تکرر ادرار یکی از اتفاقاتی است که ممکن است بسیاری از افراد را درگیر کرده باشد. دلایل متعددی برای بروز این موضوع وجود دارد که با رفع هر کدام می‌توان به درمان تکرر ادرار پرداخت.
این مورد بسیار ناراحت کننده، می‌تواند بارها فرد را از خواب بیدار کند و یا هر لحظه احساس پر بودن مثانه را به فرد القا کند. بهتر است در ادامه این متن در ابتدا دلایل ایجاد کننده این مشکل را بررسی کنیم و بعد سراغ راهکارهای درمانی بسیار موثر برای آن برویم.
علت ایجاد تکرر ادرار در افراد مختلف
پزشکان اورولوژیست که متخصصان سیستم مجاری ادراری بدن هستند، بر این عقیده‌اند که هر فرد در طول 24 ساعت باید 8 مرتبه دفع ادرار کند.
مطالب مرتبط با تکرر ادرار
- قارچ تناسلی چیست؟ چه عواملی سبب ایجاد آن می‌شوند؟
- علت عفونت ادرار در بارداری چیست؟راه درمان و پیشگیری از آن چگونه است؟
- از علائم افتادگی مثانه چه می‌دانید؟
بیدار شدن بیش از یک مرتبه در طول شب، احساس پری مثانه، تمایل زیاد به ادرار داشتن و همینطور ایجاد فوریت در ادرار از جمله علائمی به شمار می‌روند که با وجود آنها می‌توان فرد را دچار تکرر ادرار دانست.
عملکرد سیستم ادراری، اینگونه است که کلیه‌ها ادرار را تولید می‌کنند و به مثانه می‌فرستند. با پر شدن نصف ظرفیت مثانه احساس تخلیه ادرار، که از سمت مغز فرماندهی می‌شود، به فرد دست خواهد داد. در این صورت فرد ممکن است تا حدود دو پیمانه ادرار دفع کند. البته هنگامی که مشکل و اختلالی در این سیستم ایجاد شده باشد تکرر ادرار رخ خواهد داد.
برخی داروهایی که توسط پزشک تجویز می‌شوند نیز ممکن است سبب تکرر ادرار شوند که در این صورت بهتر است پزشک خود را در مورد این مشکل در جریان قرار داد.
گاهی اوقات با مصرف برخی خوراکی‌هایی نظیر نوشیدنی‌های کافئین‌دار مثل چای و قهوه ممکن است تکرر ادرار رخ دهد اما گذرا است و سریع رفع می‌شود.
تکرر ادرار در صورتی که تشدید شود، می‌تواند فرد را بی اختیار کرده و حتی موجب خیس شدن لباس او تا رسیدن به سرویس بهداشتی شود. بهترین راه درمان کردن تکرر ادرار و کلید اصلی درمان این ناراحتی، دانستن زمینه علت ایجاد آن است که در ادامه به طور کامل به بررسی آنها پرداخته‌ایم.
1. عفونت مجاری ادراری
شایع‌ترین علت ایجاد تکرر ادرار در اکثر افراد، عفونت‌های مجاری ادراری محسوب می‌شود. با تجمع و وارد شدن باکتری‌ها به مجاری ادراری، عفونت در این قسمت‌ها ایجاد می‌شود.
50 الی 60 در صد زنان و یا افراد دارای رحم منتسب به زنان، حداقل یک بار در طول عمر خود دچار عفونت مجاری ادراری می‌شوند. در این صورت با مصرف داروهای آنتی بیوتیکی مورد درمان قرار می‌گیرند.
این گروه از افراد، به علت کوتاه بودن مجاری ادراریشان و نزدیک بودن با باکتری‌ها، نسبت به آقایان بیشتر در معرض ابتلا به عفونت مجاری ادرار که سبب تکرر ادرار می‌شود، قرار می‌گیرند. عواملی که می‌تواند موجب ایجاد UTI شود شامل موارد زیر است:
- نگه داشتن ادرار و تخلیه نکردن کامل مثانه
- التهابات و مواد شوینده تحریک کننده واژن
- شست و شوی نامناسب و عدم رعایت بهداشت
- خشک کردن نامناسب ( که بهتر است برای این کار از جلو به پشت خشک شود)
- انتقال از طریق مقاربت جنسی و وارد شدن باکتری به داخل دستگاه ادراری
- ایجاد تغییرات هورمونی در سیستم ادراری مانند دوران بارداری یا فشار وارد شدن به مثانه بر اثر بزرگ شدن رحم در دوران بارداری
2. بیش فعال بودن مثانه
یک مثانه بیش فعال می‌تواند اکثر زنان و افراد دارای رحم منتسب به زنان را دچار مشکل تکرر ادرار کند. این موضوع می‌تواند با ایجاد شرایط اضطراری برای دفع ادرار، فشار ضروری برای ادرار کردن و حتی باعث ترشح مقداری از ادرار شود.
