آبسه دندان اغلب در پی عفونت باکتریایی ریشه دندان ایجاد می‌شود. معمولا آبسه می‌تواند برای فرد درد متوسط تا شدیدی را در پی داشته باشد. حتی گاهی این درد تا گوش و گلو نیز می‌تواند ادامه داشته باشد.
این نکته را باید در نظر داشت که آبسه ایجاد شده برای دندان خود به خود درمان نمی‌شود. در صورتی که درمان نشده رها شود، ممکن است تا حدی ادامه دار شود که عفونت به قسمت‌هایی از گردن، گوش و فک نیز سرایت کند.
حتی این موضوع می‌تواند تهدید کننده زندگی نیز باشد. برای اطلاعات بیشتر در رابطه با این مشکل دهان و دندان و تشخیص و درمان به موقع، بهتر است در ادامه این مقاله همراه ما باشید.
مطالب مرتبط با آبسه دندان
- علت عفونت لثه و 5 راه درمان خانگی آن را بشناسید.
- راه درمان خانگی برای بوی بد دهان چیست؟
- با 14 راهکار فوری برای تسکین درد دندان آشنا شوید.
آبسه دندان چیست؟
آبسه دندان، کیسه‌ای است که حاوی چرک و عفونت است. این کیسه چرک و عفونت باکتریایی، اغلب در اطراف ریشه دندان ایجاد می‌شود. معمولا بافت نرم دندان یا پالپ دندان قسمتی است که آبسه در آنجا جمع می‌شود.
باید در نظر داشت که باکتری‌ها در دهان و دندان به طور طبیعی وجود دارند. همینطور پلاک دندان نیز خالی از انواع باکتری نیست. پلاک دندان از مصرف مواد غذایی و حتی باکتری‌های موجود در بزاق دهان ایجاد می‌شود. این پلاک‌ها به دندان می‌چسبند و معمولا سلامت لثه و دندان را تهدید می‌کنند.
در مراحل اولیه مسواک زدن و نخ دندان از تشکیل پلاک جلوگیری می‌کند. اما در مواردی که بهداشت دهان و دندان رعایت نشود، پلاک‌ها بیشتر و بیشتر می‌شوند. ادامه دار شدن تشکیل پلاک دندان به بافت نرم دندان آسیب خواهد زد و در نهایت به بروز کیست‌های چرکی و عفونی یا آبسه دندان منجر می‌شود.
انواع آبسه دندان کدامند؟
از آنجایی که دندان قسمت‌های مختلفی دارد، آبسه کردن دندان‌ها می‌تواند 3 نوع مختلف را شامل شود. انواع آن شامل موارد زیر می‌شود:
- آبسه پریودنتال: در قسمت بافت استخوانی دندان تشکیل می‌شود.
- آبسه لثه: در بافت لثه تشکیل می‌شود و به دندان و پریودنتال آسیبی وارد نمی‌کند.
- آبسه پری‌اپتیکال: در قسمت نرم دندان و نوک ریشه، کیست عفونی ایجاد می‌شود.
آبسه دندان چه علائمی دارد؟
باید در نظر داشته باشیم که آبسه دندان با چه علائمی همراه است تا بتوانیم راهکارهای مناسب درمانی برای آن را به موقع پیش بگیریم.
اصلی‌ترین نشانه‌ای که دندان درگیر به آبسه بروز می‌دهد، احساس درد در نزدیکی دندان و لثه است. معمولا این درد ناگهانی ایجاد می‌شود و به مرور زمان تشدید نیز می‌شود. اما آبسه دندان علائم دیگری را نیز به همراه دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
- احساس دردی که به ناحیه گوش، فک و گردن نیز کشیده می‌شود
- دردی که در هنگام دراز کشیدن بیشتر احساس می‌شود
- با گاز گرفتن غذا یا جویدن درد تشدید خواهد شد
- قرمزی لثه، التهاب لثه و یا قرمزی و التهاب صورت را ممکن است در پی داشته باشد
- حساس شدن دندان‌ها به سرما و گرما یا حتی لمس شدن
- در دهان احساس مزه تلخی و ناخوشایندی را ایجاد می‌کند
- بالا رفتن دمای بدن در صورت عدم رفع عفونت ایجاد شده، بروز داده خواهد شد
- اختلال در بلع و حتی تنفس ممکن است احساس شود
- التهاب غدد لنفاوی در گردن را در پی دارد
- سبب لق شدن و سستی دندان نیز می‌شود
با بروز چنین علائمی لازم است در صدد برطرف کردن آبسه برآمد. در صورتی که آبسه دندان برداشته شود، درد فورا تسکین می‌یابد.
