علت تلخی دهان چیست؟
چرا گاهی اوقات صبح بعد از بیدار شدن مزه تلخی در انتهای گلو احساس می‌شود؟
این مشکل خبر از بیماری جدی دارد؟
راهکار درمانی مناسب برای رفع تلخی دهان چیست؟
با ادامه متن همراه باشید تا به طور کامل به بررسی این موارد بپردازیم. در ادامه نیز راهکاهای درمانی موثر را برایتان بیان خواهیم کرد.
مقالات پرطرفدار سایت را دنبال کنید
- معرفی 10 تا از بهترین خوراکی‌های چربی سوز شکم
- معرفی 7 گجت و اپلیکیشن که شما را پزشک و مربی خودتان می کند
- بهترین دسرهای دنیا: 7 دسر برگزیده جهان را بشناسید
علت تلخی دهان چیست؟
جالب است بدانید به تغییر طعم دهان در پزشکی دیسگوسیا گفته می‌شود. در این حالت اغلب طعم بدی در دهان احساس می‌شود که معمولا تا علت یابی و برطرف نکردن علت ایجاد آن، تکرار خواهد شد.
طعم تلخی که ایجاد می‌شود معمولا در انتهای گلو شدیدتر است. چون قسمت انتهایی گلو هست که مزه تلخی را تشخیص می‌دهد. البته این طعم گاهی متمایل به ترش است که معمولا نشان از اسیدی بودن دارد. در هر صورت بهتر است در ادامه به صورت دقیق هر یک از دلایل تلخی دهان را بررسی کنیم.
1. رفلاکس معده
یکی از شایع‌ترین علل تلخی دهان، رفلاکس معده است. عضله‌ی تنگ کننده مری، که به شکل یک حلقه است، بین مری و معده قرار دارد. معمولا رفلاکس معده در صورتی رخ می‌دهد که مشکلی برای این قسمت وجود داشته باشد. عوامل مختلفی در بروز رفلاکس معده موثر هستند که مهمترین آنها شامل موارد زیر می‌شود:
- بارداری
- سیگار
- چاقی
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- مصرف غذاهای چرب، شور و پرکالری
- بلافاصله خوابیدن بعد از غذا خوردن (به مرور باعث گشاد شدن این قسمت عضلانی می‌شود که به راحتی اسید معده از آن به قسمت‌های بالایی مری منتقل خواهد شد)
برای پی بردن به اینکه رفلاکس معده سبب تلخی دهان شده است بهتر است به سایر علائمی که در کنار تلخی دهان معمولا احساس می‌شود نیز توجه داشت. این علائم که حاکی از رفلاکس معده هستند شامل موارد زیر می‌شوند:
- درد در ناحیه بالای شکم و زیر سینه
- سوزش سر دل
- تغییر صدا و گرفتگی صدا
- احساس حالت تهوع مکرر و حتی استفراغ
2. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
از دیگر نکاتی که ممکن است علت تلخی دهان باشد، رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان‌ها است. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان اغلب سبب تکثیر باکتری و عفونت در دهان و دندان می‌شود. تلخی دهان ناشی از مشکلات دهان، دندان و لثه بر اثر موارد زیر ممکن است بروز داده شود:
- عفونت دندان
- عفونت لثه
- التهاب لثه
- خونریزی لثه
حتی گاهی براکت‌های ارتودنسی نیز می‌توانند دلیلی برای تلخی دهان باشند. زیرا پاکسازی آنها کمی دشوار است. در این صورت ممکن است برخی از افراد برای بهداشت آن با مشکل مواجه شوند که ممکن است تکثیر باکتری و تلخی دهان را در پی داشته باشد.
3. علت تلخی دهان در بارداری
زنان اغلب تغییرات هورمونی متعددی را تجربه می‌کنند که یکی از آنها تغییرات هورمونی ناشی از بارداری است.