چند دلیل وجود دارد که ممکن است سبب ایجاد مثانه بیش فعال شده باشد. این دلایل شامل موارد زیر می‌شود:
- وارد شدن ضربه و صدمه به دستگاه ادراری
- صدمه دیدن بافت‌های عصبی مانند سکته مغزی
- کم بودن هورمون استروژن که اغلب موجب درگیر شدن در دوران یائسگی
- اضافه وزن و وارد شدن فشار زیاد بر مثانه
3. عوارض ناشی از قند خون بالا و ابتلا به دیابت
افرادی که سطح قند خون بالایی دارند بدنشان نیاز به دفع آب بیشتری دارد. زیرا کلیه‌ها موظف به دفع قند اضافی در بدن می‌شوند و این موضوع در صورتی است که انسولین به میزان کافی برای دفع قند خون ترشح نشده باشد.
به همین دلیل افراد مبتلا به دیابت دائم احساس تشنگی می‌کنند و از سویی دیگر نیاز به دفع ادرار طی دفعات زیادی را دارند. برای رفع این مورد بهترین راهکار مصرف خوراکی‌هایی مانند انواع سبزیجات و میوه‌‌ها با آب فراوان است.
در واقع یکی از علائم دیابت نیز تکرر ادرار شناخته می‌شود. با تشخیص بیماری دیابت و درمان آن، افراد می‌توانند از این ناراحتی خلاص شوند و دیگر نیازی به بیدار شدن‌های شبانه برای دفع ادرار نخواهند داشت.
- باید توجه داشت که تکرر ادرار تنها نشانه‌ای از ابتلا به دیابت و قند خون بالا نیست. برای آشنایی با علائم دیابت پیشنهاد می‌کنیم مقاله مهمترین نشانه‌های ابتلا به دیابت و راهکارهای پیشگیری از آن را مطالعه کنید.
4. سنگ مثانه و سنگ کلیه
کلیه و مثانه قسمت‌های مهمی از سیستم ادراری به شمار می‌روند. اگر هرگاه هر که از این دو عضو بدن دچار مشکلی شوند، علائمی برای خبر دادن از وجود مشکل را بروز می‌دهند.
یکی از مشکلات این دو عضو تشکیل سنگ است که در این صورت با داشتن علائم دیگر در کنار تکرر ادرار از وجود مشکلی در این قسمت‌ها خبر می‌دهند.
5. تکرر ادرار ناشی از هیجانات و استرس
در واقع کنترل ادرار توسط اندام‌های مختلفی انجام می‌شود که مهمترین آنها سیستم اعصاب به شمار می‌رود. اسفنکتر خارجی در مثانه به شدت مراقب این است که ادرار به طور ناگهانی و بی اختیار به بیرون راه پیدا نکند.
هنگامی که مثانه پر شود، دستوری از نخاع به سمت مغز می‌رود و در فرد احساس نیاز به تخلیه ادرار و همینطور تکرر ادرار ایجاد می‌شود.
هنگامی که فرد دچار اضطراب و نگرانی است، بدن به حالت مبارزه با شرایط بحرانی قرار می‌گیرد. در این صورت بازخوردها به زمان کمتری نیاز دارند و به همین دلیل فرد نیاز دارد تا هر چه زودتر ادرار را تخلیه کند.
6. حجیم شدن پروستات
یکی از عمده دلایل تکرر ادرار در آقایان، بزرگ شدن و حجیم شدن پروستات آنها است. هنگامی که در این افراد بر اثر دلایلی پروستات حجیم می‌شود، راه عبور جریان ادرار از مثانه تنگ می‌شود. با مسدود شدن این راه، موجب انقباض مثانه و همینطور ایجاد تحریک در این قسمت خواهد شد.
