام و آسوده بهره ببرید.
نگهداری از گلاب
در صورتی که گلاب با روش‌های صنعتی تهیه شده باشد، بهتر است در همان ظرف اولیه که بسته بندی شده است نگهداری شود. اما اگر این عرق گیاهی از مکان‌هایی نظیر کاشان به روش سنتی تهیه می‌شوند و برای مصرف سالانه به مقدار زیاد خریداری می‌شوند بهتر است برای نگهداری کمی دقت کرد.
- ظرف‌های شیشه‌ای استریل شده با آب جوش برای نگهداری طولانی مدت بسیار مناسب هستند.
- بهتر است دقت کنید تا در ظرف کاملا بسته باشد و هوا داخل شیشه نرود.
- محیطی خنک، دور از تابش نور خورشید و بدون رطوبت بسیار مناسب برای نگهداری از گلاب است.
با این راهکارهای بیان شده، طعم و خواص آن تغییر نکرده و برای مدت زمان طولانی می‌توان آنرا مورد استفاده قرار داد.
گلاب طبیعی و مصنوعی چگونه قابل تشخیص است؟
گلاب طبیعی و مرغوب باید ظاهری کاملا زلال، عطری مطبوع و بدون بوی ترشیدگی، شفاف، بی‌رنگ و صاف باشد. بافتی همگن نتیجه تهیه خلوص آن است. طعمی که این نوشیدنی مرغوب دارد، بسیار لطیف و سبک است که کمی متمایل به گسی و تلخی می‌رود.
از گلاب خالص وقتی کمی کف دست ریخته شود، تمام فضا را عطر پر می‌کند و همه افراد اطراف متوجه بوی آن می‌شوند. اگر یکی از این نکات در این عرق طبیعی نبود بدانید که نوع مرغوبی نیست. بهتر است در مورد نحوه تهیه، طبیعی بودن و میزان خلوص آن بیشتر تحقیق کنید.
گلاب برای چه مواردی استفاده می‌شود؟
این عرق گیاهی عطر و طعمی بی نظیر را دارد که در تهیه مواد غذایی بسیار پر کاربرد است. در تهیه شیرینی‌هایی مانند باقلوا، نان بادامی و راحت الحلقوم، طعم و بویی بسیار دلنشین را به همراه دارد.
در ایران از گلاب در تهیه انواع بستنی، کلوچه، انواع حلوا و کیک‌ها و شیرینی‌ها استفاده می‌شود. در کشورهایی مانند عربستان، هند و پاکستان برای مزه دار کردن شیر و انواع فرآورده‌های لبنی مثل پودینگ به کار برده می‌شود. با ترکیب انواع آبمیوه، ماست و شکر به همراه گلاب نوشیدنی به نام لسی ساخته می‌شود.
در کشورهایی نظیر سنگاپور و مالزی با ترکیب شکر، شیر و رنگ‌های مجاز خوراکی با گلاب، نوشیدنی خوش طعم ساخته می‌شود که طعمی فوق العاده با خواص بسیار دارد. در قسمت‌هایی از خاورمیانه نیز گلاب به همراه شربت آبلیمو یک نوشیدنی پر طرفدار به شمار می‌رود.
از گلاب و رایحه آن برای تهیه لوازم آرایشی و بهداشتی، برای جنبه‌هایی دارویی یا اسانس نیز در صنعت استفاده می‌شود.
عوارض احتمالی گلاب و موارد منع مصرف آن
- این نوشیدنی به دلیل طبع گرمی که دارد بهتر است مورد استفاده افرادی که زخم معده دارند و یا دچار اسهال شدید هستند قرار نگیرد.
- بهتر است افراد مبتلا به هموروئید یا بواسیر مصرف آنرا بسیار محدود و ناچیز به کار ببرند.
- خانم‌های باردار باید دقت کنند که می‌توانند از این نوشیدنی در دوران بارداری به اعتدال استفاده کنند اما بهتر است قبل از مصرف هر نوع عرقیجات از پزشک خود مشاوره بگیرند.
- افرادی که به گلاب آلرژی دارند از مصرف آن خودداری کنند. برای درک این موضوع بهتر است با مقدار کم مصرف آنرا شروع کنند تا حساسیت آنها مشخص شود. این گونه افراد معمولا به گل سرخ نیز حساسیت دارند.
- برای مصرف موضعی و تشخیص عدم حساسیت بهتر است آنرا روی قسمت کمی از پوست امتحان کرده و در صورت عدم بروز علائم آلرژی پس از گذشت 24 ساعت، از آن استفاده کنند.
علائم آلرژی موضعی همراه با قرمزی، سوزش، تحریک و خارش همراه است.
خواص گلاب در بارداری
یکی از نکات مهمی که در رابطه با این نوشیدنی بسیار مفید باید در نظر داشت، به تاثیرات آن بر دوران بارداری و به پایان رساندن آن مربوط می‌شود.
البته این نکته را باید در نظر داشته که تحقیقات در مورد مصرف انواع عرقیجات گیاهی در دوران بارداری هنوز به صورت علمی اثبات نشده است. با این حال تاثیرات گلاب در دروان بارداری که در طب سنتی و تجربیات شخصی افراد ثبت شده است شامل موارد زیر می‌شود:
- به کاهش دردهای عضلانی و به ویژه کاهش درد کمر در بارداری منجر می‌شود
- به بهبود بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی در دوران بارداری نیز کمک می‌کند
- استشمام آن تا حد مطلوبی در رفع حالت تهوع صبحگاهی بارداری به ویژه در ماه‌های ابتدایی موثر است
- استرس و اضطراب در این دوران را تا حد بالایی کاهش می‌دهد
- یبوست بارداری یکی از مشکلات متعدد برای خانم‌های باردار است که با مصرف متعادل از گلاب می‌توانند آنرا برطرف کنند
- بوییدن رایحه این عرق خوشبو و مفید می‌تواند راهکار موثری برای کاهش درد زایمان طبیعی باشد
مطالب مرتبط با گلاب
- عرق چهل گیاه از چه گیاهانی ساخته شده است؟ چه خواصی دارد؟
- عرق یونجه برای چه مواردی مفید است؟
- عرق نعناع چه کاربردهایی دارد؟ (مصرف در بارداری و شیردهی)
سخن پایانی
در صورت مشاهده علائم آلرژی به گلاب بهتر است از مصرف آن خودداری کرده و ترجیحا به پزشک مراجعه کنید. از این نوشیدنی معطر برای ایجاد آرامش و رفع استرس های روزانه بهره ببرید و به صورت متعادل مصرف کنید که موجب تقویت چشم، معده، کبد، قلب و معده خواهد شد.