معمولا در دوران بارداری تلخی دهان ناشی از مشکلات گوارشی نیست مگر اینکه مشکل گوارشی از قبل فرد را درگیر کرده باشد. اما بروز تلخی دهان در بارداری معمولا در پی تغییرات هورمونی است.
این تلخی دهانی بیشتر در ناحیه انتهایی گلو با طعمی فلزی احساس می‌شود. اغلب این حس در ماه‌های آخر بارداری و گاهی بعد از زایمان از بین می‌رود. (منبع)
4. کم آبی بدن
هیدراته نگه داشتن بدن، به حذف سموم بدن کمک شایانی می‌رساند. در مواردی که بدن دِهیدراته شود، ممکن است احساس تلخی دهان بعد از بیدار شدن از خواب برای هر فردی بروز داده شود.
علاوه بر این موضوع کم آبی بدن، سبب خشکی دهان خواهد شد که در پی آن باکتری‌های دهان افزایش خواهد یافت. در نتیجه بیشتر تلخی دهان احساس ایجاد می‌شود.
5. مصرف برخی از داروها
علت تلخی دهان می‌تواند گاهی مصرف برخی از داروها باشد. ترکیبات مختلفی از داروها وجود دارد که سبب تلخی دهان می‌شود. از جمله داروهایی که ممکن است تلخی دهان را در پی داشته باشند شامل موارد زیر می‌شوند:
- برخی از داروهای ضد افسردگی و برخی داروهای مخصوص بیماریهای روانشناختی
- برخی از داروهای آنتی بیوتیکی یا ترکیباتی مانند آلوپورینول (Allopurinol) که برای کنترل نقرس است
- مواردی از داروهای درمانی برای بیماریهای قلب و عروق
- استفاده از برخی از مکمل‌ها و مولتی ویتامین‌ها به ویژه مواردی که مس و روی در آنها بیشتر است
- استفاده از برخی انواع قرص آهن
6. سیگار؛ یک علت تلخی دهان در طول روز
یکی از علل تلخی دهان، سیگار کشیدن است. سیگار کشیدن علاوه بر اینکه باکتری‌های دهان و دستگاه تنفسی را افزایش می‌دهد، سبب خشکی دهان و گلو نیز خواهد شد. در پی آن زمینه لازم برای تلخی دهان و گلو فراهم خواهد شد.
7. وجود برفک در دهان
از دیگر عواملی که سبب تلخی دهان می‌شود، برفک دهان است. برفک دهانی ناشی از عفونت قارچی است که در دهان رخ می‌دهد. نتیجه‌ی آن بروز لکه‌های سفید روی زبان و برخی از قسمت‌های دهان و گلو است. گاهی طعم تلخ در دهان را نیز ایجاد خواهد کرد که با برطرف شدن برفک، از بین خواهد رفت.
8. ابتلا به برخی از بیماری‌ها
گاهی بیماریهای مختلف می‌توانند زمینه تلخی دهان را فراهم کنند. برای این موضوع معمولا بیماری‌هایی که این قسمت از بدن را درگیر می‌کنند علت تلخی دهان هستند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرماخوردگی
- عفونت گلو
- عفونت گوش
- گرفتگی بینی و تنفس دهانی
- آنفولانزا
- عفونت سینوسی و ابتلا به سینوزیت
- ترومای دهان یا بینی
- پولیپ بینی
9. علت تلخی دهان در یائسگی
از دیگر عللی که سبب تلخی دهان می‌شود، تغییرات هورمونی دوران یائسگی برای زنان است. این موضوع به علت کاهش هورمون استروژن بروز داده می‌شود. علاوه بر این موضوع ممکن است خشکی دهان نیز علتی برای تلخی دهان باشد زیرا اغلب در این دوران خشکی دهان وجود دارد.
10. سندروم سوزش دهان
سندروم سوزش دهان به عنوان نوعی اختلال است که گاهی برای برخی از افراد بدون هیچ علتی بروز داده می‌شود. این سندروم معمولا پیش رونده است و ممکن است مزمن شود.
