دیابت بی مزه یکی از اختلالات خیلی نادر است که باعث به هم خوردن تعادل مایعات بدنی میشود. وقتی تعادل مایعات در بدن وجود نداشته باشد، فرد مقدار زیادی آب از طریق ادرار از دست میدهد. این بیماری علاوه بر تکرر ادرار، برای فرد تشنگی و عطش فراوان را به همراه دارد.
تا حدودی میتوان گفت دیابت شیرین و دیابت بی مزه علائمی شبیه به هم دارند ولی کاملا متفاوت هستند.
همانطور که میدانید دیابت شیرین، سطح قند خون بالا را میگویند. دیابت شیرین دو نوع دارد و تشخیص آن به راحتی انجام میشود. اما این بیماری کمی سختتر تشخیص داده میشود. جالب است بدانید دیابت بی مزه هم مانند دیابت شیرین درمان قطعی ندارد و فقط باید با راهکارهای کنترل کننده، از تشدید آن جلوگیری کرد. با ادامه این مقاله همراه باشید تا نکات متعددی را در رابطه با این بیماری برایتان مطرح کنیم.
مطالب پیشنهادی مرتبط با دیابت بی مزه
- مهمترین علائم دیابت را بشناسید.
- 8 نکته خیلی مهم برای رژیم غذایی دیابت نوع 2
- دیابت ملیتوس چیست؟ با دیابت بی مزه چه تفاوتی دارد؟
دیابت بی مزه چیست؟
دیابت بی مزه اصطلاحا Diabetes Insipidus گفته میشود که گاهی به اختصار DI عنوان میشود. این بیماری زمانی رخ میدهد که کلیهها قادر به حفظ آب نباشند. دیابت بی مزه با دیابت شیرین که ناشی از بالا بودن قند خون است، ارتباطی ندارد.
دیابت بی مزه ممکن است در هر فردی بروز داده شود. این بیماری باعث تشنگی شدید و افراطی در فرد میشود. انواع مختلفی از DI وجود دارد که میتوان با راهکارهای موثری آن را کنترل کرد.
علائم دیابت بی مزه در کودکان و بزرگسالان
بارزترین نشانهای که از این بیماری میتوان معرفی کرد، تشنگی و عطش فراوان است. در چنین وضعیتی فرد اشتیاق شدید به مصرف آب و مایعات دارد که این موضوع باعث دفع ادرار بیش از اندازه میشود. یک فرد بالغ به طور معمول روزانه 3 لیتر ادرار دفع میکند. اما افرادی که به این بیماری مبتلا میشوند، ممکن است روزانه تا 16 و حتی 20 لیتر، ادرار دفع کنند.
این مشکل در حدی است که در طول شب احساس نیاز به دفع ادرار را ایجاد میکند و باعث بیداری فرد برای رفع این مشکل میشود. گاهی حتی باعث خیس شدن رختخواب فرد هم میشود. نشانههای احتمالی این بیماری در نوزادان و کودکان ممکن است یکی از موارد زیر باشند:
- تب بالا
- دهیدراسیون
- خشکی پوست
- تاخیر در رشد آنها
- دهیدراسیون بدن
- استفراغ
- یبوست
- تشنگی و عطش بیش از اندازه
- کاهش وزن
- تحریک پذیری و بی قراری
- شب ادراری
این علائم دیابت بی مزه ممکن است در بزرگسالان هم دیده شود. اما علاوه بر این علائم، موارد دیگری همچون گزینههای زیر در بزرگسالان بروز داده خواهد شد:
- احساس سردرگمی
- احساس گیجی
- کند شدن حرکات
- ادرار زیاد و کم رنگ
- خشکی شدید پوست
- تمایل به مصرف نوشیدنیهای سرد و خنک
- خشکی شدید بدن سبب تشنج، آسیب به مغز و حتی مرگ مغزی نیز میشود
در صورتی که هر یک از این علائم وجود داشته باشد، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.
عوارض دیابت بی مزه
- بی آبی بدن که سبب خشکی دهان، ضعف عضلات، کاهش فشار خون، تب، سردرد، گودی دور چشم، تند شدن ضربان قلب، کاهش وزن و افزایش سطح سدیم میشود.
- عدم تعادل الکترولیتی که سبب خستگی، بی حالی، حالت تهوع، کاهش اشتها و دردهای عضلانی میشود.
انواع دیابت بی مزه را بشناسید
چهار نوع دیابت بی مزه وجود دارد که در ادامه به طور خلاصه با هر یک آشنا خواهید شد.
دیابت بی مزه دوران بارداری
اغلب در پی تولید آنزیمهایی توسط جفت ایجاد میشود چون هورمون ضد ادرار را تجزیه میکنند.