البته گاهی ممکن است آبسه دندان خود به خود پاره شود که در این صورت احساس طعم بد ناگهانی در دهان احساس خواهد شد. این موضوع ناشی از تخلیه چرک است که ایجاد می‌شود.
چه چیزی باعث آبسه دندان می‌شود؟
معمولا ورود باکتری‌ها به دندان یا لثه، سبب ایجاد آبسه خواهد شد. اما باید در نظر داشت علت بروز آبسه به نوع آن نیز بستگی دارد:
1. آبسه پری‌اپیکال
معمولا در پی ورود باکتری‌ها به قسمت نرم دندان‌ها ایجاد می‌شود. اغلب وجود حفره یا پالپ سبب ورود باکتری به بخش نرم دندان می‌شود. بافت نرم دندان از اعصاب، بافت همبند و همینطور رگ‌های خونی تشکیل شده است.
2. آبسه پریودنتال
آبسه پریودنتال اغلب در پی بیماری‌های لثه ایجاد می‌شود و حتی در برخی از موارد ممکن است با بروز آسیب برای دندان نیز ایجاد شود.
3. آبسه لثه
معمولا عوامل خارجی مانند مسواک، نخ دندان و یا حتی گاهی تغذیه سبب این نوع از آبسه‌ها در اطراف دهان و دندان می‌شوند.
علاوه بر این موارد گاهی علل دیگری وجود دارد که زمینه ساز بروز آبسه دندان می‌شود. از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پوسیدگی عمیق که به ریشه رسیده باشد
- شکستگی دندان که تا نزدیکی ریشه ادامه داشته باشد
- عدم درمان بیماری‌های مربوط به لثه
- وارد شدن آسیب بر اثر ایمپلنت نادرست
- عصب کشی ناقص برای دندان
- فشردن دندان‌ها روی هم یا اصطلاحا دندان قروچه
چگونه آبسه دندان تشخیص داده می‌شود؟
بروز درد و التهاب ناشی از آبسه، بارزترین نشانه‌ای است که در مراحل اولیه بروز داده می‌شود. اما مشکل برای زمانی است که آبسه دندان، علائمی را از خود بروز ندهد. این موضوع اغلب به دلیل خارج شدن مقادیری از چرک کیست، مشخص می‌شود.
در برخی از موارد که آبسه نشانه‌ای را بروز نداده باشد باید برای تشخیص دقیق عکس برداری انجام شود. گاهی تصویر رادیولوژی گویای همه چیز است. اما معاینه فیزیکی نیز با ضربه یا تست دما برای تشخیص وجود حس انجام می‌شود.
البته در مواردی که برخی از علائم وجود داشته باشد و تشخیص آبسه حاصل نشود، باید به متخصص ریشه دندان یا اندودنتیست مراجعه کرد.
درمان آبسه دندان چگونه است؟
معمولا برای درمان آبسه دندان لازم است، کیست عفونی و چرکی، تخلیه و پاکسازی شود. برای انجام این روش با توجه به اینکه چه علائمی بروز داده شده است، تصویر رادیولوژی بررسی می‌شود تا میزان گسترش چرک و عفونت به طور کامل بررسی شود.
بسته به نوع و شدت درگیری دندان به آبسه، گزینه‌های درمانی مختلفی پیش رو قرار می‌گیرد. در ادامه هر یک را معرفی خواهیم کرد.
1. تخلیه آبسه دندان
برای تخلیه آبسه دندان پزشک به وسیله یک برس کوچک، چرک ایجاد شده را تخلیه می‌کند. البته پیش از آن در صورت نیاز از بی حسی نیز استفاده خواهد شد. در ادامه آن قسمت را به وسیله محلول استریل و سالین شستشو می‌دهد.
