عفونت واژن را بسیاری از خانم‌ها و افراد دارای دستگاه تناسلی زنانه در طول دوران زندگی خود حداقل یک مرتبه تجربه کرده‌اند. از این رو نیاز است تا این ناراحتی را بیشتر بشناسند. با این وجود، این موضوع را تحت عناوین زیر بررسی خواهیم کرد:
- علت ایجاد عفونت واژن
- انواع آن
- علائم ابتلا
- راهکارهای درمانی
- پیشگیری از ابتلا
عفونت واژن چیست؟
عفونت واژن (vaginal infection) از شایع‌ترین بیماری‌های زنانه است که توسط قارچی به نام کاندیدا آلبیکنس (Candida Albanians) در دستگاه تناسلی زنان به وجود می‌آید.
این عفونت، التهاباتی را در واژن ایجاد می‌کند که باعث ایجاد ترشحات واژن، ایجاد سوزش و خارش واژن خواهد شد. در حقیقت عفونت واژن یا واژینیت، بسیار شایع است، در حدی که هر خانمی ممکن است یک مرتبه در طول عمر خود به این عفونت دچار شده باشد.
مطالب مرتبط با عفونت واژن
- بارداری خارج از رحم می‌تواند سبب عفونت شود؛ در مورد آن بیشتر بدانید.
- عفونت رحم چه ارتباطی با عفونت واژن دارد؟ بهترین درمان خانگی آن چیست؟
- پولیپ رحم باعث ابتلا به عفونت واژن می‌شود؟ راه درمان علمی و جدید آن چیست؟
این عفونت اغلب در سنین باروری یعنی از سن بلوغ تا سن یائسگی رخ می‌دهد. به طور طبیعی در واژن تعداد بسیار زیادی باکتری دفاعی (غیر بیماری زا) و تعداد بسیار کمی باکتری که به حالت عادی در بدن زندگی می‌کنند، وجود دارند. باکتریهای دفاعی از دستگاه تناسلی در برابر عفونت‌های بیماری‌زا محافظت می‌کنند.
اگر این تعادل به هم بخورد، یعنی باکتریهای دفاعی کار خود را درست انجام ندهند، در صورت ضعیف یا کم شدن میکروب‌های دفاعی، موجب بروز عفونت می‌شوند. در واقع موجب افزایش باکتریهای عفونی خواهند شد. در شرایط عادی عفونت‌های ذکر شده قادر به رشد و تکثیر در این محیط نیستند، مگر اینکه مشکلی وجود داشته باشد.
رایج‌ترین انواع عفونت واژن
عفونت واژن انواع مختلفی دارد که برای زنان ایجاد می‌شود. هر یک علت ابتلا، علائم و راه درمان مخصوص به خود را دارند. در ادامه هر یک از آنها را برایتان معرفی خواهیم کرد.
عفونت واژینوز باکتریایی
عفونت واژینوز باکتریایی موجب تغییر در سطح طبیعی باکتریهای واژن و رشد بیش از حد آنها می‌شود. معمولا باکتری‌هایی به نام لاکتوباسیل به طور طبیعی در واژن وجود دارند که تعدادشان از باکتریهای دیگر (آناروبیک) بیشتر است.
ولی در شرایط خاص ممکن است تعداد باکتریهای آناروبیک بیشتر از حد معمول شوند که این موضوع باعث بروز عفونت می‌شود. یکی از راه‌های انتقال این بیماری، تماس جنسی و نیز داشتن شریک‌های جنسی متعدد است. با این حال این عفونت می‌تواند در زنانی که رابطه جنسی ندارند نیز رخ دهد.
عفونت قارچی واژن
این عفونت در اثر وجود نوعی قارچ موسوم به کاندیدا آلبیکنس (Candida Albicans) است. کاندیدا معمولا به طور طبیعی در محیط واژن وجود دارد و محیط اسیدی واژن از رشد این قارچ‌ها جلوگیری می‌کند.
با وجود اینکه این قارچ در یک محیط گرم، مرطوب، و بدون هوا می‌تواند زندگی کند، اگر از اسیدی بودن محیط واژن کاسته شود، می‌تواند به سرعت رشد کند و سبب بروز عفونت واژن شود.
عفونت انگلی یا تریکومونیازیس (Trichinosis)
این عفونت از نوعی انگل تک سلولی به نام تریکوموناس واژینالیس (Trichinosis vaginal) به وجود می‌آید. این انگل به طور طبیعی در دستگاه تناسلی زندگی نمی‌کند. فرد ممکن است از طریق تماس جنسی و یا برخی لوازم (مانند حوله آلوده) و محیط‌های آلوده (مانند استخر) به آن مبتلا شود.
در بسیاری از موارد بروز این عفونت فاقد علائم واضح است و یا توأم با علایم خفیفی خواهد بود که بارزترین نشانه آن وجود ترشح واژینال بیش از حد معمول است.
