آریتمی قلب را به ساده‌ترین زبان می‌توان یک ضربان قلب نامنظم معرفی کرد. به آن اختلال در ریتم قلب نیز می‌گویند.
معمولا افرادی که دچار اختلال در ریتم قلب می‌شوند، آن را احساس می‌کنند. زیرا هر نوع اختلالی در ضربان قلب مانند نامرتب بودن ضربان قلب، تندی و کندی برای آنها قابل ملموس است.
معمولا توصیه می‌شود افراد بالای 40 سال، ضربان قلب یا ضربان نبض خود را در بازه‌های زمانی مختلف چک کنند. از این طریق در صورت وجود هر گونه آریتمی، راهکار درمانی مناسبی را پیش خواهند گرفت.
پیشنهاد می‌کنیم با ادامه این مقاله همراه ما باشید تا به ساده‌ترین زبان، این موضوع علمی که ممکن است برای هر فردی بروز داده شود را بررسی کنیم.
مطالب پیشنهادی مرتبط با آریتمی قلب
- علت تپش قلب چیست؟ آموزش 5 راه درمان سریع و ایمن
- تیر کشیدن و سوزش قلب چه دلایلی دارد؟
- 15 علت درد قفسه سینه و راه درمان آنها را بشناسید.
آریتمی قلب چیست؟
همانطور که بیان شد، به ضربان قلب نامنظم، آریتمی قلب می‌گویند.
این نامنظمی ضربان قلب، معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که سیگنال‌های الکتریکی هماهنگ کننده ضربان قلب، به درستی کار نکنند.
در واقع، سیگنال‌دهی معیوب سبب می‌شود که ضربان قلب خیلی سریع یا خیلی کند و یا حتی نامنظم باشد. به ضربان قلب خیلی سریع، تاکی کاردی گفته می‌شود و به ضربان قلب کُند، برادی کاردی می‌گویند.
آریتمی قلب ممکن است در برخی از موارد به صورت تپش قلب یا لرزش قلب ایجاد شود یا در برخی از موارد کاملا بی‌ضرر باشد. اما باید در نظر داشته باشید که گاهی آریتمی قلبی نشانه‌ای از علائم خطرناکی است که گاهی حتی تهدید کننده زندگی می‌توانند باشند.
از طرف دیگر ضربان قلب تند یا سریع و یا ضعیف، در برخی از موارد طبیعی است. مثلا وقتی که در حال انجام فعالیت بدنی هستیم طبیعی است که ضربان قلب بالا داشته باشیم. یا مثلا وقتی خواب هستیم، طبیعی است که ضربان قلب کند شود؛ چون ضربان قلب در طول خواب کُند می‌شود.
ضربان قلب طبیعی، چگونه است؟
پیش از اینکه بدانیم آریتمی قلب داریم یا نه، بهتر است از ضربان قلب طبیعی و اطلاعاتی کلی در مورد فیزیک قلب را بدانیم.
قلب چهار حفره دارد. دو حفره در بالا به نام دهلیز و دو حفره در پایین به نام بطن را شامل می‌شود.
ریتم قلب اغلب به کمک یک ضربان ساز طبیعی که در دهلیز سمت راست قرار دارد، ایجاد می‌شود. به این ضربان ساز طبیعی، گره سینوسی دهلیزی یا SA نیز می‌گویند.
گره SA، وظیفه‌ی تولید پیام‌های الکتریکی شروع کننده هر ضربان را بر عهده دارد.
این پیام‌ها باعث می‌شوند عضلات دهلیزها و فرایند تخلیه خون به بطن‌ها، صورت پذیرد. پیام‌های الکتریکی ایجاد شده در نهایت به گره دهلیز بطنی یا AV رسانده می‌شوند. این قسمت سلول‌های منحصر به فردی دارد.
گره AV قبل از انتقال پیام‌های الکتریکی به بطن‌ها، از سرعت آنها می‌کاهد. در نتیجه پیام‌ها با کمی تاخیر به بطن‌ها می‌رسند.
جالب است بدانید که این تاخیر اهمیت بالایی برای سلامت ضربان قلب دارد.
این تاخیر باعث می‌شود بطن‌ها فرصت این را داشته باشند که برای پر شدن خون آماده شوند. بعد از رسیدن پیام‌های الکتریکی به بطن‌ها، منقبض می‌شوند تا خون را به ریه و سایر قسمت‌های بدن پمپاژ کنند.
وقتی قلب سالم باشد، این فرایند به آرامی انجام می‌شود.
در نتیجه در هر دقیقه باید بین 60 الی 100 بار ضربان قلب زده شود.
