فولیکول تخمدان توده‌هایی کروی شکل و کوچک هستند که اغلب به عنوان توده‌هایی خوش‌خیم و غیر سرطانی شناخته می‌شوند. معمولا اختلالاتی را برای دوران قاعدگی به همراه دارد اما نمی‌توان این موضوع را تنها نشانه از وجود آنها دانست. در ادامه متن به بررسی علائم و راهکارهای درمانی موثر برای آن خواهیم پرداخت.
فولیکول تخمدان چیست؟
کیست‌های فولیکول تخمدان از جمله کیست‌های خوش خیمی هستند که از مایعات پر شده‌اند. این کیست‌ها اغلب روی تخمدان و حتی گاهی داخل آن رشد می‌کنند. این موضوع برای خانم‌ها و افراد دارای رحم منتسب به زنان پیش از دوران یائسگی بروز داده می‌شود. یعنی اکثر اوقات در مواردی که خانم‌ها و افراد دارای رحم منتسب به زنان در سنین باروری هستند مستعد این نوع از کیست‌ها هستند.
کیست فولیکول تخمدان برای زمانی است که فولیکول تخمدان در دوران قاعدگی و تخمک‌گذاری پاره نشده باشند و همواره به رشد خود ادامه دهند. در واقع در فولیکول تخمدان یک تخمک وجود دارد که توسط بافت‌های تخمدانی پوشیده شده‌اند.
مایعی شفاف داخل این فولیکول‌ها وجود دارد که با دیواره‌ای بسیار نازک پوشیده شده است. اغلب در زمان قاعدگی یک یا گاهی چند فولیکول تخمدان رشد کرده و تخمک آن آزاد می‌شود. در واقع در هر فولیکول تخمدان یک تخمک (سلول جنسی ماده) قرار دارد.
علائم کیست فولیکول تخمدان چیست؟
زمانی که کیست تخمدان، در طول چرخه قاعدگی پاره نشود و تخمک را رها نکند، به رشد کردن ادامه خواهد داد. با وجود دیواره نازکی که برای این فولیکول‌ها وجود دارد، این اتفاق بسیار نادر است اما در مواردی طی رشد انجام شده به 6 الی 8 سانتی متر نیز می‌رسد. اما اغلب در سنین باروری بسیاری از زنان به این نوع کیست مبتلا می‌شوند.
معمولا این کیست برای خانم‌ها و افراد دارای رحم منتسب به زنان بدون هیچ نشانه و علامتی ایجاد می‌شود و عوارض چندانی را از خود نشان نمی‌دهد. این موضوع تا زمانی است که این کیست‌ها ابعاد کوچکی داشته و یا ترکیده باشند. در غیر این صورت علائمی از جمله موارد زیر بروز داده خواهد شد:
- درد شدید برای زیر شکم
- حالت تهوع و استفراغ که در حین درد و حتی مصرف مواد غذایی تشدید خواهد شد
- بروز اختلال در سیکل قاعدگی
- احساس پری و فشار برای ناحیه زیر شکم
- بروز تب از علائم نادر برای این موضوع است
در مواردی که هر یک از علائم نام برده شده مانند درد شدید شکمی، تب، حالت تهوع و استفراغ احساس شد باید حتما به پزشک مراجعه کرد و از انجام اقدامات خودسرانه پرهیز کرد. البته گاهی استفاده از کمپرس آب گرم برای تسکین درد بسیار موثر عمل خواهد کرد و راهکاری تقریبا ایمن نسبت به سایر راهکارهای خودسرانه محسوب می‌شود.
مدت رشد کیست فولیکول تخمدان
رشد این کیست‌ها ممکن است برای افراد مختلف بسته به چرخه قاعدگی بین 28 الی 35 روز متفاوت باشد. با بالغ شدن این فولیکول‌ها نوعی هورمون استروژن به نام استرادیول ترشح خواهد شد که در پی آن شروع به ایجاد لایه جدیدی در اندومتر رحم خواهد کرد.
ابعاد این کیست در حالت بالغ و متوسط حدود 18 الی 30 میلی‌متر خواهد بود. نکته جالب اینکه هر چه تعداد فولیکول‌ها بیشتر باشد، احتمال بارور شدن تخمک سالم نیز افزایش خواهد یافت.
راه درمان کیست فولیکول تخمدان چیست؟
با توجه به اینکه علائمی برای این نوع از کیست‌ها وجود ندارد، تشخیص کمی سخت‌تر خواهد بود. پزشک برای تشخیص دقیق‌تر ممکن است سی تی اسکن، سونوگرافی لگن و شکم، ام آر آی و حتی آزمایش خون را تجویز کند. بعد از بررسی نتایج آزمایشات انجام شده راهکارهای درمانی بسته به شدت درگیری رحم تجویز خواهد شد.
در برخی از موارد ممکن است این کیست‌ها خود به خود از بین رفته و نیازی به پیش گرفتن راهکارهای درمانی وجود نداشته باشد. در مواردی که این فولیکول‌ها بیش از اندازه بزرگ شده باشند نیاز به جراحی وجود خواهد داشت. البته زمانی که این نوع از کیست‌ها بعد از دوران یائسگی ایجاد شوند باید توسط پزشک با عمل جراحی رفع شوند.
درمان دارویی که برای کیست فولیکول تخمدان پیش گرفته می‌شود، شامل استفاده در یک یا چند دوره از داروهای ضد بارداری است. این داروها می‌توانند با جلوگیری از تخمک‌گذاری سبب کنترل و درمان این کیست‌ها شوند.
زمان نیاز به جراحی برای رفع کیست فولیکول تخمدان
- در صورت پاره شدن تخمدان یا کیست که اغلب درد احساس خواهد شد
- در مواردی که کیست و تخمدان به یکدیگر پیچ خورده باشند و تشخیص دقیق آن نیاز به انجام آزمایشات متعدد دارد
- زمانی که بیمار درد و خونریزی شدیدی را تجربه می‌کند
- در مواردی که کیست بزرگتر از 7 سانتیمتر رشد کرده باشد
- در مواردی که اندام‌های دیگر را تحت تاثیر قرار داده باشد
- در صورتی که علائمی از بروز سرطان رحم تشخیص داده شود
- وقتی که ابعاد کیست بزرگ باشد و بعد از دوران قاعدگی نیز رفع نشده باشند
نکات تکمیلی
در این متن به طور کامل در مورد کیست فولیکول تخمدان توضیحاتی را ارائه کردیم. با وجود مشاهده هر یک از علائمی که برای این مشکل وجود دارد لازم است تا به پزشک مراجعه شود. از این طریق راهکارهای درمانی سریع‌تر پیش گرفته شده و از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری خواهد شد.
در واقع با آزاد کردن فولیکول توسط تخمدان که سیکل ماهانه دارد، فولیکول نیز پاره شده و تخمک را رها می‌کند. اگر فولیکول در دوره یک ماهه تخمک را آزاد نکند سبب ایجاد کیست در رحم خواهد شد. با وجود اینکه این کیست بی‌خطر است اما در مواردی که ابعاد آنها بزرگ شود نیاز به پیش گرفتن راه کنترل و درمان وجود خواهد داشت. اما نکته مهم پیش گرفتن راهکارهای اصولی و درست است که اغلب پزشک باید طبق شرایط فرد آنرا مشخص کند.