2. تخلیه کانال ریشه
در مواردی که آبسه، بافت نرم دندان را درگیر کرده باشد، نیاز است کانال ریشه تخلیه شود. در این صورت نیاز به عصب کشی وجود دارد. مراحل عصب کشی برای تخلیه کانال ریشه انجام می‌شود و در پی آن کیست عفونی نیز تخلیه خواهد شد.
پس از تخلیه، کانال و عفونت، ضد عفونی انجام می‌شود. در ادامه نیز کانال توسط پزشک پر خواهد شد. تاج دندان در صورت نیاز ترمیم و پر می‌شود. البته گاهی نیاز است پر کردن تاج دندان به مرحله بعد و مراجعه بعدی موکول شود.
در مواردی نیز ممکن است درمان مجدد ریشه نیاز باشد که این موضوع برای زمانی است که عصب به طور کامل تخلیه نشده باشد.
3. کشیدن دندان
در مواردی که دندان بیش از حد آسیب دیده باشد، دندانپزشک ممکن است برای اینکه بتواند آبسه را تخلیه کند، ابتدا دندان را خارج کند. البته این راهکار در صورتی است که دندان را نتوان نجات داد.
برای این موارد برای جلوگیری از آسیب به سایر دندان‌ها نیاز است دندان کشیده شود و آبسه تخلیه شود. البته برای پیشگیری از انتقال چرک به سایر قسمت‌ها، معمولا دریافت آنتی بیوتیک پیش از کشیدن دندان توصیه خواهد شد.
4. آنتی بیوتیک برای آبسه دندان
در مواردی که عفونت ناشی از آبسه دندان به سایر قسمت‌ها گسترش یابد یا سیستم ایمنی فرد ضعیف باشد، دریافت دوز مناسبی از آنتی بیوتیک‌ها توسط پزشک تجویز خواهد شد.
دریافت آنتی بیوتیک می‌تواند به کاهش عفونت پخش شده منجر شود. اما در صورتی که آبسه دندان به صورت کیسه‌ای عفونی وجود داشته باشد، پزشک اقدام به تخلیه آن خواهد کرد. در پی این موضوع بهبود درد و التهاب حاصل خواهد شد. (منبع)
درمان خانگی برای آبسه دندان وجود دارد؟
در مواردی که زمان کافی برای مراجعه به پزشک وجود نداشته باشد، اکثر افراد در پی روش مناسب خانگی برای تسکین درد و التهاب آبسه دندان هستند.
اما معمولا روش‌های تهاجمی در منزل برای تخلیه آبسه دندان به هیچ وجه نباید انجام شود. منظور از روش‌های تهاجمی، به کار بردن ابزار یا ایجاد خراش برای تخلیه چرک و عفونت است.
زیرا در مواردی که متخصصیه چرک را تخلیه می‌کنند، اولا از تخلیه آن به طور کامل مطمئن می‌شوند و دوما بعد از تخلیه با مایع استریل مناسب آن ناحیه را شستشو می‌دهند.
این کار باعث می‌شود از بروز مجدد آبسه، آسیب به لثه و ریشه دندان و همینطور انتقال چرک به سایر قسمت‌ها جلوگیری شود.
از این رو بهتر است از راهکارهای مناسب و ایمن به عنوان درمان خانگی استفاده کرد. در ادامه چند نمونه از روش‌های خانگی ایمن را برای کاهش التهاب و کاهش درد آبسه دندان را ارائه خواهیم کرد.
5. استفاده از داروهای مسکن
یکی از راهکارهای مناسب برای کنترل درد و التهاب آبسه تا زمان مراجعه به پزشک برای تخلیه آبسه، استفاده از داروهای مسکن و ضد التهاب است. داروهایی مانند ایبوپروفن و استامینوفن می‌تواند راهکاری مناسب برای کاهش درد و التهاب باشند.
6. استفاده از آب و نمک
شستشوی دهان با آب و نمک می‌تواند شدت التهاب را کاهش دهد و علاوه بر آن سبب پیشگیری از انتقال عفونت به سایر قسمت‌ها شود.