انواع آریتمی قلب کدامند؟
در نظر داشته باشید که آریتمی قلب، طبق ضربان قلب دسته بندی می‌شود:
- تاکی کاردی یا ضربان قلب سریع: طوری است که در حالت استراحت، ضربان قلب بیشتر از 100 تا در دقیقه باشد.
- برادی کاردی یا ضربان قلب کُند و آرام: طوری است که در حالت استراحت، ضربان قلب کمتر از 60 تا در دقیقه باشد.
اما هر یک از این موارد، شامل انواع دیگری نیز می‌شوند.
انواع تاکی کاردی یا ضربان قلب سریع
1. فیبریلاسیون دهلیزی A-fib
برای زمانی است که سیگنال‌های نامنظم قلب، ضربان قلب ناهماهنگ و سریع را ایجاد کنند. اغلب این نوع از آریتمی قلب موقت است ولی در برخی از موارد ممکن است تا زمانی که درمان شود، متوقف نشود. A-fib خطر سکته مغزی را نیز به همراه دارد.
2. فلوتر دهلیزی
تقریبا شبیه مورد قبل است اما کمی منظم‌تر می‌تپد. این نوع با سکته مغزی در ارتباط است.
3. تاکی کاردی فوق بطنی
نوع گسترده‌ای است که شامل آریتمی‌هایی می‌شود که از قسمت بالایی حفره‌های پایینی قلب یا همان بطن‌ها شروع می‌شوند. در این وضعیت، دوره‌هایی از تپش قلب، به طور ناگهانی شروع و تمام می‌شوند.
4. فیبریلاسیون قلبی
وقتی سیگنال‌های الکتریکی سریع و پر هرج و مرج ایجاد شوند، حفره‌های پایینی قلب یا همان بطن‌ها، برای اینکه هماهنگ خون پمپاژ کنند، دچار لرزش می‌شوند. در صورتی که ضربان قلب طبیعی در عرض چند دقیقه بازسازی نشود، مشکلات جدی همچون مرگ، می‌تواند حیات فرد را به خطر بیندازد.
باید در نظر داشته باشید که اکثر افرادی که فیبریلاسیون قلبی را تجربه می‌کنند، یا بیماری زمینه‌ای قلبی دارند و یا اینکه ضربه‌های جدی‌تری را تجربه کرده‌اند. اما افرادی که از سلامت قلب برخوردارند، ممکن است با مشکلات جدی مواجه نشوند و با مراجعه اورژانسی، بهبود یابند.
5. تاکی کاردی بطنی
با ایجاد ضربان قلب سریع و در پی سیگنال‌های معیوب در حفره‌های پایینی قلب آغاز می‌شود.
در پی آن ضربان قلب سریع، باعث می‌شود بطن‌ها به درستی از خون پر نشوند. در نتیجه قلب قادر به پمپاژ خون کافی به بدن نخواهد بود. تاکی کاردی بطنی معمولا در افرادی که مشکل قلبی ندارند، ایجاد نمی‌شود. اما در افراد مبتلا به بیماری قلبی، تاکی کاردی می‌تواند حالت اورژانسی ایجاد کند و به درمان فوری پزشکی نیاز داشته باشد.
انواع برادی کاردی یا ضربان قلب پایین و آرام
با اینکه ضربان قلب زیر 60 تپش در دقیقه و در حالت استراحت به عنوان برادی کاردی در نظر گرفته می‌شود، اما ضربان قلب پایین هنگام خواب یا استراحت همیشه نشان دهنده مشکل نیست.
در صورتی که سلامت بدنی و سلامت قلب وجود داشته باشد، ممکن است در زمان استراحت، قلب خون را با 60 تپش در دقیقه پمپاژ کند.
وقتی تپش قلب کُند باشد، قلب نمی‌تواند خون کافی را به بدن پمپاژ کند که می‌تواند انواع مختلفی را شامل شود:
1. سندرم سینوس بیمار
وظیفه تنظیم سرعت قلب بر عهده گره سینوسی است. وقتی درست کار نکند، ضربان قلب بین دو وضعیت خیلی آهسته برادی کاردی و خیلی سریع تاکی کاردی به صورت متناوب می‌تپد. سندرم سینوس بیمار، ممکن است ناشی از ایجاد اسکار در نزدیکی گره سینوسی باشد که موجب کُندی، اختلال یا انسداد حرکت تکانه‌ها شود. سندروم سینوس بیمار اغلب در افراد مسن دیده می‌شود.
2. انسداد بلوک رسانایی یا انسداد هدایتی
وقتی مسیرهای الکتریکی قلبی مسدود شود، سبب کُند شدن یا متوقف شدن سیگنال‌هایی خواهد شد که ضربان قلب را ایجاد می‌کنند. بعضی از بلوک‌ها ممکن است بدون هیچ علامتی ایجاد شوند و برخی دیگر موجب رد شدن ضربان یا برادی کاردی شوند.
