سلیاک نوعی بیماری گوارشی است که فرد را دچار مشکلات زیادی خواهد کرد. در این بیماری روده کوچک دچار اختلال می شود و فرد بیمار در درجه اول مواد حیاتی بدن خود را از دست می دهد. در این مطلب با توجه به منابع علمی معتبر در باب این بیماری به طور جامع صحبت خواهیم کرد.
سلیاک چیست؟
بیماری سلیاک نوعی اختلال گوارشی در روده کوچک است که در اثر واکنش ایمنی غیر طبیعی به گلوتن ایجاد می شود. در بیماری سلیاک، بدن در برابر گلوتن واکنش نشان می دهد و سمی تولید می شود که به پرز های داخل روده کوچک آسیب می رساند.
این آسیب به اندازه ای پیش می رود که روده کوچک کاملا فاقد این پرز های مهم می شود. ویلی ها (پرز) باعث جذب مواد حیاتی در ناحیه روده می شود. با از بین رفتن یا کم شدن این پرز، روده دچار اختلال می شود در نتیجه آن، بدن قادر به جذب مواد مغذی از مواد غذایی نیست.
گلوتن پروتئینی است که در غذاهای تهیه شده با گندم، جو و چاودار وجود دارد. گلوتن را حتی در برخی داروها و ویتامین ها می توان یافت
برخی از افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن، نسبت به گلوتن حساسیت کمی دارند، در حالی که برخی دیگر دارای بیماری سلیاک هستند که یک اختلال خود ایمنی است. افراد مبتلا به بیماری سلیاک باید تمام اشکال گلوتن را از رژیم غذایی خود حذف کنند.
نکته: بیماری سلیاک یک بیماری جدی است که می تواند باعث بروز بسیاری از علائم منفی از جمله مشکلات گوارشی و کمبودهای غذایی شود.
6 نشانه اصلی بیماری سلیاک
1. سلیاک و بروز اسهال
مدفوع شل و آبکی از اولین علائمی است که بسیاری از افراد قبل از تشخیص بیماری سلیاک تجربه می کنند. در یک مطالعه کوچک بر روی بیماران نشان داده است: 79 درصد از بیماران سلیاک گزارش داده اند که قبل از درمان دچار اسهال مکرر بوده اند. پس از درمان تنها 17 درصد از بیماران همچنان اسهال مزمن ادامه داشته است.
با این حال باید به خاطر داشت که علل احتمالی بسیاری دیگر از اسهال مانند عفونت، عدم تحمل مواد غذایی یا سایر مشکلات روده می تواند باعث آن باشد.
نکته: برای بسیاری از بیماران، اسهال در طی چند روز از درمان کاهش یافت، اما میانگین زمان برای رفع کامل علائم چهار هفته بوده است. (منبع).
2. نفخ در سلیاک
از دیگر علائم شایع در در بین بیماران مبتلا به سلیاک نفخ است. از آن جایی که این بیماری باعث التهاب دستگاه گوارش می شود در نتیجه ی این اتفاق، نفخ را به همراه خود می آورد. البته این نکته قابل ذکر است که این التهابات گوارشی موجب بسیاری از مشکلات گوارشی دیگر نیز می شود.(منبع)
در یک مطالعه بر روی 1032 فرد بزرگسال مبتلا به بیماری سلیاک مشخص شد که نفخ یکی از شایع ترین علائم است. در حقیقت، 73 درصد از افراد قبل از تشخیص این بیماری احساس نفخ کرده اند. این علائم پس از حذف گلوتن از رژیم های غذایی به طور شایانی برطرف شد.
نکته: علاوه بر بیماری سلیاک، سایر عوامل اصلی نفخ، شامل یبوست، انسداد روده، گاز مزمن روده و اختلالات گوارشی است.
4- خستگی و احساس سستی
از دیگر نشانه هایی که در افراد دارای سلیاک کم کم شیوع پیدا می کند احساس خستگی و ضعف در طی روز می باشد. این بیماری اگر درمان نشده باشد، می تواند باعث آسیب به روده کوچک شود؛ در نتیجه منجر به کمبود ویتامین و مواد معدنی می شود. بنابراین اتفاق، فرد در طی روز احساس خستگی و سستی می کند.
