التهاب مثانه یکی از بیماری‌های شایعی است که در خانم‌ها بیشتر از آقایان دیده می‌شود.
التهاب مثانه را به اصطلاح سیستیت هم می‌گویند. التهاب در هر قسمت از بدن ایجاد شود، می‌تواند قرمزی و تحریک شدن ناحیه را به همراه داشته باشد. در خیلی از موارد، التهاب به علت عفونت است. بیشتر مواقعی که عفونت مثانه را درگیر کرده باشد، التهاب ایجاد می‌شود.
البته در نظر داشته باشید که عفونت در ناحیه مثانه، وقتی ایجاد می‌شود که باکتری‌ها وارد مثانه یا مجاری ادراری شده باشند و شروع به تکثیر کند.
اما چطور می‌توان این باکتری‌ها و عفونت ایجاد شده را کنترل کرد؟ علائمی که همراه عفونت باکتریایی و التهاب مثانه ایجاد می‌شوند، شامل چه مواردی هستند؟
با ادامه این مقاله همراه ما باشید تا علاوه بر پاسخ به این سوالات، نکات متعددی را در این رابطه برایتان مطرح کنیم.
مطالب پیشنهادی مرتبط با التهاب مثانه
- ترشحات واژن چه انواعی دارد؟
- عفونت ادرار چیست؟ چگونه از آن پیشگیری کنیم؟
- چه عواملی سبب درد کلیه می‌شوند؟
التهاب مثانه چرا ایجاد می‌شود؟
سیستیت اصطلاحی پزشکی است که برای التهاب مثانه به کار برده می‌شود. بیشتر مواقع این التهاب در پی عفونت باکتریایی بروز داده می‌شود.
التهاب مثانه می‌تواند فشار مثانه، درد مثانه و حتی گاهی درد لگن را به همراه داشته باشد. این بیماری ممکن است از درد خفیف تا درد شدید را به همراه داشته باشد. چنین وضعیتی شامل درد خفیف تا شدید می‌شود که ممکن است دردی متغیر داشته باشد. این وضعیت را سندرم مثانه دردناک نیز می‌گویند.
باید در نظر داشته باشید که مثانه یک اندام توخالی و عضلانی است که در خود ادرار را ذخیره می‌کند. وقتی مثانه پر و ملتهب شود، منبسط می‌شود. بعد از آن به مغز سیگنال‌هایی فرستاده می‌شود که وقت تخلیه ادرار را هشدار می‌دهد. از راه اعصاب لگن با مغز ارتباط برقرار می‌کند. این موضوع سبب حس تخلیه ادرار برای فرد می‌شود.
وقتی التهاب مثانه یا بیماری سیستیت وجود داشته باشد، این سیگنال‌ها با اختلال مواجه می‌شوند. در این صورت است که فرد دائم تمایل به دفع ادرار دارد. در چنین وضعیتی دفع ادرار حجم کمی دارد ولی تعداد دفعات دفع ادرار معمولا بیشتر است.
سیستیت معمولا در زنان بیشتر از مردان اتفاق می‌افتد. اغلب درد آزاردهنده به همراه دارد. طوری که می‌تواند کیفیت زندگی آنها را در مدت زمان طولانی را با اختلال مواجه کند. در صورتی که هیچ راه درمانی شروع نشود، این وضعیت تشدید می‌شود. برای کنترل التهاب مثانه می‌توان از داروها و روش‌های درمانی متعددی کمک گرفت.
ایجاد عفونت باکتریایی برای مثانه می‌تواند در بیشتر مواقع به یک مشکل بهداشتی جدی تبدیل شود. این مشکل اگر درمان نشود، به کلیه‌ها گسترش می‌یابد و موجب عفونی شدن آنها می‌شود.
در موارد نادر ممکن است التهاب مثانه بر اثر واکنش به برخی از داروها یا پرتودرمانی، ناشی از مصرف محصولات بهداشتی مانند ژل اسپرم کش و یا حتی استفاده مکرر از سوند ادراری ایجاد شود. گاهی سیستیت می‌تواند به عنوان یک عارضه از بیماری‌های دیگر بروز داده شود.
درمان التهاب مثانه بیشتر به وسیله آنتی بیوتیک‌ها انجام می‌شود. اما باید برای درمان، سایر علل التهاب مثانه را نیز در نظر گرفت. چون راه درمان، به علت بروز آن بستگی دارد.
