عفونت ادرار چیست؟ (هرآنچه از آن باید بدانید + پیشگیری)

عفونت ادرار یکی از بیماری های شایع در جهان است که اغلب خانم ها به دلیل نوع سیستم ادراریشان به این بیماری عفونتی و دردناک مبتلا می شوند.

این بیماری اغلب مثانه و مجاری ادرار را درگیر می کند و در مراحل پیشرفته تر کلیه ها و پهلو ها را نیز دچار اختلال خواهد کرد. البته این بیماری عفونتی با مصرف یک تا چند دوره آنتی بیوتیک درمان می شود. البته این نکته را به خاطر داشته باشید عفونت ادرای کاملا قابل بازگشت است.

عفونت ادرار چیست؟

عفونت ادرار (UTI) از جمله بیماری های شایع در میان خانم ها و آقایان می باشد. عفونت ادراری زمانی رخ می دهد که باکتری، قارچ یا ویروس در سیستم ادراری شروع به رشد و تکثیر کند.

عفونت ادراری بیشتر مثانه و مجاری ادرار را درگیر می کند و اگر در همان مراحل اولیه درمان را شروع نکنید عفونت سریع به کلیه ها می رسد و درمان بسیار طولانی تر خواهد شد.

سیستم ادراری به دوقسمت تقسیم می شود که این تقسیم بندی شامل موارد زیر می باشد:

•  فوقانی: کلیه ها و میزنای ها
• تحتانی: مثانه و مجاری ادرار

نشانه های شایع در عفونت ادراری

عفونت ادرار در مراحل اولیه هیچ نشانه ای را از خود بروز نمی دهد. همچنین علائم عفونت ادراری در هر فردی می تواند متفاوت باشد. اما تحقیقات نشان داده است علائم زیر در بیشتر بیماران شایع بوده است.

• تکرر ادرار
• خروج ادرار کم اما مکرر
• درد در ناحیه لگن
• خارج شدن ادرار با سختی
• درد مثانه
• درد لگن
• درد در پهلو ها
• سوزش ادرار
• ادرار ابری شکل
• وجود خون در ادرار
• بوی زیاد ادرار
• درد در استخوان واژن
• احساس خستگی

علائم عفونت هر قسمت از سیستم ادراری

بسته به اینکه کدام قسمت از دستگاه ادراری شما آلوده باشد هر نوع عفونت ادرار ممکن است علائم و نشانه های خاصی را ایجاد کند.

عفونت در ناحیه کلیه ها :

• درد فوقانی پشت و پهلو
• تب شدید
• لرزیدن
• عرق کردن
• حالت تهوع
• استفراغ

عفونت در ناحیه مثانه:

• فشار لگن
• ناراحتی پایین شکم
• ادرار مکرر و دردناک
• خون در ادرار

عفونت در مجرای ادرار:

• سوزش ادرار
• مشکل در تخلیه ادرار

علت عفونت ادراری چیست؟

عفونت های دستگاه ادرار معمولاً هنگامی اتفاق می افتد که باکتری ها از طریق مجرای ادرار وارد دستگاه ادراری شده و در مثانه شروع به تکثیر کنند.

اگرچه سیستم ادراری برای جلوگیری از چنین عوامل بیماری زایی باکتری های خاصی را در آن محل قرار داده که مانند سد دفاعی عمل می کنند.

اما این سد در برابر عوامل بیماری زا گاهی اوقات با شکست مواجه می شود. وقتی این اتفاق می افتد ممکن است عملکرد باکتری ها بسیار ضعیف شود و عوامل بیماری زا از طریق محل خروج ادرار وارد مثانه شده و شروع به تکثیر کنند.

1. علت عفونت ادراری مثانه

• این نوع عفونت ادرار معمولاً به دلیل اشرشیاکلی (E. coli) ایجاد می شود که نوعی باکتری است. این باکتری معمولاً در دستگاه گوارش مقعدی یافت می شود.

