دیابت بارداری یکی از نگرانی‌های مادران به شمار می‌رود که ممکن است قبل یا بعد از دوران بارداری آنها را درگیر کند. برخی ناپرهیزی‌ها یا زمینه‌های مختلف ممکن است سبب بروز این موضوع شود. در ادامه مطلب راهکارهایی مفید برای پیشگیری و درمان این ناراحتی ارائه کرد‌ه‌ایم.
دیابت بارداری و مشکلات آن
همانطور که میدانید دیابت نوعی اختلال در تحمل قند خون به حساب می آید. در واقع سلول های بدن برای اینکه انرژی لازم برای انجام فعالیت های حساس را داشته باشد از گلوکز و یا قند خون کمک میگیرند. هر مشکلی که در ترشح انسولین در حین ترشح گلوکز به وجود آید می تواند باعث اختلال در قند خون و دیابت شود.
بارداری یکی از سخت ترین و حساس ترین دوران زندگی خانم ها به حساب می‌آید زیرا هورمون‌های بسیار زیادی دستخوش تغییر می شود که این مسئله شامل هورمون انسولین نیز می‌شود و وقتی این اتفاق در اوایل دوران بارداری رخ دهد اصطلاحا به آن «دیابت بارداری» می گویند، هر چند مادران از این تغییرات را تحمل کرده و به سلامت از آن عبور می کنند اما همواره نکاتی وجود دارد که باید به آن توجه کنند.
در ادامه این مقاله در نظر داریم تا در رابطه با دیابت بارداری، خطرات آن برای مادر، جنین و همچنین آینده ی هر دو و سایر نکاتی که به این مسئله ارتباط پیدا می کند و سلامت مادر و نوزاد را به خطر می اندازد توضیحاتی خدمت شما ارائه دهیم. با ما همراه باشید.
دیابت بارداری چیست؟
با وجود تمام پیشرفت هایی که در علم و تکنولوژی رخ داده، اما همچنان پزشکان علت اصلی ابتلا به دیابت بارداری را کشف نکرده اند و آن را نوعی از تاثیرات بارداری می دانند که میزان قند خون موجود در بدن را از حالت تعادل خود خارج می نماید.
در واقع زمانی که شما مواد خوراکی مصرف می کنید، بدن برای هضم آن دست به تولید قند که از آن با عنوان گلوکز نیز یاد می شود می زند و آن را به جریان خود میفرستد. لوزالمعده نیز انسولین که همان کنترل کننده قند در جریان خون نیز می باشد ترشح شده و از آن برای ذخیره انرژی استفاده می کنند.
در حین بارداری که جفت، اتصال و ارتباط بین جنین و مادر را برقرار می‌کند تا از ذخایر خونی تغذیه کند، هورمون‌های دیگری نیز ترشح می‌کند. تقریباً همه هورمون‌های تولید شده باعث ایجاد اختلال در انسولین می‌شوند و قند خون را افزایش می‌دهند. کاهش قند خون بعد از مصرف غذا در دوران بارداری طبیعی است.
در واقع در دیابت بارداری، هورمون مرتبط با جفت بر روی انسولین تاثیر گذاشته و منجر به افزایش قند خون می‌شود که تاثیر بسیار زیادی بر رشد و همچنین سلامت جنین دارد.
به طور معمول دیابت در اواخر نیمه دوم بارداری اتفاق می افتد و مادران به طور حتم باید به سراغ پزشک رفته و نکات ذکر شده را به طور جدی رعایت نمایند.
دلایل و علائم دیابت بارداری
باید در جریان باشید که دو نوع دیابت میتواند در بدن شما به وجود آید، دیابت نوع اول که به نوعی خود ایمنی به حساب می آید و نیاز به تزریق روزانه انسولین دارد و از شایع ترین علائم آن میتوان به تشنگی و تکرر ادرار، گرسنگی مداوم و حتی کاهش وزن اشاره کرد. شما میتوانید این نوع از دیابت را به کودکان و خصوصا افراد جوان به وفور مشاهده کنید.
اما در عوض دیابت نوع دو از جمله شایع ترین و رایج ترین نوع دیابت به حساب می آید و تقریبا 90 درصد افراد مبتلا به دیابت را شامل می شود.
از علائم آن میتوان به بروز عفونت در مثانه یا کلیه اشاره کرد که میتوان آنها را به آهستگی درمان کرد. همچنین تکرر ادرار یا افزایش تشنگی، خستگی های مداوم و گرسنگی های زیاد از جمله شایع ترین علائم آن دانست.
نکته ای که در رابطه با این نوع از دیابت وجود دارد این است که اکثرا در افرادی که سابقه ژنتیکی و وراثتی دارند مشاهده می‌شود.