علائم شایع برای انواع عفونت واژن
از آنجایی که عفونت واژن معمولا برای انواع آن نشانه‌های مشترکی را به همراه دارد، می‌توان با وجود علائم زیر به ابتلا به آن مشکوک شد:
- سوزش و خارش در ناحیه واژن
- احساس درد در حین رابطه جنسی
- خونریزی واژنی پراکنده و لکه بینی خفیف
- تغییر در ترشحات واژن از جمله تغییر در بو، رنگ و حجم
- احساس درد در هنگام ادرار
- ملتهب شدن اطراف واژن
- بروز جوش و قرمزی در ناحیه واژن
با دیدن هر یک از علائم بهتر است فورا راهکارهای درمانی صحیح پیش گرفته شوند و برای تشخیص دقیق‌تر به پزشک مراجعه شود. علاوه بر این موارد هر یک از انواع عفونت واژن که معرفی شدند می‌توانند علائم منحصر به فردی را از خود بروز دهند که در ادامه آنها را معرفی خواهیم کرد.
نشانه‌های عفونت قارچی
بارزترین علامت آن خارش واژن است. معمولا در صورت ابتلا به این نوع از عفونت واژینال، ترشحاتی غلیظ مانند پنیر دیده خواهد شد.
نشانه‌های واژینوز باکتریال
ترشحاتی به رنگ سفید یا خاکستری و بدبو که کاملا بوی بد و نامطلوبی را به همراه دارند. حتی این مورد بعد از رابطه جنسی بیشتر احساس خواهد شد.
نشانه‌های عفونت تریکومونازیس واژن
علائم این عفونت ترشحاتی به رنگ سبز یا زرد به همراه دارد که معمولا شبیه کف هستند. گاهی نیز ممکن است با بوی بد همراه باشد.
عوامل موثر در ابتلا به عفونت واژن
- استفاده از برخی داروها مانند آنتی بیوتیک و استروئیدها
- عدم درمان و کنترل قند خون بالا و دیابت
- فعالیت‌های جنسی متعدد یا داشتن بیش از یک شریک جنسی
- پوشیدن لباس‌های تنگ و یا مرطوب
- استفاده از برخی محصولات بهداشتی نظیر دئودورانت‌ها، اسپری‌های خوشبو کننده و یا حمام کف
- استفاده از اسپرم کش‌ها برای پیشگیری از بارداری
- استفاده از آی یو دی برای پیشگیری از بارداری
- دوش واژینال غیر ضروری و استفاده از بتادین برای شستشوی ناحیه تناسلی
برای درمان عفونت واژن چه باید کرد؟
همانطور که در این متن اشاره شد، عفونت واژن انواع مختلفی دارد که هر کدام راه درمان مناسب خود را نیاز دارد. در ادامه به راه درمان درست هر یک از انواع آن خواهیم پرداخت.
درمان عفونت باکتریال
برای درمان این نوع از عفونت، پزشک ممکن است قرص مترونیدازول یا ژل مترونیدازول یا کرم واژینال کلیندامایسین تجویز کند. این داروها باید براساس نسخه و آزمایشی که روی فرد انجام شده است تهیه شوند. در مواردی که عفونت شدید باشد نیاز به دریافت دوز بالاتری از داروها وجود دارد.
درمان عفونت قارچی
برای درمان این نوع عفونت معمولا از کرم‌ها یا شیاف استفاده می‌کنند. قرص‌هایی نظیر فلوکونازول که ضد قارچ هستند، نیز برای درمان استفاده می‌کنند. اما مصرف نابجا و نادرست از این داروها اغلب باعث طولانی شدن بیماری می‌شود و روند بهبود را به تاخیر می‌اندازد. بنابراین باید در صورت تجویز پزشک از داروها استفاده کرد.
درمان عفونت تریکومونیازیس
این نوع از عفونت‌ها معمولا با درمان دارویی به سرعت بهبود می‌یابند. داروهایی که برای این منظور پزشک تجویز می‌کند شامل قرص مترونیدازول (فلاژیل) و همینطور تینیدازول (تیندامکس) می‌شود.
توصیه‌های موثر بر پیشگیری از عفونت واژینال
از لباس زیرهای کتانی که زیاد تنگ و چسبان نباشند باید استفاده کرد و نیزاستفاده از لباس زیرهای نخی یا جوراب شلواری‌‌هایی از جنس نخ هستند، را باید جایگزین لباس‌زیرهای پلاستیکی و حتی گیاهی کرد.
گاهی استفاده از دیافراگم که برای جلوگیری از بارداری مصرف می‌شود که ممکن است باعث ایجاد حساسیت، خارش و سوزش در ناحیه واژن شود، در این صورت بهتر است از روش دیگری استفاده شود. کاندوم‌های لاتکس گزینه‌های مناسب‌تری برای این منظور هستند که از انتقال عفونت بین زن و مرد نیز جلوگیری می‌کنند.