پزشکان به زنان می گویند بعد از استفاده از دستشویی از جلو به عقب خود را تمیز کنند. مجرای ادرار (لوله ای که از مثانه به سمت خارج بدن می آید) نزدیک به مقعد است. باکتری های روده بزرگ مانند E. coli گاهی اوقات می توانند از مقعد خارج شده و وارد مجرای ادرار شوند. بنابراین آن ها می توانند تا مثانه شما حرکت کنند و اگر عفونت درمان نشود قادر هستند کلیه های شما را نیز آلوده کنند

نکته: گاهی اوقات باکتری های دیگر نیز مسئول عفونت ادراری مثانه هستند.

نکته: مجرای ادرار در زنان کوتاه تر از مردان است. این امر دسترسی راحت به مثانه را برای باکتری ها آسان می کند.

• مقاربت جنسی ممکن است منجر به التهاب مثانه شود. اما این را به خاطر داشته باشید هر عفونت ادراری به رابطه ی جنسی ربطی ندارد. به دلیل محیط مربوط و آناتومی سیستم ادراری خانم ها ریسک این بیماری در آن ها بالا می رود و در هر سنی می توانند به آن مبتلا شوند. البته این موضوع به هر دو جنسیت باز می گردد.

2. علت عفونت مجاری ادراری

عفونت ادرار در ناحیه مجاری ادراری می تواند هنگامی اتفاق بیفتد که باکتری GI از مقعد به مجرای ادرار گسترش پیدا کند. همچنین از آن جای که مجاری ادرار خانم ها به واژن نزدیک است عفونت های منتقل شده از راه رابطه جنسی مانند تبخال، سوزاک، کلامیدیا و مایکوپلاسما می توانند باعث ورم مفاصل شوند.

چه عواملی می تواند ریسک ابتلا به عفونت ادرار را بالا ببرد؟

عفونت ادرار در خانم ها بسیار شایع تر از آقایان است و بسیاری از خانم ها در طول زندگی خود بیش از یک عفونت را تجربه خواهند کرد. عوامل خطرزا برای خانم که که ریسک ابتلا به عفونت ادراری را در آن ها بالا می برد شامل موارد زیر می باشد: 

1. آناتومی زنانه و عفونت ادراری

فرم آناتومی بدن خانم ها به گونه ای است که مجرای خروجی ادرار آن ها نسبت به آقایان کوتاه تر است. در نتیجه این مسئله باعث می شود اگر باکتری یا قارچی به محیط وارد شود سریع تر خود را به سیستم ادراری برساند.

2. داشتن روابط جنسی متعدد

از دیگر عواملی که ریسک ابتلا به عفونت ادرار را بالا می برد داشتن رابطه جنسی متعدد است. تحقیقات نشان داده است افرادی که روابط جنسی با افراد متعددی دارند ریسک بیماری های عفونی از جمله عفونت ادراری در آن ها بالا می رود.

3. رعایت نکردن بهداشت 

از مهمترین مسئله هایی که می تواند منجر به عفونت ادرار شود رعایت نکردن بهداشت فردی است. سیستم ادراری به گونه ای می باشد که سریع عفونت را جذب خود می کند و به دلیل مرطوب بودن محیط رشد سریعی خواهد داشت.

نکته: اگر شریک جنسی شما بهداشت فردی خود را رعایت نکند ممکن ریسک آن که شما نیز به عفونت ادراری مبتلا شوید بسیار بالا می رود 

4. انواع خاصی از وسایل کنترل بارداری

برخی از خانم ها برای پیشگیری از بارداری از دیافراگم استفاده می کنند. اگر جنس این دیافراگم ها نامرغوب باشد یا بدن به آن ها حساسیت داشته باشد ریسک ابتلا به عفونت ادرار در آن ها بسیار بالا می رود.

همچنین تحقیقات نشان داده است اگر خانم ها به صورت مداوم از اسپری یا ژل های اسپرم کش استفاده کنند احتمال آن که به عفونت های مجاری ادرار مبتلا شوند بسیار بالا است. 