علائم آریتمی قلب چیست؟
آریتمی قلب ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشد یا علامتی ایجاد نکند. در حدی که پزشک ممکن است هنگام معاینه برای تشخیص بیماری دیگر یا سنجیدن سطح سلامتی، متوجه ضربان قلب نامنظم شود.
اما در حالت کلی، نشانه‌های آریتمی قلب می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس تپش قلب در سینه
- ضربان قلب سریع یا تاکی کاردی
- کند شدن ضربان قلب یا برادی کاردی
- احساس درد در ناحیه قفسه سینه
- تنگی نفس
- خستگی
- تعریق
- اضطراب
- سرگیجه و احساس سبکی سر
- غش یا سنکوپ و یا قرار گرفتن در معرض آن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که احساس ضربان قلب بالا و سریع یا ضربان قلب خیلی کُند وجود داشته باشد، یا حتی متوقف شدن ضربان قلب احساس شود، باید فورا به پزشک مراجعه کرد.
اگر علائمی همچون موارد زیر وجود داشته باشد باید فورا به پزشک مراجعه کرد:
- تنگی نفس
- ضعف
- سرگیجه
- سبکی سر
- غش و یا وجود علائم غش
- احساس ناراحتی در قفسه سینه
نوعی آریتمی قلب وجود دارد که به نام فیبریلاسیون بطنی است و در مورد آن توضیحاتی را ارائه کردیم. در صورتی که این نوع آریتمی ایجاد شود، کاهش شدید فشار خون بروز داده خواهد شد. در عرض چند ثانیه این وضعیت ایجاد می‌شود که در پی آن تنفس و نبض فرد نیز ممکن است متوقف شود. در چنین وضعیتی باید مراحل زیر را طی کرد:
- تماس با اورژانس منطقه‌ی خود
- در صورتی که کسی وجود ندارد تا احیای قلبی ریوی را آموزش دیده باشد، باید این عملیات را خودتان شروع کنید. باید 100 الی 120 فشار در دقیقه به مرکز قفسه سینه وارد کرد. این کار را تا زمانیکه امدادگران برسند و یا علائم بهبود یابد، باید انجام داد. نیازی به تنفس نجات وجود ندارد
- در این حین می‌توانید از مشاوره با اورژانس نیز کمک بگیرید
عوامل و علت آریتمی قلب چیست؟
عوامل یا عللی که می‌توانند موجب ضربان قلب نامنظم یا اصطلاحا آریتمی قلب شوند، شامل موارد زیر می‌شود:
- دیابت
- ژنتیک
- آپنه خواب
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- استرس و اضطراب
- ابتلا به COVID-19
- سوء مصرف مواد مخدر
- پرکاری یا کم کاری تیروئید
- مصرف بیش‌ازحد الکل یا کافئین
- انسداد قلب یا بیماری عروق کرونر
- تغییراتی در ساختار قلب مانند کاردیومیوپاتی
- حمله قلبی که رخ داده است یا عوارض ناشی از حمله قلبی
- مصرف بعضی از داروها مانند داروی سرماخوردگی یا داروی ضد آلرژی که بدون نسخه پزشک خریداری می‌شوند
درمان آریتمی قلب چگونه است؟
درمان آریتمی قلب می‌تواند شامل برخی از موارد زیر باشد که باید زیر نظر پزشک آن را پیش برد:
- دارو درمانی یا داروهای ضد آریتمی
- روش‌های برادیکاردی یا قرار دادن ضربان ساز در قلب
- درمان تاکیکاردی
- جراحی
- پیش گرفتن سبک زندگی متفاوت و سالم
مطالب پیشنهادی مرتبط با آریتمی قلب
- علت تپش قلب چیست؟ آموزش 5 راه درمان سریع و ایمن
- تیر کشیدن و سوزش قلب چه دلایلی دارد؟
- 15 علت درد قفسه سینه و راه درمان آنها را بشناسید.
جمع‌بندی
در این مقاله در رابطه با آریتمی قلبی و انواع و علت بروز آن، نکات متعددی را بیان کردیم.
اغلب بهترین راه درمان را متخصصین ارائه می‌دهند. از آنجایی که قلب عضوی کاملا حساس و پیچیده است، نباید از راهکارهای خودسرانه پیروی کرد. حتی برای کنار گذاشتن روند درمان نیز باید طبق نظر پزشک عمل کرد و خودسرانه آن را پیش نبرد.
در حالت کلی در صورت بروز هر یک از علائم بیان شده، باید فورا به پزشک مراجعه کرد.
منبع:
mayoclinic