دیابت بارداری چگونه بر جنین تاثیر میگذارد؟
اگر شما به عنوان یک خانم باردار نتوانید دیابت بارداری خود را کنترل کنید باید به این مسئله اطمینان داشته باشید که برای جنین شما مشکلاتی به وجود خواهد آمد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
- جنین پس از تولد دچار افت قند بسیار پایین خواهد شد
- به مشکلات تنفسی مبتلا می شود
- ماکروزومی که میتواند زایمان را برای جنین مشکل تر و حتی خطرناک تر نماید
- ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده
- ناهنجاری های مادرزادی
- زایمان زودرس
چگونه از دیابت بارداری جلوگیری کنیم؟
اگر قصد بچه دار شدن دارید و یا اینکه در حال حاضر باردار هستید باید نسبت به روش های درمان دیابت بارداری آشنایی کاملی داشته باشید تا علاوه بر حفظ سلامتی خود، سلامتی فرزندتان را نیز تضمین کنید.
هر چند هیچ تضمینی در دیابت بارداری وجود ندارد اما میتوان با رعایت برخی نکات عوارض و حتی ابتلا به آن را کاهش داد.
تاثیر انتخاب مواد غذایی
شما باید در حین بارداری از آن دسته از مواد غذایی استفاده کنید که از فیبر زیاد و کالری و همچنین چربی بسیار کمی برخوردار می باشد.
از همین رو میوه و سبزیجات و علاوه بر آن غلات از جمله بهترین گزینه برای شما به حساب می‌آید. در این راه میتوانید تنوع غذایی خود را افزایش دهید تا مواد لازم را به بدنتان برسانید و البته نباید حجم مواد مصرفی را فراموش کنید.
فعالیت بدنی مناسب این دوران
ورزش کردن را قبل و حتی در حین دوران بارداری فراموش نکنید این مسئله میتوانید یکی از مهمترین راه‌های جلوگیری از دیابت بارداری به حساب آید.
شما باید روزانه 30 دقیقه تمرین کنید و در این راه ورزش هایی مانند پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا از جمله مفیدترین ورزش ها به حساب می آید اگر این زمان برایتان سخت است، باید زمان انجام فعالیت ها را کاهش داده اما به تعداد دفعات آن بیافزایید.
پیاده‌روی برای رسیدن به مقصدهای نزدیک روش خوبی است که خودتان را مجبور می‌کنید تا به هدف برسید. هر قدم سلامتی را بیشتر می‌کند.
رژیم غذایی صحیح
قبل از اینکه هر اقدامی برای بارداری انجام دهید و برای اینکه به دیابت بارداری مبتلا نشوید، باید با کمک متخصص تغذیه اقدام به کاهش وزن خود کنید و حتی برخی از عادات غذایی خود را تغییر دهید به عنوان مثال اگر به خوردن غذاهای فست فود و یا مضر عادت دارید، باید خوردن غذاهای مفید و سرشار را جایگزین آنها کنید.
برای اینکه بتوانید انگیزه ای برای کاهش وزن داشته باشید برنامه های مختلفی برای خود در نظر بگیرید تا علاوه بر حفظ سلامتی، اعتماد به نفس بیشتری به دست آورید.
مراجعه به پزشک
اگر به دیابت بارداری مبتلا شده اید، نباید بترسید و دست و پای خود را گم کنید با کمک متخصص تغذیه میتوانید آن را درمان کنید. البته اگر قبل از بارداری اولویت رژیم خود را مصرف مواد مغذی و مقوی قرار دهید، به کنترل قند خون خود کمک بسیار زیادی کرده اید.
درمان دیابت بارداری با تغذیه روش سالم تری محسوب می شود. البته مشورت با پزشک زنان در این راه میتواند به شما کمک کند و همچنین نباید فعالیت های بدنی خود را در شرایط جدید فراموش کنید و کنار بگذارید.
روش های درمان دیابت بارداری
خانم هایی که به دیابت بارداری مبتلا می شوند جزء آن دسته از افرادی هستند که ریسک ابتلا به هیپوگلیسمی و هایپرگلیسمی در آنها بسیار زیاد است. که هر کدام از آنها عوارض خاص خود را دارا می باشند.
هیپوگلیسمی
اغلب زمانی رخ می دهد که میزان گلوکز موجود در خون بسیار پایین باشد، در واقع زمانی که این ماده در خون به طور قابل ملاحظه ای کاهش پیدا کرده باشد بدن انرژی لازم برای انجام فعالیت های خود را نخواهد داشت و همچنین فرد به تاری دید و خستگی های غیرعادی دچار خواهد شد و حتی در برخی موارد میتواند شرایط جسمانی و روحی افراد را به طور ناگهای دستخوش تغییرات بسیار زیادی کند.
خوشبختانه راه هایی وجود دارد تا از بروز چنین مشکلاتی در افراد جلوگیری شود:
- وعده های غذایی را در زمان مشخص شده مصرف نمائید.
- هیچ گاه فکر عدم مصرف غذا را به خود راه ندهید.
- از پرس های کوچک غذا استفاده کنید.
- در انجام فعالیت های فیزیکی افراط نکنید.
هایپرگلیسمی
این مسئله زمانی بروز می دهد که بدن با کمبود هورمون انسولین مواجه شود و یا اینکه نتواند از آن به درستی استفاده کند. اگر شما جزء آن دسته از افرادی هستید که همیشه احساس تشنگی می کنید و یا به طور ناگهانی وزن خود را از دست داده اید و زیاد به حمام می روید مطمئنا باید به سراغ درمان هایپرگلیسمی بروید:
- تعادل را به مصرف مواد غذایی برگردانید.
