ارتودنسی از جمله نیازهای دهان و دندان برای زمانی است که بی‌نظمی دندان‌ها یا فرم فک اختلالاتی را برای فرد به همراه داشته باشد. در واقع این شاخه از دندانپزشکی علاوه بر اینکه بر زیبایی ظاهری دندان‌ها تاثیر به سزایی دارد، سبب راحت جویدن و همینطور پیشگیری از پوسیدگی دندان‌های بی‌نظم خواهد شد. در ادامه این متن به توضیحاتی کامل تحت عناوین زیر در این مورد خواهیم پرداخت:
- ارتودنسی چیست؟
- ضرورت نیاز به آن
- هدف از انجام آن چیست؟
- چه افرادی نیاز به ارتودنسی دارند؟
- چه مراحلی دارد؟
- انواع آن کدامند؟
ارتودنسی چیست؟
با اینکه نامرتبی دندان‌ها بیماری محسوب نمی‌شود اما ممکن است در طولانی مدت مشکلاتی را برای سلامت دندان‌ها به همراه داشته باشد. از این رو متخصصان در این زمینه راهکاری برای اصلاح جای‌گیری دندان‌ها ایجاد کرده‌اند تا از عوارض نامرتبی دندان‌ها بکاهد.
اصلی‌ترین نتیجه‌ای که به همراه دارد جای‌گیری مناسب برای دندان‌ها با اصلاح دندان‌ها یا فک در نظر گرفته شده است. در بسیاری از موارد عدم جای‌گیری درست دندان‌ها ناشی از مشکلات فک یا دندان است که با ارتودنسی می‌توان آنرا به بهترین شکل برطرف ساخت.
ضرورت نیاز به ارتودنسی
سلامت بودن بدن در بسیاری از موارد مهمتر از زیبایی ظاهری است اما تنها هدف از انجام ارتودنسی زیبایی دندان‌ها نیست و در بسیاری از موارد جنبه درمانی آن مهمترین نکته‌ای است که از آن باید در نظر داشت. گزینه‌های زیر تا حد ملموسی نیاز به انجام ارتودنسی برای مرتب‌سازی دندان‌ها را بیان می‌کنند:
- نامرتبی دندان‌ها احتمال پوسیدگی دندان را بالا خواهد برد زیرا پاکسازی و مسواک زدن دندان‌های نامرتب ممکن است به راحتی انجام نشود
- بروز مشکلات متعدد برای لثه
- بروز مشکلات متعدد در جویدن و سخت شدن هضم غذا برای دستگاه گوارش
- وارد شدن فشار بیشتر به برخی دیگر از دندان‌ها که بیرون‌تر از سایر دندان‌ها هستند (با ارتودنسی رفع خواهد شد)
- زیبایی ظاهری چشم‌گیری بعد از مرتب شدن دندان‌ها حاصل خواهد شد
- در مواردی درد گردن، پشت سر و یا حتی شانه‌ها ظاهر خواهند شد
- بروز مشکلاتی از قبیل سندروم تی ام جی مانند درد فک، درد عضلات صورت، عدم کنترل در حرکت فک و جویدن
هدف از انجام ارتودنسی چیست؟
با ضرورت نیاز به ارتودنسی آشنا شدید. اینکه بتوان برای دندان‌ها طول عمری تضمینی ایجاد کرد نیاز به انجام فرایندهای متعددی دارد که از جمله آنها می‌توان به رعایت بهداشت دهان و دندان اشاره کرد. در مواردی با وجود رعایت بهداشت دهان و دندان ممکن است احتمال ایجاد پوسیدگی دندان وجود داشته باشد.
