درمان اسهال کودکان با روش‌های خانگی امکان پذیر است.
از آنجایی که هیچ چیز مانند اسهال نمی‌تواند انرژی و نشاط کودکان را بگیرد، نیاز به درمان، فورا احساس می‌شود.
معمولا ویروس بارزترین علت ایجاد اسهال در کودکان محسوب می‌شود. البته گاهی در فصل تابستان، گرمازدگی نیز می‌تواند موجب این مشکل شود.
با این وجود پیشنهاد می‌کنیم با ادامه این مقاله همراه ما باشید تا در ابتدا علت بروز اسهال در کودکان را بررسی کنیم. سپس به معرفی موثرترین راهکارها برای درمان اسهال کودکان بپردازیم.
مطالب مرتبط با درمان اسهال کودکان
- ادرار سوختگی کودکان را با 7 روش خانگی درمان کنید.
- علائم کمبود روی در کودکان چیست؟ (آشنایی با 5 گروه از مواد غذایی سرشار از روی)
- بی اشتهایی کودک چه علتی دارد؟ راه درمان چیست؟
از کجا بدانیم کودک اسهال دارد؟
در برخی از موارد، به اشتباه ابتلا به اسهال برای کودک تشخیص داده می‌شود. باید در نظر داشت که اسهال کودکان زمانی است که کودک در روز بیشتر از 3 مرتبه دفع مدفوع داشته باشد.
این مدفوع کاملا شل و آبکی است. در کنار آن نیز کودک بی قرار خواهد بود و احساس دل پیچه و حتی دل درد را تجربه خواهد کرد. علاوه بر این موارد گزینه‌های زیر نیز برای کودک ایجاد می‌شود:
- نفخ و دردهای شکمی
- درد مقعد یا انتهای روده و رکتال
- بالا رفتن دمای بدن و یا سرد شدن شدید بدن
- احساس حالت تهوع و استفراغ
- کاهش یافتن وزن کودک
این موارد اغلب برای زمانی بروز داده می‌شوند که کودک در مراحل ابتدایی ابتلا به اسهال باشد. در شرایطی اینچنین اغلب بدن کودک با کم آبی شدید مواجه خواهد شد که علائم ظاهری زیر حاکی از آن است:
- خشک شدن لب‌ها
- خشکی دهان
- کم شدن ادرار
- خشکی چشم
- افت انرژی
- بی حالی
در صورت بروز چنین مواردی باید یقین به ابتلای کودک به اسهال ایجاد شود. از این رو باید راه درست درمان اسهال کودکان را پیش گرفت. اما قبل از آن بهتر است علل را بررسی کرد تا با رفع آنها بتوان گام موثری جهت درمان برداشت.
اسهال در کودکان چه دلایلی دارد؟
اسهال در کودکان یکی از مشکلات شایع گوارشی است که آنها را درگیر می‌کند. به ویژه برای کودکان زیر 5 سال بیشتر ایجاد می‌شود که می‌تواند آسیب‌های جدی مانند سوء تغذیه را در پی داشته باشد.
باید در نظر داشته باشید که اسهال در برخی از موارد، روشی دفاعی از سمت بدن است که برای دفع میکروب‌ها بروز داده می‌شود. این مکانیزم دفاعی بدن ممکن است با حالاتی همچون استفراغ، حالت تهوع و تب همراه باشد.
اسهال حاد و مزمن کودکان
در مراحل اولیه که اسهال در کمتر از سه هفته بهبود می‌یابد، اسهال حاد ایجاد شده است. منتها در مواردی که بیش از سه هفته اسهال کودکان به طول انجامد، کودک به اسهال مزمن مبتلا شده است.
1. علل اسهال حاد کودکان
ویروس‌ها
اسهال حاد اغلب در پی مواردی که ویروس وارد بدن شده باشد، ایجاد خواهد شد. ویروس‌ها و باکتری‌هایی از جمله موارد زیر در ابتلا به اسهال موثر هستند:
- باکتری سالمونلا
- انگل‌هایی همچون ژیاردیا
- روتا ویروس
آلرژی غذایی و تغذیه
علاوه بر این موارد، آلرژی غذایی نیز می‌تواند زمینه بروز اسهال برای کودکان را فراهم کند.