سندروم سوزش دهان قسمت‌های مختلف دهان از جمله زبان، کام، پوست داخلی گونه‌ها، لثه و زیر زبان را ممکن است به خود درگیر کند.
در پی آن سوزش، سوزن سوزن شدن، بی حسی و تغییر طعم دهان بروز داده خواهد شد. این تغییر طعم دهان تقریبا طعم تلخی و مزه آهن را ایجاد می‌کند.
عوامل متعددی ممکن است سبب بروز این سندروم شوند که بهتر است تست قند خون، آلرژی و مشکلات دیگر به طور کامل بررسی شود.
11. ابتلا به هپاتیت
یکی از علائم هپاتیت نوع ب، تلخی دهان است. این بیماری معمولا روی سلامت کبد تاثیرگذار است. از دیگر علائم همراه با تلخی دهان که هشدار دهنده ابتلا به هپاتیت هستند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بوی بد دهان
- ابتلا به اسهال، حالت تهوع و استفراغ
- بالا رفتن دمای بدن
- کاهش اشتها
12. تلخی دهان و سرطان
گاهی مبتلایان به سرطان، تلخی دهان را در طول دوره درمان تجربه می‌کنند. شیمی درمانی با مصرف برخی از انواع داروها، روش درمانی مناسب برای برخی از مبتلایان به سرطان است. این داروها ممکن است طعم تلخ و ترش نامطلوبی را در دهان ایجاد کنند.
حتی در مواردی که پرتو درمانی برای درمان سرطان‌هایی در ناحیه سر و گردن به کار برده می‌شود، نیز تغییر طعم دهان را در پی دارد. با به پایان رسیدن درمان، این مورد نیز برطرف خواهد شد.
13. بیماریهای مربوط به کبد و کلیه
در موارد نادر، ممکن است تلخی دهان به علت مشکلاتی باشد که در کلیه یا کبد بروز داده می‌شود. بروز مشکل برای کبد و کلیه سبب تجمع سموم بیشتر و مواد شیمیایی خواهد شد. در پی این موضوع به بزاق منتقل می‌شوند که طعم آن در دهان احساس خواهد شد.
برای مثال معمولا بیماران کلیوی به علت بالا بودن آمونیم در بزاق، در دهان خود طعم تلخ را احساس خواهد کرد.
14. تغییرات سطح قند خون
علت تلخی دهان در برخی از موارد می‌تواند ابتلا به دیابت باشد و حتی در برخی از موارد نیز افت قند خون سبب تلخی دهان خواهد شد. علاوه بر این موضوع مبتلایان به دیابت در مواردی که برای کنترل قند خون از متفورمین استفاده کنند، ممکن است تلخی طعم دهان و گلو را تجربه کند.
15. برخی از بیماریهای مربوط به اعصاب
برخی از مشکلات مربوط به اعصاب ممکن است سبب اختلال در سیگنال‌های ارسالی به مغز شوند. در این صورت ممکن است مغز سیگنال‌هایی که از غدد چشایی دریافت می‌کند را نادرست تفسیر کند.
اغلب در پی این موضوع بی اشتهایی و طعم تلخ در دهان احساس خواهد شد. معمولا مشکلات عصبی که ممکن است سبب احساس طعم تلخ در دهان شوند، شامل موارد زیر می‌شود:
- آلزایمر یا زوال عقل
- پارکینسون
- ابتلا به ام اس
- تومور مغزی یا هر نوع ضایعه‌ای در مغز
- فلج بل
- سکته مغزی
مطالب مرتبط با علت تلخی دهان
- کاهش اسید اوریک در منزل بدون دریافت دارو
- 8 توصیه برای رفع بوی بد دهان
- پاکسازی و درمان خلط ریه با 5 راهکار خانگی
علت تلخی دهان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
معمولا برای تشخیص علت تلخی دهان معایناتی برای گوش، حلق و بینی انجام خواهد شد. در پی آن در صورت نیاز، انجام آزمایش برای شدت تلخی و مزه در دهان انجام می‌شود.