این موضوع برای زمانی است که پاکسازی برخی از قسمت‌های دندان کمی دشوارتر از سایر قسمت‌ها باشد، یا فشار بیشتری برای برخی از دندان‌ها نسبت به برخی دیگر وجود داشته باشد. از این رو نیاز به انجام ارتودنسی برای منظم کردن دندان‌ها ایجاد می‌شود تا از این طریق بتوان بهتر به بهداشت دهان و دندان رسیدگی کرد. با انجام آن:
- طول عمر دندان‌های فرورفته و نامنظم با کاهش احتمال پوسیدگی، افزایش خواهد یافت
- بهداشت دهان و دندان به سهولت انجام خواهد شد
- ظاهر زیباتری هنگام خندیدن و لبخند زدن برای فرد حاصل می‌شود
چه افرادی به ارتودنسی نیاز دارند؟
تنها نمی‌توان مرتب بودن دندان‌ها را نشانه‌ای از عدم نیاز به ارتودنسی دانست. گاهی وجود مشکلات در فک می‌تواند به کمک ارتودنسی نیاز داشته باشد و تنها با مراجعه به متخصصین در این زمینه (ارتودنتیست) می‌توان از نیاز دندان‌ها و فک به این فرایند مطلع شد.
ارتودنتیست با انجام معایناتی بر دندان‌ها ضرورت نیاز به ارتودنسی را مشخص خواهد کرد. این معاینات می‌تواند به صورت تصویربرداری و همینطور بررسی فرم دندان‌ها با گچ مخصوص باشد. در موارد زیر ارتودنسی تجویز خواهد شد:
- جلو بودن دندان‌های بالا روی دندان‌های پایین (overbite)
- جلو بودن دندان‌های پایین روی دندان‌های بالا (underbite)
- باز ماندن فک در هر طرف و عدم قرارگیری دندان‌ها در یک راستا
- قرار نگرفتن دندان‌ها به درستی روی یکدیگر در حین جویدن
- وجود فاصله بیش از حد بین دندان‌ها ناشی از عدم رشد کامل دندان یا استفاده غلط از نخ دندان
- قرار گیری غیر نرمال دندان‌ها در یک قسمت و تجمع بیش از حد نرمال دندان‌ها در یک قسمت و روی هم افتادن دندان‌ها
مراحل انجام ارتودنسی چیست؟
بعد از تشخیص دقیق پزشک بسته به نیاز دندان برای انجام روش مناسب مراحلی انجام خواهد شد. این مراحل از اقدام به مراجعه به پزشک گرفته تا برداشتن ارتودنسی و مشاهده نتیجه نهایی بسته به نیاز دندان‌ها زمان متفاوتی را نیاز خواهد داشت. این مراحل شامل گزینه‌ها زیر است:
- مشاوره با ارتودنتیست و بررسی عکس دندان‌ها
- انتخاب نوع درمان مناسب بسته به نیاز دهان، دندان و فک
- قالب گیری برای دندان‌ها
- اولین جلسه برای قرار دادن بریس‌ها و چسباندن براکت‌ها (طولانی‌ترین جلسه محسوب می‌شود)
- قرار دادن سیم‌ها و تنظیم فشار مناسب برای جای‌گیری درست دندان و فک
- مشخص کردن جلسات مورد نیاز برای مراجعه مکرر
- مرحله پایانی برای خارج کردن بریس‌ها، سیم‌ها و براکت‌ها
انواع ارتودنسی کدامند؟
معمولا پزشکان ارتودنتیست از لوازم‌های ثابت و متحرک برای انجام ارتودنسی استفاده می‌کنند. این ابزارها اغلب برای تغییر محل قرارگیری دندان‌ها، فک و عضلات به کار گرفته می‌شوند.