حتی باید در نظر داشته باشید که رژیم غذایی می‌تواند سبب تغییر اجابت مزاج کودک شود. گاهی:
نوشیدن آبمیوه
تغذیه غیر اصولی
زیاده روی در خوردن برخی خوراکی‌ها مانند خیار
سبب ایجاد اسهال حاد برای کودکان می‌شود. برای درمان اسهال کودکان در چنین مواردی راهکارهای خانگی موثر هستند اما اغلب خود به خود نیز درمان خواهد شد.
2. علل اسهال مزمن کودکان
دلایل دیگری برای ابتلا به اسهال مزمن که بیشتر از 3 هفته طول می‌کشد، وجود دارد. معمولا این نوع از اسهال در پی بیماری‌های مربوط به سیستم گوارشی بروز داده می‌شوند. اغلب برای درمان چنین مواردی نیاز به درمان‌های پزشکی وجود دارد:
- التهاب روده
- سوء جذب مواد مغذی و ویتامینی
- عدم هضم لاکتولوز (قند موجود در شیر و فراورده‌های لبنی) که با دل پیچه، نفخ و درد نیز همراه است
- سندروم روده تحریک پذیر
- حساسیت‌های غذای شدید
- مصرف برخی از داروها مانند داروهای آنتی بیوتیک که تعادل باکتری‌های بد و خوب روده را به هم می‌زند
نکته
پیش از شروع به معرفی راهکارهای درمانی برای اسهال کودکان باید در نظر داشته باشید که در اصل راه درمان مناسب اسهال کودکان یا حتی بزرگسالان، به علت بروز آن وابسته است.
در مواردی که اسهال مکرر ایجاد شود یا اینکه مدت بیش از 3 روز الی 3 هفته کودک را به خود درگیر کرده باشد، باید حتما درمان را تحت نظارت پزشک پیش گرفت.
درمان اسهال کودکان با راهکارهای خانگی
اسهال حاد را با روش‌های خانگی به راحتی می‌توان درمان کرد. اما در مواردی که کودک بیشتر از 3 هفته باشد که با اسهال درگیر است، حتما باید درمان مناسب را تحت نظر پزشک پیش برد.
اسهال مانند سرفه کردن واکنش طبیعی بدن برای خارج کردن چیزهای بد است. داروهای ضد اسهال فورا درمان اسهال کودکان را در پی دارند.
اما در ادامه راهکارهای ایمن خانگی برای درمان اسهال کودکان را بیان خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
1. تامین آب مورد نیاز بدن کودک
از آنجایی که در پی ابتلا به اسهال، بدن با کم آبی شدیدی مواجه می‌شود، نیاز است تا به بدن کودک آب کافی رسانده شود.
مهمترین راهکاری که برای هیدراته نگه داشتن بدن کودک می‌توانید انجام دهید، استفاده از محلول‌های هیدراسیون است که در داروخانه‌ها بدون نسخه پزشک نیز ارائه می‌شود.
اما برای کودکان شیرخواره، بهترین راه تامین آب بدن، استفاده از شیر مادر است. (منبع)
باید توجه داشته باشید که برای تامین آب بدن کودک به هیچ وجه از نوشابه، نوشیدنی‌های گاز دار، نوشیدنی‌های کافئین دار و شیر استفاده نکنید.
توصیه می‌کنیم برای جلوگیری از تشدید اسهال، به هیچ وجه نوشیدنی‌های شیرین مانند آبمیوه‌های صنعتی به کودک ندهید.
2. مواد غذایی مفید برای درمان اسهال کودک
در بسیاری از موارد، رژیم غذایی در ابتلا و درمان اسهال کودکان بیشترین تاثیر را دارد. در این مورد باید از برخی از مواد غذایی کمک گرفت که به سفت شدن مدفوع کمک می‌کنند. از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برنج سفید کته شده
- پوره موز و سیب
- پوره سیب زمینی آبپز بدون پوست
- مرغ کباب شده بدون چربی و پوست
- سوپ مرغ
3. دریافت پروبیوتیک‌ها
برای اینکه باکتری‌های مفید روده افزایش یابند، نیاز به دریافت روبیوتیک‌ها وجود دارد. باید در نظر داشته باشید که پروبیوتیک‌ها به عنوان میکرو ارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که در مواد غذایی از جمله گزینه‌های زیر وجود دارند:
- ماست
- کفیر
- پنیر
- زیتون و خیارشور
- نان حاصل از خمیر ترش
- چغندر
این موارد به افزایش باکتری‌های مفید دستگاه گوارش کمک می‌کنند. برای اینکه دستگاه گوارش کودک بتواند عملکرد بهتری را داشته باشد، می‌توان از این گزینه‌ها کمک گرفت.