این تست چشایی اغلب برای بررسی میزان مواد شیمیایی در دهان و گلو است که در برخی از موارد نیاز به بررسی آزمایش خون و عکس رادیولوژی نیز وجود خواهد داشت.
راهکارهایی برای رفع تلخی دهان
علت تلخی دهان هر چه که باشد باید به کمک پزشک بررسی شود و تشخیص داده شود. در پی آن هم می‌توان مشکلات زمینه‌ای که سبب بروز آن شده‌اند را برطرف کرد. اما گاهی راهکارهای درمان خانگی نیز برای این موضوع موثر هستند که در ادامه چند مورد از آنها را مطرح خواهم کرد.
1. بهداشت دندان‌ها
یکی از مهمترین نکاتی که ممکن است سبب تلخی دهان شود، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. برای اینکه از تجمع باکتری در بین دندان‌ها جلوگیری شود و عفونت دندان نیز رخ ندهد، باید مسواک زدن را جدی گرفت. حتی استفاده از نخ دندان برای پاکسازی بین دندان‌ها نیز ضروری است تا از زمینه سازی برای تلخی دهان جلوگیری شود.
2. رعایت بهداشت دهان
مورد دیگری که برای رفع تلخی دهان و پیشگیری از تلخی دهان موثر است، رعایت بهداشت دهان است. برای این منظور بهتر است راهکارهایی برای پیشگیری از خونریزی لثه، پیشگیری از التهاب لثه و عفونت دندان را انجام داد.
استفاده از مسواک مخصوص زبان نیز می‌تواند در حد به سزایی از تکثیر باکتری‌های دهان و دندان جلوگیری کند.
3. استفاده از محلول شست و شوی دهان
محلول‌های شست و شوی دهان تاثیر به سزایی در پیشگیری از تکثیر باکتری‌های دهان و دندان دارند. بهتر است در طول هفته دو الی سه مرتبه از آنها برای این منظور استفاده کرد.
4. غرغره کردن
اگر علت تلخی دهان عفونت باشد، غرغره آب و نمک یا غرغره آب و زاج سفید می‌تواند راهکار بسیار موثری برای درمان عفونت و رفع تلخی دهان باشد.
5. استفاده از جوش شیرین
استفاده روزانه از جوش شیرین برای شستشوی دهان و دندان‌ها به رفع تلخی دهان کمک می‌کند. برای این منظور تنها کافی است مسواک را به کمی جوش شیرین آغشته کرد، دندان‌ها را با آن پاکسازی کرد و سپس دهان را آب کشید.
6. آبرسانی به بدن
یک علت تلخی دهان در بسیاری از افراد، خشکی دهان و کم آبی بدن است. کم آبی بدن و در پی آن خشکی دهان، زمینه تجمع باکتری را در گلو و دهان فراهم می‌کند. از این رو اغلب توصیه می‌شود در فواصل زمانی مختلف، حتما آب و مایعات نوشیده شود.
7. پرهیز از کشیدن سیگار
سیگار کشیدن عملی برای خشکی دهان و گلو و همینطور تجمع باکتری در دهان و دندان‌ها است. این مورد حتی سبب رفلاکس معده نیز می‌شود. معمولا بهترین راهکار برای در امان ماندن از تلخی دهان، پرهیز از سیگار است.
8. تنظیم اسید معده
همانطور که بیان شد یک علت تلخی دهان، رفلاکس معده است که بر اثر آن اسید معده یا بخشی از ترکیبات معده تا نزدیکی گلو و دهان منتقل می‌شوند. در این صورت معمولا متخصصین داروهای مخصوص کاهش اسید معده را تجویز می‌کنند که بهتر است دوره درمان را زیر نظر آنها به پایان رساند.
این داروها گاهی بدون نسخه پزشک نیز ارائه می‌شوند که در صورت استفاده از آنها و عدم بهبود تلخی دهان، لازم است علت را دقیق‌تر بررسی کرد. البته توصیه می‌شود برای کنترل رفلاکس معده کمتر از غذاهای چرب و شور استفاده شود.
