بارداری هفته به هفته مستلزم پیروی و نگهداری خاصی برای مادر است. بسیاری از مادرانی که در این دوران به سر می‌برند به ویژه مادرانی که اولین تجربه آنها است، دغدغه زیادی را برای مراقبت از خود و جنین در تمام روزها دارند.
این نگرانی‌ها قابل درک است و بهتر است در مورد آن اطلاعات کاملی کسب کنند که در این مطلب برای این امر مهم و دغدغه بسیاری از مادران مطالب مفیدی گردآوری شده است که می‌توان از آنها کمک گرفت.
اطلاعات کامل در مورد بارداری هفته به هفته
فرایند بارداری یک اتفاق مهم در پاره‌ای از زمان برای اغلب خانم‌ها به شمار می‌رود. در این دوران از پیدا کردن اسم گرفته تا تشکیل رنگدانه‌های پوست جنین و خیلی از موارد دیگر برای مادران مهم قلمداد می‌شود.
اغلب مادران دوست دارند بدانند که اولین بار جنین کی به شکم آنها ضربه می‌زند؟ یا حتی اغلب نیازمند به دانستن این هستند که بدانند چه مراقبت‌هایی در طول این دوران در روزها یا هفته‌ها و ماه‌های آن باید در نظر گرفته شود.
برای دانستن و رسیدن به پاسخ برای این نوع سوالات، مطلبی را در ادامه گردآوری کرده‌ایم تا راهنمایی‌های مفیدی برای خانم‌های باردار باشد تا از نگرانی و استرس برای این دوران دور شوند.
هر روز یا هر هفته تغییر و تحولاتی برای مادر و جنین در این دوران ایجاد می‌شود. در واقع اتفاقاتی به صورت روزانه برای بارداری هفته به هفته رشد جنین در شکم مادر رخ می‌دهد که با روز قبل کاملا متفاوت به شمار می‌رود.
مدت زمان بارداری اغلب بین 37 الی 42 هفته است. برای دسته بندی به صورت کلی می‌توان دوران بارداری را به سه دوره سه ماهه تقسیم کرد که بهتر است به بررسی در هر یک از دوره‌ها برای مادران پرداخت.
تغییرات 12 هفته اول بارداری (سه ماهه اول)
مادران در این سه ماهه اول به صورت پیش فرض طبق حرف‌ها و نظریه‌هایی که قبلا شنیده‌اند پیش زمینه‌ای را دارند. اولا که بهتر است روی یک تقویم تاریخ دقیق زمان شروع بارداری یا سن جنین خود را علامت بزنند. البته گاهی ممکن است برخی مادران از باردار بودن خود مطلع نباشند که حتی این مورد نیز جای هیچ نگرانی برای آنها وجود ندارد.
بعد از آن در این 12 هفته ابتدایی ممکن است شاهد بروز علائم مختلفی باشند. در واقع سخت‌ترین دوران به این 12 هفته برمی‌گردد که با گذر زمان و نزدیک شدن به هفته‌های آخر این 12 هفته از شدت سختی‌های آن کم می‌شود.
در واقع بعد از انجام شدن لقاح و لانه گزینی (یعنی بعد از 12 الی 16 روز بعد از عمل لقاح و تخمک‌گذاری) تغییرات هورمونی در خانم باردار ایجاد خواهد شد.
رویان تشکیل شده از دو لایه سلولی، منشا ایجاد تمام ارگان‌ها و اندام‌های حیاتی جنین به شمار می‌رود. در این دوران جنین حالتی لوبیا شکل دارد و بسیار کوچک است.
حالت مادر در 12 هفته ابتدایی
با بروز تغییرات مختلف برای برخی از مادران حالت‌های مختلفی بروز داده می‌شود. حالات ممکن است در مادران مختلف، متفاوت بروز داده شود. حالت‌هایی از جمله موارد زیر ممکن است برای مادر به صورت مشترک در این دوران ایجاد شود:
- حالت تهوع
- سرگیجه
- سردرد
- سوزش معده
- تکرر ادرار
- خواب آلودگی و بی حالی
- درد سینه‌ها
این موارد اغلب به علت تغییرات هورمونی بروز داده می‌شوند که بدن مادر هنوز با این شرایط کنار نیامده است. به مرور زمان این حالات رفع می‌شوند و به ندرت، کمتر مادری این حالات را پس از سه یا چهار ماهگی تجربه خواهد کرد.