علائم التهاب مثانه چیست؟
سیستیت یا التهاب مثانه ممکن است علائم متفاوتی را برای هر فرد ایجاد کند، اما اغلب شامل موارد زیر می‌شود:
- تکرر ادرار و نیاز شدید به دفع ادرار در بازه‌های زمانی کوتاه
- احساس دفع ادرار حتی بعد از تخلیه ادرار
- ادرار با بوی بد
- دفع ادرار به صورت منقطع
- تب و بالا بودن دمای بدن (البته مقدار کم) در صورتی که تب شدید وجود داشته باشد، عفونت شدید فرد را درگیر کرده است
- وجود خون در ادرار
- درد در حین مقاربت جنسی
- احساس پری و فشار در مثانه
- گرفتگی و اسپاسم شکم یا پشت
در صورتی که عفونت ناشی از التهاب مثانه تا کلیه‌ها گسترش یابد، ممکن است مشکلات جدی را برای سلامتی به همراه داشته باشد. در چنین شرایطی علاوه بر علائم گفته شده، علائم زیر هم ایجاد خواهد شد:
- لرز
- استفراغ
- حالت تهوع
- درد در ناحیه پهلوها و پشت
علائمی مانند تب بالا و خونریزی در ادرار، به تنهایی نشانه سیستیت یا التهاب مثانه نیستند. با این حال ممکن است با سایر نشانه‌های عفونت کلیه در ارتباط باشند. انجام مراقبت‌های پزشکی کمک می‌کند تا از عفونت‌های کلیوی دور شد.
چرا مثانه ملتهب می‌شود؟
برای اینکه به درمان التهاب مثانه بپردازیم، باید علت بروز آن را در نظر داشته باشیم. از جمله عللی که می‌تواند سبب التهاب مثانه شود، موارد زیر هستند:
- شیمی درمانی
- مصرف بعضی از داروها
- استفاده مداوم از سوند ادراری
- عفونت دستگاه ادراری یا عفونت ادراری
- استفاده مداوم از محصولات بهداشتی و محرک
سیستیت چه انواعی دارد؟
سیستیت ممکن است انواع مختلفی داشته باشد. از حاد تا مزمن ممکن است متفاوت باشد. التهاب مثانه وقتی حاد باشد، به طور ناگهانی بروز داده می‌شود. در مواردی که مزمن شود یا مدت زیادی فرد را درگیر کرده باشد، می‌تواند روی لایه‌های مختلف بافت مثانه تاثیر گذار باشد.
در ادامه با انواع سیستیت آشنا خواهید شد.
سیستیت باکتریایی
سیستیت باکتریایی ممکن است زمانی ایجاد شود که باکتری‌ها وارد مجاری ادراری یا مثانه شده باشند. این موضوع می‌تواند عفونت را به همراه داشته باشد. همچنین به هم خوردن تعادل باکتریایی را به همراه دارد که به طور معمول سبب رشد باکتری‌های بیشتر می‌شود.
در حالت کلی عفونت باکتریایی مثانه اگر درمان شود، التهاب و سایر عوارض از بین خواهند رفت. اما اگر درمان نشود ممکن است مشکلی جدی برای سلامتی را به همراه داشته باشد.
سیستیت ناشی از داروها
خیلی از داروها می‌توانند التهاب مثانه را به همراه داشته باشند. داروها از بدن عبور می‌کنند و در نهایت از سیستم ادراری بدن خارج می‌شوند. بعضی از داروها وقتی در حال خروج از بدن هستند باعث تحریک مثانه می‌شوند. داروهایی همچون موارد زیر در ابتلا به این نوع موثر هستند:
- داروهای شیمی درمانی
- سیکلوفسفامید
- ایفوسفامید
سیستیت رادیوتراپی
پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی و از بین بردن تومورها به کار برده می‌شود. ولی ممکن است به بافت‌ها و سلول‌های سالم هم آسیب وارد کند. در بعضی افراد، پرتودرمانی در ناحیه لگن، موجب التهاب مثانه می‌شود.
سیستیت جسم خارجی
استفاده دائمی از ابزارهای خارجی مانند کاتتر، که برای سهولت در تخلیه ادرار است، می‌تواند خطر بروز عفونت باکتریایی را بالا ببرد. حتی آسیب به بافت‌های دستگاه ادراری را نیز به همراه خواهد داشت. عفونت ناشی از باکتری‌های ایجاد شده و همینطور صدمه‌های وارد شده، می‌تواند التهاب مثانه را به همراه داشته باشد.