5. پد و نوار بهداشتی نامرغوب

یکی از عمده ترین دلیل که باعث می شود خانم ها دچار عفونت ادرار شوند استفاده از نوار بهداشتی های ارزان قیمت و نامرغوب است. 

هنگام پریود محیط واژن کاملا مرطوب و مستعد بیماری است؛ در نتیجه بهتر است خانم ها برای حفظ سلامتی نوار بهداشتی و پد مخصوصی که به آن حساسیت ندارند و از طرفی جنس خوبی دارد استفاده کنند.

6. سن پسا قاعدگی

با بالا رفتن سن در خانم ها آن ها به سن پسا قاعدگی نزدیک می شوند. در این دوره تغییرات هورمونی زیادی در بدن آن ها رخ می دهد. برای مثال هورمون استروژن در گردش خون آن ها کاهش پیدا می کند و این مسئله باعث می شود باکتری های مفیدی که در واژن قرار دارند نتوانند به درستی کار خود را انجام دهند.

زمانی که در کار این باکتری ها اختلال ایجاد شود اغلب خانم ها در دوره پسا قاعدگی بیشتر شاهد عفونت ادرار خواهند بود. می توان گفت سیستم ادراری آن ها آسیب پذیر تر خواهد شد.

7. سایر عوامل خطر برای عفونت ادراری

• ناهنجاری های دستگاه ادراری

نوزادانی که با ناهنجاری های دستگاه ادراری متولد می شوند و این مشکل اجازه نمی دهد ادرار به طور طبیعی از بدن خارج شود یا باعث تجمع ادرار در مجرای ادراری شود خطر ابتلا به عفونت ادرار در آن ها افزایش پیدا خواهد کرد.

• انسداد در دستگاه ادراری

سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات می تواند ادرار را در مثانه به دام بیندازد و خطر عفونت ادراری با این بیماری ها افزایش پیدا خواهد کرد.

• سیستم ایمنی ضعیف

یک سیستم ایمنی ضعیف یک محل خوب برای رشد انواع بیماری ها به خصوص عفونت می باشد. اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید باید بدانید خطر ابتلا به عفونت ادراری در شما بسیار بالا است؛ چرا که بدن شما قادر نمی باشد با میکروب و عفونت های کم ایجاد شده در ناحیه دستگاه ادراری مبارزه کند.

8. افراد مبتلا به دیابت

افرادی که به بیماری دیابت مبتلا هستند احتمال آن که دچار عفونت ادرار شوند بسیار بالا است. چرا که هورمون ها و داروهایی که مصرف می کنند باعث می شود باکتری های محافظ نتوانند به درستی از سیستم ادراری محافظت کنند.

9. استفاده از کاتتر

افرادی که نمی توانند به تنهایی ادرار کنند و از لوله (کاتتر) برای دفع ادرار استفاده می کنند در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری قرار دارند. این ممکن است شامل موارد زیر باشد

• افرادی که در بیمارستان بستری هستند
• افرادی که دارای مشکلات عصبی هستند و کنترل توانایی ادرار برای آن ها دشوار می باشد
• افرادی که فلج هستند.

10. معاینه واژن

خانم ها سالانه باید به پزشک زنان مراجعه کنند و مورد معاینه قرار بگیرند تا از سلامت خود کاملا اطمینان حاصل کنند. اما معاینه با دستگاه ادراری که شامل وسایل پزشکی است می تواند خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهد.

11. پوشیدن لباس زیر و شلوار تنگ

امروزه اغلب خانم ها لباس زیرهای و شلوار های تنگ می پوشند که این مسئله باعث می شود دستگاه ادراری و جنسی آن ها جای تنفس نداشته باشد.

همین مسئله باعث می شود محیط واژن و محل ادرار آن ها محل مناسبی برای رشد قارچ و باکتری باشد. در نتیجه اغلب دچار عفونت ادرار خواهند شد.