4. استفاده از تخم گشنیز
تخم گشنیز بعد از اینکه داخل آب خیسانده می‌شود، حالتی ژله‌ای به خود می‌گیرد. استفاده از آن به خارج شدن باکتری و ویروس در روده و معده کمک می‌کند تا عوارض ناشی از آنها سریع‌تر رفع شود.
در مواردی که اسهال مزمن ایجاد شده باشد، نباید از این روش استفاده کرد. زیرا ممکن است موجب تحریک دستگاه گوارشی شود.
5. ممنوعیت غذایی برای درمان اسهال کودکان
برای اینکه اسهال کودکان فورا درمان شود، باید از مصرف برخی از مواد غذایی اجتناب کنند. گزینه‌هایی مانند:
مواد غذایی فیبر دار
مواد غذایی حاوی شیرین کننده‌های مصنوعی
غذاهای چرب و سرخ کرده
غذاهای سبوس‌دار
را نباید در برنامه غذایی کودک، تا زمان بهبود، در نظر گرفت.
این مواد غذایی در حالت عادی ممکن است سبب بروز اسهال نشوند اما در صورتی که کودک به اسهال مبتلا باشد، مصرف این مواد غذایی سبب تشدید و تاخیر در بهبود اسهال را در پی خواهد داشت. همچنین لازم است از مصرف گزینه‌های زیر تا زمان بهبود اسهال پرهیز کنند:
- لبنیاتی همچون شیر و بستنی
- نوشیدنی‌های کافئین دار از جمله چای و قهوه
- میوه‌هایی که فیبر بیشتری دارند از جمله انواع توت‌ها و انواع آلوها
- سبزیجاتی که فیبر بیشتری دارند از جمله انواع کلم‌ها، لوبیا سبز، نخود فرنگی و ذرت
- شیرینی‌جات و مواد غذایی حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی؛ حتی آدامس و نوشابه‌های رژیمی
- نوشیدنی‌های قندی و گازدار
- فست فود و سرخ کردنی
- غذاهای تند و پر ادویه
6. استفاده از زنجبیل
زنجبیل یکی از ریشه‌های پرخاصیت است. این ریشه دارای خواص آنتی اکسیدانی بالایی است. برای درمان اسهال موثر است. اما به علت طبع گرمی که دارد بهتر است در صورت گرمازدگی کودک به کار برده نشود.
در برخی از موارد کودکان طعم زنجبیل را نمی‌پسندند. بهتر است مقدار کمی از آب زنجبیل یا پودر آن را به مقداری عسل و چند قطره آب لیمو ترکیب کنید. مقداری آب جوشیده سرد شده نیز به آن اضافه کنید تا مانند شربت خوش طعم، کودک آن را بنوشد.
از این طریق آب مورد نیاز برای هیدراته شدن بدن کودک تامین می‌شود و به بهبود و درمان اسهال می‌انجامد.
7. کته ماست برای درمان اسهال کودکان خوب است؟
یکی از قدیمی‌ترین گزینه‌هایی که برای درمان اسهال کودکان و حتی بزرگسالان وجود دارد و اغلب موثر است، کته ماست است. استفاده از برنج کته به همراه مقداری شوید و ماست، گزینه‌ای خوب برای تغذیه کودکان بالای 6 ماه محسوب می‌شود.
این روش علاوه بر اینکه به دستگاه گوارش کودک، پروبیوتیک لازم را می‌رساند، سبب تامین انرژی از دست رفته‌ی او نیز می‌شود.
ماست حاوی پروبیوتیک است که موجب حفاظت روده‌ها در مقابل باکتری‌ها خواهد شد. دریافت پروبیوتیک موجب می‌شود تعادل باکتری‌های روده بازگردانده شود. در نتیجه به مرور بهبود اسهال حاصل خواهد شد.
از طرفی دیگر برنج به عنوان گزینه‌ای سرشار از ویتامین‌های گروه B و مقادیری فیبر است که به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند.
درمان دارویی اسهال کودکان
یکی از راهکارها برای درمان اسهال کودکان استفاده از داروها است. برای مصرف داروها باید طبق نظارت پزشک پیش گرفت.