اندام‌های جنین در 12 هفته ابتدایی
در این سه ماهه ابتدایی اندام‌های جنین کم کم شروع به تشکیل شدن و مشخص شدن می‌کند که به همین دلیل بسیاری از مادران سعی بر رساندن مواد مغذی بیشتر به بدن خود دارند.
اما به دلیل وجود ویار و حالت تهوع پیش آمده ناشی از تغییرات هورمونی، ممکن است در طول بارداری هفته به هفته نتوانند به صورت متعادل رژیم غذایی درستی داشته باشند. اندام‌هایی مانند اندام‌های زیر در این 12 هفته تشکیل می‌شود:
- مشخص شدن جنسیت جنین با تکمیل قسمت دختر یا پسر بودن جنین
- پلک‌ها
- تپیدن قلب
- دهان
- بینی
- جوانه زدن گوش
تغذیه و مراقبت در 12 هفته ابتدایی
برای مراقبت در این دوران بهتر است تمام مواد غذایی در گروه‌های مختلف در حد اعتدال مصرف شوند. در مورد ممنوعیت مصرف داروها و حتی تغذیه بارداری حتما باید از پزشک در این مورد پرسیده شود.
مادران باید در این دوران استراحت و خواب بیشتری را نسبت به قبل داشته باشند و از رفتارهای پر خطر که ممکن است سبب سقط جنین شود پرهیز کنند. زیرا در دوران بارداری به صورت هفته به هفته جنین حساس است و احتمال جدا شدن از دیواره رحم وجود دارد.
تغییرات 12 هفته دوم بارداری (سه ماهه میانی)
از شروع هفته سیزدهم مادر احساس راحتی بیشتری را نسبت به هفته‌های قبل تجربه خواهد کرد. آرام آرام از شدت ویار و حالت تهوع کم خواهد شد و این موضوع به دلیل عادت کردن بدن به تغییرات هورمونی به شمار می‌رود.
البته نکته جالب این دوران به بعد بروز هوس‌های غذایی متعدد است که در برخی افراد بیشتر از سایرین است.
در سه ماهه دوم جنین وزنی حدود 40 الی 50 گرم را خواهد داشت و اندازه آن حدود 9 الی 10 سانتیمتر خواهد بود. نکته جالبی که در مورد جنین در این هفته‌ها وجود دارد این است که با قلب کوچک خود حدود 25 لیتر خون در طول شبانه روز پمپاژ می‌کند.
اسکلت کودک از استخوان‌ها گرفته تا غضروف‌ها و سخت شدن آنها در این دوران کامل می‌شود. جالبتر اینکه مادران شاید در این دوران بتوانند برخورد و لگد زدن جنین به شکم خود را برای اولین بار کاملا احساس کنند.
حالت‌های مادر در 12 هفته میانی
در این سه ماه میانی مادر کمی راحت‌تر از سه ماه ابتدایی خواهد بود. غذا خوردن مادر در این دوران بهبود بخشیده می‌شود. از این رو مادر و جنین هر دو افزایش وزن را خواهند داشت.
مادر می‌تواند به پیاده روی آرام و حرکات ورزشی سبک مخصوص دوران بارداری بپردازد. البته بنا به شرایط مختلف برای مادران متفاوت است و بهتر است از پزشک متخصص در این مورد نیز سوال شود. تغییرات زیر اغلب در هفته‌ها از دوران بارداری بروز داده می‌شوند:
- افزایش وزن به صورت تدریجی
- تغییر عادات غذایی و بهتر شدن اشتها
- کم شدن حالت تهوع و سرگیجه
- تغییر رنگ در نوک سینه‌ها
- تکرر ادرار (به علت بزرگ شدن رحم و فشار به مثانه یا تغییرات دیگر ایجاد می‌شود)
- ابتلا به یبوست
اندام‌های جنین در 12 هفته ابتدایی
- سفت شدن استخوان‌ها
- سفت شدن غضروف‌ها
- تکامل اسکلت
- ایجاد توانایی شنیدن برای جنین
تغذیه و مراقبت در 12 هفته میانی
جنین کم کم در بارداری هفته به هفته شروع به تکامل می‌کند و اندام‌های حیاتی آن شروع به رشد و تکامل یافتن خواهند کرد. از این جهت مادر بهتر است تغذیه مناسب و متعادل در این دوران را داشته باشد تا به جنین ویتامین‌ها و مواد غذایی مورد نیاز برای رشد برسد.