معمولا و به ویژه در زمان قاعدگی از محصولات عطری، اسپری عطری، تامپون (Tampons) و همینطور از پدهای معطر نباید استفاده کرد.
پس از دوش روزانه مجرای خارجی تناسلی را با حوله خوب خشک کنید و از حمام، وان و جکوزی موجود در مراکز عمومی و اسپاها پرهیز کنید. حتی بهتر است برای خشک کردن بعد از شست و شو، دستمال را از جلو به پشت کشید تا باکتریهای مقعد به قسمت جلو و واژن منتقل نشوند.
گاهی خارش و سوزش در مجرای تناسلی احتمالا به دلیل آلرژی به مواد پاک کننده باشد. بنابراین بهتر است که پودر لباسشوئی و یا مایع نرم کننده پارچه را برای شستشو عوض کنید.
برای پاک کردن و نظافت واژن لزومی به دوش واژینال نیست، چرا که دوش مداوم این ناحیه سبب ایجاد اختلال در تعادل عملکردهای طبیعی واژن می‌شود و احتمال عفونت را افزایش می‌دهد. علاوه بر این موضوع دوش واژینال تاثیری در رفع عفونت واژن ندارد.
مصرف بی‌رویه و خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها، باکتریهای مفید و طبیعی را که در حفظ سلامت بدن موثر هستند از بین برده و باعث افزایش عفونت‌های قارچی می‌شود. بهتر است از مصرف خودسرانه آنها اجتناب کنید.
درمان خانگی برای عفونت واژن وجود دارد؟
معمولا برای انواع عفونت بدنی نیاز است تا دوز مناسبی از دارو استفاده شود. اما گاهی برخی از درمان‌های خانگی در کنار روند درمان دارویی ممکن است تاثیر به سزایی را از خود نشان دهند. در مورد درمان خانگی عفونت واژن می‌توان از راهکارهای زیر کمک گرفت:
- کمپرس سرد می‌تواند التهابات ایجاد شده را کاهش دهد و درد و خارش ناشی از عفونت را التیام بخشد
- ماست سرشار از باکتریهای مفید است که با مصرف آن در رژیم غذایی می‌توان از آنها بهره‌مند شد
- سیر با داشتن خاصیت ضد باکتریایی به عنوان یک دارو گیاهی خوشمزه شناخته می‌شود که بهتر است از آن کمک گرفت
- روغن درخت چای خاصیت ضد باکتریایی و همینطور ضد قارچی بسیار بالایی را به همراه دارد که برای دریافت این خواص باید مقداری از روغن درخت چای را با مقداری روغن دیگر مانند روغن زیتون ترکیب کرد و با استفاده از یک تامپون واژن را به آن آغشته کرد (توجه کنید که به هیچ کدام از روغن‌ها آلرژی نداشته باشید)
- 1 لیوان سرکه سیب ترکیب شده با 10 لیوان آب گرم را تهیه کرده و بعد آنرا در ظرفی بزرگ ریخته که برای رفع عفونت واژن باید روزانه 3 مرتبه و به مدت 20 دقیقه در آن نشست. سرکه یکی از مواد طبیعی است که خاصیت اسیدی دارد و باید برای استفاده از آن از متخصص مشورت دریافت کرد
- جوش شیرین می‌تواند به سوزش واژن خاتمه دهد. فقط باید آنرا با مقداری آب ترکیب کرده و درون آن نشست. 20 دقیقه برای این منظور کافی است
نکته: برای انجام هر یک از راهکارهای خانگی در کنار درمان دارویی تجویز شده توسط پزشک، لازم است که به پزشک اطلاع داده و در صورت نیاز از آنها استفاده کنید. هیچکدام از آنها نمی‌توانند به تنهایی دوره درمان را کامل کنند.
با توجه به اینکه PH ناحیه تناسلی با مواردی که باید به صورت موضعی به کار روند ممکن است متفاوت باشند، استفاده خودسرانه از آنها توصیه نمی‌شود.
مطالب مرتبط با عفونت واژن
- بارداری خارج از رحم می‌تواند سبب عفونت شود؛ در مورد آن بیشتر بدانید.
- عفونت رحم چه ارتباطی با عفونت واژن دارد؟ بهترین درمان خانگی آن چیست؟
- پولیپ رحم باعث ابتلا به عفونت واژن می‌شود؟ راه درمان علمی و جدید آن چیست؟
سخن پایانی
در صورت بروز علائمی مثل خارش و سوزش در ناحیه تناسلی به خصوص زمانی که ترشحاتی در این قسمت از بدن ظاهر می‌شود، حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کرد. همه این عفونت‌ها قابل درمان هستند. بسته به اینکه که کدام عفونت ناحیه واژن را با چه شدتی درگیر کرده باشد، روش درمان مناسب تجویز خواهد شد.