سیستیت شیمیایی
بعضی از محصولات بهداشتی می‌توانند زمینه بروز التهاب برای مثانه را به همراه داشته باشند. از جمله این محصولات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ژل‌های اسپرم کش
- استفاده از دیافراگم یا اسپرم کش
- اسپری‌های بهداشتی زنانه
- ترکیبات شوینده شیمیایی
سیستیت ناشی از شرایط مختلف
در بعضی از افراد التهاب مثانه طبق شرایط مختلف ممکن است بروز داده شود. در چنین وضعیتی التهاب در مثانه می‌تواند نشانه یک بیماری یا وضعیت متفاوتی برای فرد باشد. از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایدز
- دیابت
- سنگ کلیه
- بزرگ شدن پروستات
- صدمات به ستون فقرات
چه افرادی بیشتر در معرض التهاب مثانه هستند؟
هم مردان و هم زنان در معرض ابتلا به این بیماری هستند. اما در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود. چون:
مجرای ادراری کوتاه‌تری دارند
از نظری جنسی فعال هستند
بارداری را تجربه می‌کنند
از اسپرم کش و یا دیافراگم استفاده می‌کنند
منوپوز یا یائسگی را تجربه می‌کنند
محصولات بهداشتی بیشتری استفاده می‌کنند
اما مردانی که پروستات آنها بزرگ شده باشد هم بیشتر در معرض التهاب مثانه هستند.
عوامل خطر مشترک بین زنان و مردان شامل موارد زیر می‌شود:
- پرتودرمان
- دیابت
- شیمی درمانی
- سنگ کلیه
- استفاده از کاتتر
- عفونت دستگاه ادراری (درمان شده یا درمان نشده)
- ایدز
- صدمات ستون فقرات
- اختلال در مجاری ادراری
التهاب مثانه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
راه‌های متعددی برای تشخیص التهاب مثانه وجود دارد. پزشک ممکن است آزمایش نمونه ادراری را تجویز کند. اما در برخی از موارد، نیاز به تست تصویر برداری و یا سیستوسکوپی نیز وجود دارد.
سیستوسکوپی شامل وارد کردن یک لوله باریک به مجاری ادراری می‌شود. سر این لوله یک دوربین خیلی ریز قرار دارد که نور به آن متصل است.
گاهی هم ممکن است نیاز به بیوپسی (نمونه برداری) وجود داشته باشد.
درمان التهاب مثانه به چه صورت است؟
بسته به شدت و علت التهاب مثانه، راهکارهای درمانی ممکن است متفاوت باشد. اما عمده راهکارهایی که برای افراد مختلف تجویز می‌شود را در ادامه معرفی کرده‌ایم.
درمان دارویی التهاب مثانه
آنتی بیوتیک‌ها یکی از عمده راهکارهایی هستند که برای درمان سیستیت باکتریایی تجویز می‌شوند. البته تجویز نوع دارو به علت التهاب مثانه بستگی دارد و نباید داروهای آنتی بیوتیکی را خودسرانه برای درمان این مشکل مصرف کرد.
درمان التهاب مثانه با جراحی
جراحی یکی دیگر از روش‌هایی است که برای درمان سیستیت به کار برده می‌شود. اما به عنوان اولین راهکار تجویزی توسط متخصصین نیست. معمولا جراحی برای اصلاح ساختار به کار برده می‌شود.
درمان التهاب مثانه با راهکارهای خانگی
برای اینکه بتوانید از تشدید و اذیت کنندگی عوارض التهاب مثانه بکاهید، می‌توانید از راهکارهای خانگی زیر کمک بگیرید:
- استفاده از کمپرس گرم با پدهای حرارتی در قسمت زیر شکم و کمر
- استفاده از داروهای مسکن مانند استامینوفن و ایبوپروفن
- حمام برای تمیز کردن ناحیه لگن
در بعضی از موارد می‌توانید به راحتی در خانه التهاب مثانه را تسکین دهید. اما وقتی عفونت باکتریایی باعث التهاب شده باشد، نباید داروهای مسکن جایگزین داروهای ضد التهابی و آنتی بیوتیک شوند. از دیگر روش‌هایی که برای درمان التهاب مثانه می‌توان در منزل انجام داد، موارد زیر هستند:
- استفاده از قرص یا عصاره کرن بری
- مصرف مایعات بیشتر
- استفاده از لباس‌های گشاد با جنس پنبه‌ای و نخی
- پرهیز از مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی که حس می‌کنید التهاب شما را تشدید می‌کنند
مطالب پیشنهادی مرتبط با التهاب مثانه
- ترشحات واژن چه انواعی دارد؟
- عفونت ادرار چیست؟ چگونه از آن پیشگیری کنیم؟
- چه عواملی سبب درد کلیه می‌شوند؟
جمع‌بندی
التهاب مثانه در مراحل اولیه عوارض کمی دارد و به راحتی قابل درمان است. اما باید در نظر داشته باشید که اگر عفونت این التهاب گسترش یابد، ممکن است کلیه‌ها را درگیر کند. حتی برای سلامتی هم می‌تواند آسیب شدیدی به همراه داشته باشد. به همین دلیل بهتر است سریع‌تر راهکارهای درمانی را طی کرد.
منابع: mayoclinic & healthline