- ثابت: در دهان باقی می‌ماند تا زمانی که مشکل موجود کاملا رفع شود و این روش بسیاری از مشکلات فک را برطرف خواهد ساخت
- متحرک: فرد قادر به خارج کردن آن در حین غذا خوردن یا مسواک زدن است
- نامرئی: در این نوع اغلب برای افرادی مناسب است که ظاهر آن برایشان مهم است و در دهان کمتر دیده می‌شود
- ارتودنسی دیمون: روشی قدیمی است که نیاز به تنظیم مکرر دارد و باید در بازه‌های زمانی نزدیک به هم به پزشک مراجعه شود
- ارتودنسی با بریس و براکت‌های فلزی: قدیمی‌ترین روش و ارزان‌ترین روش محسوب می‌شود
- ارتودنسی با بریس و براکت‌های سرامیکی: رنگ دندان است و ظاهر بهتری نسبت به سایر انواع دارد
- لینگوال: در این روش تمام ابزارها پشت دندان‌ها به کار برده می‌شوند و ظاهر مشخصی نخواهند داشت اما نگهداری و رعایت بهداشت آنها کمی سخت‌تر از سایر انواع است
درد ارتودنسی چگونه است؟
از جمله دغدغه بسیاری از افراد درد ناشی از انجام ارتودنسی است. بسیاری از روش‌های درمانی و جراحی درد را به همراه دارند اما برای ارتودنسی درد تنها در روزهای ابتدایی احساس خواهد شد.
این درد در مواردی که غذا جویده می‌شود بیشتر احساس خواهد شد که البته برای روزهای ابتدایی و یک هفته اول ایجاد می‌شود. این درد زمانی که به پزشک مراجعه می‌شود و فشار سیم‌ها و بریس‌ها تغییر می‌کند، مجدد ایجاد شده بعد از چند روز بهبود خواهد یافت.
اغلب برای تسکین این درد می‌توان از قرص مسکن استفاده کرد و در صورت احساس دردهای شدید لازم است تا به پزشک اطلاع داده شود.
زمان مورد نیاز برای انجام ارتودنسی
دغدغه دیگر این فرایند مدت زمان درگیری دندان‌ها است. اینکه چه مدت برای فرم گرفتن دندان‌ها لازم است تا ظاهر مناسبی داشته باشند بستگی به شدت نیاز به درمان بیمار دارد. بسته به شدت درگیری و نامنظمی دندان‌ها، مدت زمان متفاوت خواهد بود.
مراقبت از دندان‌ها بعد از ارتودنسی
نکته بسیار مهمی که هر فرد باید رعایت کند بهداشت دهان و دندان محسوب می‌شود. این موضوع زمانی که ارتودنسی روی دندان‌ها اعمال شده است از حساسیت بالاتری برخوردار است.
زیرا پوسیدگی یکی از عوارض عدم مراقبت از دندان‌های ارتودنسی شده محسوب می‌شود. نگهداری درست از دندان‌ها در این دوران امر بسیار مهمی است که باید روش صحیح انجام آنرا از پزشک جویا شد. برای این منظور می‌توان از مسواک مخصوص ارتودنسی کمک گرفت.
اغلب استفاده از دهان شویه و خمیر دندان با فلوراید بیشتر در این دوران تجویز خواهد شد و مسواک زدن مکرر نیز در این دوران از واجب‌ترین کارهایی است که باید انجام شود. در صورت عدم رعایت بهداشت، پوسیدگی و خرابی برای دندان‌ها ممکن است ایجاد شود.
برای نگهداری بهتر از دندان‌ها لازم است تا نکاتی در مورد رژیم غذایی در نظر گرفته شود و از مصرف شکلات، شیرینی‌جات و نوشیدنی‌ها با قند بالا پرهیز کرد و جایگزین آن از مواد غذایی سالم سرشار از کلسیم، انواع ویتامین‌ها و مواد مغذی بهتر است استفاده شود.
نکات پایانی
با انجام ارتودنسی می‌توان بسیاری از مشکلات دهان، دندان و حتی برخی مشکلات گوارشی از جمله هضم غذا را برطرف کرد. علاوه بر جنبه درمانی، زیبایی ظاهری حاصل از آن می‌تواند اعتماد به نفسی بیش از پیش را برای لبخندی همیشگی برای فرد به همراه داشته باشد.