نکته: یک مطالعه نشان داد که مبتلایان به سلیاک احتمالاً اختلالات خواب دارند که می تواند به خستگی بیشتر در آن ها منجر شود.
نکته: سایر دلایل احتمالی خستگی شامل عفونت، مشکلات تیروئید، افسردگی و کم خونی است.
5. کاهش وزن غیر طبیعی
یکی از نشانه های اولیه بیماری سلیاک در فرد مبتلا، کاهش شدید وزن است. علت این اتفاق، این مسئله می باشد که توانایی بدن در جذب مواد مغذی مختل شده است که به طور بالقوه می تواند منجر به سوء تغذیه و کاهش وزن شود.
نکته: در یک مطالعهبر روی 112 شرکت کننده مبتلا به بیماری سلیاک، مشخص شد کاهش وزن 23 درصد از بیماران را تحت تاثیر قرار داده است و یکی از شایع ترین علائم به دنبال اسهال، خستگی و درد معده است.
یک مطالعه کوچک دیگر که بر روی بیماران سالخورده مبتلا به سلیاک انجام شد نشان داد: کاهش وزن یکی از شایع ترین علائم در میان آن ها بود که پس از درمان، نه تنها علائم کاملاً برطرف شد بلکه شرکت کنندگان به طور متوسط 7 کیلوگرم وزن به دست آوردند.
به طور مشابه، در یک مطالعه دیگر 42 کودک مبتلا به سلیاک را مورد بررسی قرار دادند، به این نتیجه رسیدند که معرفی یک رژیم غذایی بدون گلوتن باعث افزایش طبیعی وزن بدن می شود.
نکته: کاهش غیرقابل توضیح وزن نیز می تواند در شرایطی مانند دیابت، سرطان، افسردگی یا مشکلات تیروئید برای فرد اتفاق بیفتد.
برای آشنایی کامل با بیماری شایع دیابت می توانید مطلب: علائم دیابت و راهکارهایی برای پیشگیری از آن را نیز مطالعه کنید.
6. کم خونی و فقر آهن
بیماری سلیاک می تواند جذب مواد مغذی را مختل کند در نتیجه ی آن منجر به کم خونی از نوع فقر آهن می شود. با فقر آهن میزان گلبول های قرمز خون کاهش پیدا می کند. با این عملکرد ممکن است فرد مبتلا به آنمی شود. علائم کم خونی از نوع فقر آهن شامل موارد زیر است:
- خستگی
- ضعف و سستی
- درد قفسه سینه
- سردرد
- سرگیجه
در یک مطالعه بر روی 34 کودک مبتلا به بیماری سلیاک نشان داده شد: تقریباً 15 درصد کودکان مبتلا به این بیماری دچار کمبود خفیف تا متوسط کمبود آهن هستند.
مطالعه دیگری بر روی 84 نفر مبتلا به کم خونی از نوع فقر آهن با منشا ناشناخته، نشان داد: 7 درصد مبتلا به سلیاک هستند. این افراد بعد از آن که رژیم غذایی بدون گلوتن را طی کردند میزان آهن خونشان به طور قابل توجهی افزایش یافت.
نکته: بسیاری از دلایل بالقوه دیگر کم خونی از نوع فقر آهن وجود دارد که شامل: رژیم غذایی نامناسب، استفاده طولانی مدت از داروهای تسکین دهنده درد مانند آسپرین یا کاهش فشار خون، خونریزی شدید قاعدگی و زخم معده می باشد.
در آخر:
بیماری سلیاک معمولاً روده و دستگاه گوارش را درگیر می کند، اما می تواند بر سایر قسمت های بدن نیز تاثیر بگذارد. كودكان و بزرگسالان معمولاً علائم مختلفی دارند. برای درمان این بیماری فرد مبتلا لازم است تا آخر حیات مواد غذایی حاوی گلوتن را حذف کنند.