تغییرات 12 هفته سوم بارداری (سه ماهه پایانی)
در این دوران مادران می‌توانند کمی راحت‌تر از سابق باشند. البته کمی خواب‌آلودتر از سابق ممکن است باشند. این موضوع به دلیل بالا رفتن وزن و صرف شدن انرژی بیشتر برای رشد جنین اتفاق می‌افتد که البته مادران نباید با این حس مقابله کنند و بهتر است استراحت کافی داشته باشند.
از طرفی هم اگر خود را برای زایمان طبیعی آماده می‌کنند بهتر است روزانه پیاده روی منظمی داشته باشند. یعنی روزانه به صورت آرام پیاده روی‌هایی به مدت 20 دقیقه و در 3 مقطع انجام شود، بهتر است. البته در این مورد باید از پزشک نیز مشورت گرفت زیرا بدن هر مادر با دیگری متفاوت است.
این مدت شامل هفته 28 الی هفته 40 می‌شود که بر اساس تکامل جنین در مادران مختلف است. بدن مادر وزن بیشتری خواهد داشت و در اغلب موارد پاها و دست‌ها کمی پف خواهد کرد.
حالت‌های مادر در 12 هفته پایانی
این مدت مادر افزایش وزن چشمگیری را خواهد داشت. برای کنترل وزن بهتر است از مصرف متعادل غذاها در کنار فعالیت بدنی مناسب این دوران طبق صلاح‌دید پزشک کمک گرفته شود. حالاتی که ممکن است در این دوران مادر تجربه کند شامل موارد زیر می‌شود:
- سوزش سر دل و معده
- پف کردن دست، پاها و حتی صورت
- افزایش وزن و تغییر فرم بدن که شامل بزرگ شدن چشمگیر شکم می‌شود
اندام‌های جنین در 12 هفته پایانی
جنین در ابتدای این دوره وزنی حدود یک کیلو گرم خواهد داشت. شانس زنده ماندن جنین بعد از رسیدن به این دوره بیش از 90 درصد است. این یعنی دیگر مادر نباید نگران از دست دادن جنین باشد اما باید مراقبت‌های لازم را داشته باشد تا طبق آسیب‌های محیطی سلامت جنین با خطر مواجه نشود.
جنین در این دوره از بارداری هفته به هفته وزنی بین 1 تا 3 کیلوگرم و حتی بیشتر را خواهد داشت و قد آن به حدود 48 سانتیمتر می‌رسد. اندام‌های این کوچولوی نیم متری در این سه ماه پایانی شروع به تکامل یافتن می‌کند که این اندام‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- کامل شدن پوست
- کامل شدن اثر انگشت و ناخن
- پیدایش کامل سلول‌های عصبی برای جنین و تکامل مغز جنین
- پیدایش کامل موها و رشد آنها در کل بدن جنین
- تکامل کامل بدن
تغذیه و مراقبت در 12 هفته پایانی
مادران در این دوران طبق باورهای قدیمی ممکن است به اندازه دو نفر غذا مصرف کنند که این کار نه تنها درست نیست بلکه ممکن است انرژی بیشتر بدن، صرف هضم کردن غذا شود تا اینکه به رشد و نمو سالم و مورد نیاز جنین بپردازد.
برای این منظور بهتر است مادران از وعده‌های غذایی به صورت مکرر با مقدار کم استفاده کنند. با این روش علاوه بر اینکه جلوی گرسنگی آنها گرفته می‌شود، سبب تامین انرژی مورد نیاز و حفظ تناسب اندام بعد از زایمان نیز خواهد شد.
در این دوران بهتر است از انواع مغزها به صورت اعتدال برای میان وعده مصرف شود و از خوردن غذاهای شور و چرب که سبب بالا رفتن فشار خون و پف کردن بیشتر بدن می‌شود، پرهیز کنند.
البته که بهتر است برای مراقبت بیشتر از یک پزشک متخصص کمک گرفته شود اما برخی نکات همگانی است و باید اکثر خانم‌ها با دانستن آن موارد به سلامت خود و جنین کمک کنند که در ای متن به بسیاری از آنها اشاره کردیم.
سخن پایانی
مادران بهتر است با مدیریت استرس برای بارداری هفته به هفته خود برنامه‌های منظمی را تدارک ببینند. از این جهت نوزادی سالم و بدنی سلامت را برای خود خواهند داشت. زیرا حفظ آرامش در تمام لحظات این دوران نکته بسیار مهمی است.
البته علائمی که برای هر مادری بروز داده می‌شود ممکن است با مادر دیگر متفاوت باشد و این مورد به موارد وراثتی، عادات غذایی و سبک زندگی ممکن است مربوط شود.