7. مصرف داروهای ادرار آور
داروهای دیورتیک که به داروهای ادرار آور شناخته می‌شوند، دلیلی بر ایجاد تکرر ادرار هستند. ترکیبات به کار برده شده در این داروها سبب می‌شود، فرد مقدار زیادی از مایعات بدن را دفع کند.
مواردی از قبیل هیدروکلروتیازید و همینطور فروسماید گزینه‌هایی هستند که اغلب سبب تکرر ادرار می‌شوندو فقط باید طبق صلاح‌دید پزشک و در صورت نیاز به درمان با آنها مصرف شوند.
راه‌های درمان تکرر ادرار
همانطور که گفته شد، درمان این ناراحتی کاملا بستگی به علت ایجاد شدن آن دارد. اگر تکرر ادرار بر اثر عفونت ایجاد شده باشد، برای درمان و رفع عفونت نیاز به مصرف آنتی بیوتیک طبق تجویز پزشک دارد.
داروهایی که سبب اسپاسم عضلات مثانه می‌شوند، می‌توانند بسیار موثر در درمان شدن این ناراحتی و همینطور بی اختیاری ادرار باشند. در مواردی پزشک معالج حرکت ورزشی به نام کگل (مخصوص تکرر ادرار زنان) را آموزش می‌دهد که می‌تواند بسیار موثر عمل کند.
از سویی می‌توانید اقداماتی مهم برای درمان و پیشگیری از این مشکل را نیز پیش بگیرید. برای این کار بهتر است نزدیک وقت خواب شبانه از نوشیدنی و مایعات کمتری استفاده کنید. حذف نوشیدنی‌هایی از جمله قهوه، چای، نوشیدنی‌های الکلی و نوشیدنی‌های حاوی همینطور شیرین کننده‌های مصنوعی می‌تواند به بهبود سریعتر کمک شایانی برساند.
قرص‌های ضد تکرر ادرار
راهکارهای درمانی و کنترل کننده‌ای برای تکرر ادرار وجود دارد که به آنها اشاره کردیم. نیاز به درمان با داروها را اغلب پزشک متخصص در این زمینه تشخیص می‌دهد. اما معمولا مواردی که برای این موضوع تجویز می‌شوند شامل گزینه‌های زیر می‌شود:
- تروسپیوم
- قرص میربتریک یا میرابگرون
- دسموپرسین (نوعی آنتی بیوتیک)
- اکسی بوتینین که در دو نوع اکسی ترول و دیتروپال است
- داریفناسین اغلب برای تکرر ادرار شبانه تجویز می‌شود
تکرر ادرار در بارداری
یکی از مواردی که در دوران بارداری اغلب برای مادران بروز داده می‌شود، تکرر ادرار است. این موضوع حتی می‌تواند در سه ماهه ابتدایی به دلیل ایجاد تغییرات هورمونی یکی از نشانه‌های بارداری قلمداد شود.
تکرر ادرار اغلب در سه ماهه میانی کمتر می‌شود و مجدد در سه ماهه پایانی با رشد جنین و بزرگ شدن رحم، سبب وارد شدن فشار به مثانه شده و احساس دفع ادرارِ مکرر خواهد شد.
- راهکارهای دارویی اغلب برای کنترل این موضوع در دوران بارداری مناسب نیستند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم برای دریافتن و اطلاع از راهکارهای کنترل کننده ایمن، به مقاله علل تکرر ادرار در بارداری و 7 راهکار موثر بر کنترل آن مراجعه کنید.
مطالب مرتبط با تکرر ادرار
- قارچ تناسلی چیست؟ چه عواملی سبب ایجاد آن می‌شوند؟
- علت عفونت ادرار در بارداری چیست؟راه درمان و پیشگیری از آن چگونه است؟
- از علائم افتادگی مثانه چه می‌دانید؟
نکات پایانی
پیش از به کار بردن هر راه حلی برای درمان خودسرانه بهتر است با پزشک متخصص برای دانستن علت اصلی بروز این مشکل صحبت کنید. زیرا برای راه درمان مناسب نیاز به درکی اساسی از علت ایجاد تکرر ادرار وجود دارد.