12. عفونت دوره ی بارداری

یکی از عواملی که ریسک عفونت ادرار را بالا می برد دوره بارداری است. در دوره بارداری تغییرات هورمونی و بزرگ شدن رحم مادر باعث می شد ادرار با اختلال خارج شود.

همچنین در ماه های آخر بهداشت واژن برای خانم های باردار بسیار سخت خواهد شد؛ در نتیجه احتمال عفونت ادراری و واژینال در آن ها افزایش پیدا می کند. 

اگر قصد بارداری دارید و نگران سلامت خود و جنین هستید باید بدانید عفونت ادرار یکی از مشکلات شایع در این دوره است که باید از آن کاملا پیشگیری کرد. چرا که عفونت سریع رشد می کند و به کلیه ها و در آخر به خون می رسد. بنابراین پیشنهاد می شود برای آن که بارداری راحتی را تجربه کنید مطلب زیر را نیز بخوانید.

عفونت ادرار در بارداری – (عوامل + درمان + پیشگیری)

راه های پیشگیری از عفونت ادراری

راهکار هایی که در زیر معرفی می کنیم ریسک ابتلا به عفونت ادرار را در شما کاهش می دهد. اما این را به یاد داشته باشید باز هم ممکن است شما به این بیماری از طریقی دیگر مبتلا شوید.

1. نوشیدن مایعات

یکی از راه های مهم برای پیشگیری از عفونت ادرار نوشیدن مایعات فراوان است. نوشیدن آب به رقیق شدن ادرار کمک می کند و مواد زائد بیشتر از بدن شما خارج می شوند. این عملکرد بدان معنی است که باکتری ها از دستگاه ادراری شما قبل از شروع عفونت دفع خواهند شد.

2. نوشیدن آب آلبالو

اگرچه مطالعات قطعی نیست که آب آلبالو از عفونت ادرار جلوگیری می کند، اما در برخی از تحقیقات نشان داده است افرادی که آب آلبالو یا زغال اخته مصرف می کنند کمتر به این عفونت مبتلا خواهند شد.

3. پاک کردن خود از جلو به عقب

یکی از عمده ترین دلایلی که باعث عفونت ادراری می شود نحوه ی پاک کردن اشتباه خود پس از ادرار و مدفوع کردن است. نحوه ی درست پاک کردن خود این است که از جلو به عقب خود را تمیز کنید تا باکتری های ناحیه مقعد به واژن و مجرای ادرار منتقل نشوند.

4. ادرار کردن پس از رابطه جنسی

پس از رابطه نسی زودتر مثانه خود را خالی کنید. همچنین برای کمک به دفع باکتری ها یک لیوان آب یا نوشیدنی های طبیعی نیز بنوشید.

5. اجتناب از خوشبو کننده های واژینال

خانم ها این را به یا داشته باشند از برخی وسایل نباید استفاده کنند. برای مثال استفاده از اسپری های خوشبو کننده یا سایر محصولات زنانه مانند دوش واژینال و پودر در ناحیه تناسلی اجتناب کنند. چرا که باعث خواهد شد مجاری ادرار تحریک و ملتهب شوند.

روش درمان

برای درمان عفونت ادرار حتما شما باید نزد یک پزشک بروید. با انجام آزمایش ادرار و تشخیص نوع عفونت و میزان عفونت پزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز خواهد کرد.

باید به این نکته اشاره کنیم عفونت ادرای درمان خانگی ندارد و تنها با نوشیدن آب زیاد در طول درمان می توانید مدت زمان بهبود را کوتاه کنید.

در آخر:

عفونت ادرار یکی از مشکلات شایع در میان خانم ها و آقایان است. این عفونت از روش های مختلفی می تواند فرد را درگیر خود کند. اما خوشبختانه با مصرف آنتی بیوتیک این بیماری کاملا درمان می شود.

منابع:
Mayoclinic
webmd