- مشکل موجود در دریافت انسولین را برطرف کنید.
- هیچگونه استرسی به خود راه ندهید.
- برای اینکه سلامتی خود را تضمین کنید باید بیشتر از خود مراقبت نمائید.
- حرکات فیزیکی را در دستور کار خود قرار دهید.
دیابت بارداری چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر جزء آن دسته از افرادی هستید که دیابت ندارید و یا اینکه سطح قند خون شما در دوران اولیه بارداری نرمال تشخیص داده شده است، پزشک در هفته 24 الی 28 بارداری آزمایش GDM را انجام خواهد داد. این آزمایش دو مرحله ای تحمل گلوکز خوراکی موجود در بدن شما را مورد بررسی قرار خواهد داد.
در مرحله اول پزشک آزمایش را بررسی قند خون ناشتا شروع می کند. سپس شما را به نوشیدن محلول 75 گرمی کربوهیدرات وادار می کنند، و پس از گذشت یک الی دو ساعت دوباره میزان قند خون شما را آزمایش می کنند اگر میزان قند خون شما به صورت زیر باشد شما به GDM مبتلا شده اید:
- قند خون شما ناشتا بیشتر از 92 باشد
- قند خون شما یک ساعت بالاتر یا برابر 180 باشد
- قند خون دو ساعته بیشتر یا برابر 153 باشد
در مرحله دوم پزشک آزمایش قند خون ناشتا را انجام می دهد و سپس یک محلول 50 گرمی قند را به شما می دهد تا آن را بنوشید و پس از گذشت یک ساعت دوباره از شما آزمایش میگیرند. اگر در آن زمان سطح قند خون شما کمتر یا بیشتر از 140 میلی گرم باشد نیاز است که شما در روز دیگر، آزمایش دیگری را انجام دهید.
نکات مهم مراقبتی بعد از زایمان
اگر جزء آن دسته از افرادی هستید که به دیابت بارداری مبتلا شده اید باید بدانید، در حین نزدیکی به زایمان؛ گلوکز موجود در بدن برای اینکه زایمانی مطمئن داشته باشید مدیریت خواهد شد و برای اینکه نگرانی خود را به حداقل برسانید میتوانید از پزشک مربوطه کمک بگیرید.
نکته اینجاست که دیابت بارداری دقیقا پس از تولد نوزاد تمام نمی‌شود و شما باید مراقبت‌های پس از زایمان را به طور کامل جدی بگیرید تا علاوه بر برگشتن به وزن متناسب، سلامتی خود را بدست آورید. اغلب پزشکان در این راه توصیه می کنند که به صورت روزانه ورزش کنید و رژیم غذایی مغذی را در پیش بگیرید.
اگر برای وضعیت بدن خود و همچنین کنترل گلوکز خون اهمیت ویژه‌ای قائل شوید بازگشت کامل سلامتی در زودترین زمان ممکن اتفاق خواهد افتاد.
مطمئنا در حین بارداری اوقات فراغت بیشتری خواهید داشت از همین رو میتوانید زمان بیشتری را به مطالعه در رابطه با دیابت باداری، مراقبت های پس از آن و کلا تمام نکاتی که به حفظ سلامتی شما و همچنین فرزندتان کمک می‌کند بپردازید و اطلاعات بسیار کلیدی بدست آورید.
به گفته بسیاری از متخصصان، شیر مادر میتواند به مقدار قابل توجهی خطر ابتلا به دیابت را در نوزادان تازه متولد شده کاهش دهد از همین رو معجزه مطالعه را دست کم نگیرید.
در اکثر کسانی که به دیابت بارداری مبتلا شده اند، مشاهده شده که پس از زایمان دیابت آنها نیز از بین رفته است و توانسته‌اند سلامتی خود را به حالت قبل برگردانند اما آن چیزی که بیشتر از هر چیز دیگری ذهن مادران را به خود مشغول می کند سلامت نوزادان می باشد که اگر مراقبت های لازم انجام نشود، میتواند مشکلات بسیار زیادی را با خود به همراه داشته باشد.
از همین رو پزشکان به طور معمول برای اینکه اطمینان بیشتری نسبت به سلامتی مادر و همچنین جنین بدست آورند تا حدود شش هفته پس از زایمان به طور مرتب به بررسی قند خون مادر می‌پردازند و برای اینکه اطمینان بیشتری به آنها دهند توصیه می‌کنند که هر چند وقت یکبار قند خون خود را مورد آزمایش قرار دهند.
سخن پایانی
برای درمان دیابت بارداری مناسبترین راه مراجعه به پزشک متخصص است. زیرا ممکن است برای جنین به شدت خطرناک باشد. اما راهکارهای ارائه شده در این مطب بسیار کارآمد و موثر در پیشگیری و حتی درمان آن به شمار می‌روند. هدف مهم از این مطلب در مورد دیابت بارداری، حفظ سلامتی مادر و جنین است.