- در صورتی که نیاز به رفع موضعی التهابات دهان و دندان وجود داشته باشد، در کنار تجویز پزشک برخی از راهکارهای خانگی ایمن هستند و می‌توان از آنها کمک گرفت. زاج سفید یکی از این موارد است که کاملا موثر است. برای آشنایی با سایر تاثیرات و نحوه مصرف زاج سفید، بهتر است مقاله 7 تاثیر باورنکردنی زاج سفید را مطالعه کنید.
7. استفاده از مرهم‌های موضعی
از دیگر راهکارهایی که می‌توان برای درمان آبسه دندان در منزل انجام داد استفاده از مرهم است. برخی از موارد می‌توانند تسکین را به همراه داشته باشند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- استفاده از کمپرس سرد با چند قطعه یخ داخل حوله و قرار دادن آن روی صورت در ناحیه‌ای که درد آبسه وجود دارد
- قرار دادن رنده شده سیر یا قطعه‌ای سیر روی آبسه دندان
- استفاده از ضماد ساخته شده با آب و جوش شیرین روی قسمت ملتهب یا غرغره کردن محلول آب و جوش شیرین
- استفاده از پنبه آغشته شده به روغن آویشن روی ناحیه ملتهب، کاهش التهاب را در پی دارد
- استفاده از پنبه آغشته به روغن میخک روی ناحیه ملتهب، کاهش درد را در پی دارد
عوارض عدم درمان به موقع آبسه دندان
درمان آبسه دندان نکته بسیار حائز اهمیتی است. معمولا درمان به روش جراحی باید توسط پزشک مشخص شود. آبسه درمان نشده ممکن است به فک، گردن و سایر بخش‌های دیگر نیز گسترش یابد.
برای پیشگیری از این موضوع حتما باید عفونت تحت نظارت پزشک تخلیه شود. عدم درمان به موقع آبسه ممکن است عفونت شدید بدنی و حتی تهدید زندگی را در پی داشته باشد.
مراجعه اورژانسی به پزشک
در مواردی که آبسه با هر یک از گزینه‌های زیر همراه باشد، باید در کوتاهترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کرد:
- بالا رفتن دمای بدن و تب
- التهاب صورت
- بروز مشکل در بلع
- بالا رفتن ضربان قلب
- سرگیجه و احساس گیجی
این موارد نشان دهنده عفونت جدی در بدن هستند که اغلب در پی عدم درمان به موقع عفونتی هر قدر جزئی در بدن، ممکن است ایجاد شوند. در صورت بروز چنین مواردی حتما باید درمان فوری صورت پذیرد.
چگونه از بروز آبسه دندان جلوگیری کنیم؟
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- استفاده روزانه بیش از 2 مرتبه از مسواک و شوینده حاوی فلوراید
- استفاده از نخ دندان برای مطمئن شدن از تمیزی بین دندان‌ها
- پرهیز از سیگار و دود
- مراجعه مکرر در فواصل 6 ماهه به دندانپزشک
- کاهش و قطع مصرف خوارکی‌هایی مانند شیرینیجات، نوشیدنی‌های قندی و گازدار، شکلات و آبنبات
مطالب مرتبط با آبسه دندان
- علت عفونت لثه و 5 راه درمان خانگی آن را بشناسید.
- راه درمان خانگی برای بوی بد دهان چیست؟
- با 14 راهکار فوری برای تسکین درد دندان آشنا شوید.
جمع‌بندی
آبسه دندان می‌تواند بر اثر عفونت و چرک ایجاد شود.
شایع‌ترین نشانه آن درد، التهاب و قرمزی است.
برای درمان آن باید از پزشک برای تخلیه آن کمک گرفت. در برخی از موارد نیز نیاز به دریافت آنتی بیوتیک و مسکن وجود دارد که باید آن را طبق گفته متخصص پیش برد.
در صورتی که تخلیه آبسه توسط پزشک انجام شود، ناحیه استریل می‌شود تا از انتقال آن به سایر قسمت‌ها جلوگیری شود.
برای پیشگیری از آن نیز رعایت بهداشت دهان و دندان، مراجعه هر 6 ماه یکبار به متخصصین راهکاری موثر خواهد بود.