دیابت بی مزه مرکزی یا Central Diabetes Insipidus
در پی آسیبهای ناشی از جراحی، تومور یا آسیب مغزی که به هیپوفیز یا هیپوتالاموس وارد میشود، ایجاد خواهد شد. این آسیبها در فرایند تولید، ذخیره سازی، آزادسازی و کاهش سطح هورمون ضد ادرار اختلال ایجاد میکنند. البته گاهی بعضی از بیماریهای ژنتیکی هم ممکن است سبب بروز دیابت بی مزه مرکزی شوند.
دیابت بی مزه دیپسوژنیک یا Dipsogenic Diabetes Insipidus
این شکل از این بیماری، ناشی از اختلالی در مکانیسم احساس تشنگی در هیپوتالاموس است. این نوع میتواند احساس تشنگی بیش از حد را به همراه داشته باشد که سبب نوشیدن مایعات بیش از حد میشود. مواردی که به دیابت مرکزی منجر میشوند، عامل این نوع هم هستند. اما گاهی ممکن است ابتلا به این بیماری با بیماریهای روانی و بعضی از داروها هم مرتبط باشد.
دیابت نفروژنیک یا Nephrogenic Diabetes Insipidus
دیابت نفروژنیک با نام دیابت کلیوی نیز معرفی میشود. این بیماری زمانی بروز داده میشود که توبولهای کلیه، با اختلال مواجه میشوند. این موضوع ممکن است در پی اختلال ژنتیکی و وراثتی یا مشکل مزمن کلیوی بروز داده شود. بعضی از داروهای ضد ویروس مانند فسکارنت نیز ممکن است علتی برای ابتلا به این نوع دیابت شود.
دیابت بی مزه چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک معمولا برای تشخیص دقیق، علائم بیمار را بررسی میکند. سپس تعیین خواهد کرد که چه آزمایشهایی لازم هستند. از جمله این آزمایشات لازم برای تشخیص این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. بررسی نمونه ادرار و غلظت آن
2. محروم شدن فرد از مصرف آب برای بررسی سطح موارد زیر:
سطح سدیم
وزن بدن
سطح خون
ترکیبات دفع شده توسط ادرار
این تست باید تحت نظارت انجام شود. به همین دلیل گاهی نیاز است فرد برای مدتی بستری شود تا روند تشخیص به خوبی پیش برده شود.
3. تصویر برداری از بافت مغز با استفاده از امواج مغناطیسی و رادیویی
4. بررسی تصاویر غده هیپوتالاموس و هیپوفیز به منظور بررسی وجود هر نوع ناهنجاری یا صدمه
5. غربالگری ژنتیکی برای جستجوی فرم وراثت و سابقه خانوادگی
درمان دیابت بی مزه
معمولا گفته میشود هیچ راه درمانی برای این بیماری وجود ندارد. ولی راهکارهای کنترل کننده موثری وجود دارند که از کم آبی بدن ناشی از این بیماری جلوگیری میکنند.
در صورتی که وضعیت فرد جدی باشد و مایعات زیادی مصرف کند، حجم ادرار ممکن است تا 20 لیتر در روز برسد. این شرایط در صورتی است که حجم ادرار یک فرد بالغ به طور متوسط در طول روز 1 الی 2 لیتر است.
اما راهکارهای درمانی این بیماری، به نوع و شدت ابتلا به دیابت بی مزه بستگی دارد. معمولا در چنین شرایطی پزشکان توصیه میکنند، فرد آب زیادتری نسبت به سابق بنوشد. اما راهکارهای موثر دیگری برای این بیماری وجود دارند که شامل موارد زیر میشوند:
1. درمان هورمونی با دی دسموپرسین
2. درمان دارویی
3. درمان مشکلات زمینهای مانند درمان آسیبهای غده هیپوفیز یا رفع تومور
4. تغییر در سبک زندگی مانند جلوگیری از دهیدراسیون بدن
مطالب پیشنهادی مرتبط با دیابت بی مزه
- مهمترین علائم دیابت را بشناسید.
- 8 نکته خیلی مهم برای رژیم غذایی دیابت نوع 2
- دیابت ملیتوس چیست؟ با دیابت بی مزه چه تفاوتی دارد؟
جمعبندی
در این مقاله در مورد دیابت بی مزه نکات متعددی را بیان کردیم. با وجود اینکه این بیماری کاملا نادر است، ولی باید در صورت بروز علائم گفته شده، فورا به پزشک مراجعه کرد تا راهکارهای درمانی مناسبی را پیش گرفت.
منابع: healthline & mayoclinic