داروهایی که برای این موارد توصیه می‌شوند بسته به علت بروز اسهال ممکن است متفاوت باشند. در برخی از موارد نیاز به درمان با آنتی بیوتیک برای رفع باکتری و ویروس وجود دارد.
اغلب ترکیبات دارویی توصیه شده به کند شدن حرکات روده کمک می‌کنند و اسهال کنترل خواهد شد.
اما ضرورت نیاز به درمان با دارو بیشتر برای مواقعی است که اسهال مزمن کودک را درگیر کرده باشد. در این صورت حتی نیاز به تامین آب مورد نیاز بدن از طریق وریدی وجود خواهد داشت.
زیرا هیدراته بودن بدن، نقش به سزایی در پیشگیری از تشدید و درمان اسهال دارد.
عوارض ناشی از عدم درمان اسهال کودکان
در صورتی که اسهال کودکان به موقع درمان نشود، ممکن است عوارض متعددی کودک را درگیر کند. باید برای پیشگیری از مشکلات زیر حتما درمان مناسب را پیش گرفت:
- ضعف شدید کودک و بی حالی
- بالا رفتن دمای بدن کودک و تب طولانی مدت (بیش از 3 روز)
- اسهال حاوی خون
- عدم دفع ادرار کودک بیشتر از 12 ساعت که بیانگر کم آبی شدید بدن کودک است
- استفراغ مکرر و حالت تهوع شدید
- اسهال آبکی و کاملا غیر عادی
زمان مراجعه به پزشک
برای اینکه بتوانید از بروز عوارض اسهال کودکان جلوگیری کرده باشید، بهتر است با بروز هر یک از موارد زیر، کودک را برای درمان به موقع به پزشک برسانید:
- اسهال کودک بیشتر از دو الی سه روز به طول بیانجامد
- بروز اسهال خونی
- تب و دمای بالای بدن کودک
- اسپاسم و درد شکمی
- اسهال شدید بیش از 6 الی 8 مرتبه در روز
پیشگیری از اسهال کودکان
کودکان اغلب در معرض باکتری‌ها و ویروس‌ها قرار دارند. زیرا طبق اقتضای سنی که دارند، گاهی ممکن است اشیای آلوده یا دست آلوده را به دهان خود زده و ویروس باکتری را وارد سیستم گوارش خود کرده باشند.
از این رو لازم است راهکارهایی را برای پیشگیری از ابتلای آنها به اسهال پیش گرفت و برخی را به آنها آموزش داد. از جمله راهکارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شستشوی مکرر دست‌ها با شوینده
- آموزش به آنها برای پرهیز از زدن دست آلوده یا اشیاء آلوده به لب و دهان
- تغذیه کودکان شیرخوار با شیر مادر برای پیشگیری و درمان اسهال موثر است
- تعویض پوشک کودکان با فاصله‌های کم و به ویژه پس از هر بار دفع مدفوع
- استفاده از پماد زینک اکساید برای جلوگیری از سوختگی پوست کودکی که به اسهال مبتلا شده است می‌تواند راهکاری برای آرام شدن بی قراری‌های ناشی از اسهال کودک باشد
- بدن کودک را همیشه هیدراته نگه دارید (برای کودکان شیرخوار، شیر مادر از همه نوشیدنی‌ها بهتر است اما برای کودکان بزرگتر می‌توان از آب جوشانده شده استفاده کرد)
مطالب مرتبط با درمان اسهال کودکان
- ادرار سوختگی کودکان را با 7 روش خانگی درمان کنید.
- علائم کمبود روی در کودکان چیست؟ (آشنایی با 5 گروه از مواد غذایی سرشار از روی)
- بی اشتهایی کودک چه علتی دارد؟ راه درمان چیست؟
جمع‌بندی
یکی از شایع‌ترین عواملی که سبب اسهال در کودکان می‌شود، باکتری و ویروس‌ها هستند.
برای درمان اسهال کودکان در مراحل حاد، پیش گرفتن راهکارهای خانگی بسیار موثر است. در این متن به موثرترین آنها اشاره کردیم.
اما در صورتی ک اسهال مزمن ایجاد شده باشد و کودک را بیشتر از 3 روز الی 3 هفته به خود درگیر کرده باشد، نیاز به درمان دارویی وجود دارد.