9. عوض کردن طعم دهان با طعم‌های موثر
گزینه‌های زیر را می‌توان برای عوض کردن طعم دهان به کار برد تا به صورت موقتی طعم دهان بهبود یابد اما بهتر است علت یابی را فراموش نکرد تا بتوان به درمان عامل بروز تلخی دهان پرداخت:
- استفاده از قرص نعنا
- جویدن دارچین (این مورد به رفع مشکلات دهانی نیز کمک می‌کند)
- جویدن تخم گشنیز
- استفاده از خوشبو کننده‌های دهان
10. استفاده از محرک‌ها برای ترشح بزاق
ترشح بزاق بیشتر برای پیشگیری از تکثیر باکتری‌ها موثر است. برای این منظور می‌توان از گزینه‌هایی مانند مرکبات ترش مانند لیموترش و پرتقال، انواع آبنبات به ویژه انواع نعناعی و برخی از خوراکی‌های ترش کمک گرفت.
درمان تلخی دهان با گیاهان دارویی
بعد از بررسی علت تلخی دهان برخی از افراد در پی درمان این مشکل با داروهای گیاهای هستند. اما قبل از راهکارهای گیاهی که در ادامه معرفی می‌کنیم، باید در نظر داشته باشید که درمان این مشکل در حد به سزایی تحت تاثیر علت بروز آن است. به همین دلیل از راهکارهای خودسرانه تا جای ممکن پرهیز کنید.
در ادامه چند راهکار و درمان گیاهی برای این مشکل معرفی خواهیم کرد:
- جویدن سقز یا آدامس‌های بدون طعم
- استفاده از دمنوش چای سبز
- مصرف خاکشیر
- استفاده از سرکه سیب
- مصرف زردچوبه در مواد غذایی مصرفی
- گرداندن روغن کنجد یا روغن نارگیل در دهان
- عرق کاسنی و شاهتره
- مصرف آب انار
- مصرف لیمو ترش و مرکبات
مراجعه به پزشک
برای بررسی علت تلخی دهان گاهی لازم است به پزشک مراجعه کرد.
درمان قطعی برای تلخی دهان به علتی که باعث بروز آن شده است بستگی دارد. با مراجعه به پزشک در ابتدا علائم فرد بررسی خواهد شد. سپس در مورد سابقه پزشکی و داروهای مصرفی سوال می‌شود. پزشک ممکن است برای پی بردن به مشکل اصلی آزمایش نیز تجویز کند.
درمان این مشکل در حد به سزایی به این موضوع بستگی دارد که چه علتی سبب بروز تلخی دهان شده است.
برای مثال اگر بالا آمدن اسید معده سبب تلخی دهان شده باشد، پزشک به تجویز داروهای ضد اسید معده که اغلب بدون نسخه پزشک هم رائه می‌شوند، بسنده می‌کند.
اما اگر علت تلخی دهان مثلا دیابت نوع 2 باشد لازم به تجویز داروهایی همچون متفورمین وجود دارد. البته بسته به میزان بالا بودن قند خون، ممکن است دوز متفاوتی از این دارو تجویز شود که بهتر است به هیچ وجه خودسرانه از آن استفاده نکرد.
این دارو قند خون تولید شده توسط کبد در بدن را کاهش می‌دهد. در صورتی که مشخص شود دارو سبب تلخی دهان شده باشد، پزشک داروی دیگری را تجویز خواهد کرد.
در حالت کلی برای بررسی علت تلخی دهان و درمان مناسب برای آن باید نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- در صورت وجود مشکلات دندانی متعدد باید با وجود تلخی دهان، به دندانپزشکی مراجعه کنید
- برای رفع مشکل تلخی دهان ناشی از ابتلا به دیابت باید به متخصص غدد مراجعه کرد
- در صورتی که مشکل ابتلا به سندروم شوگرن وجود داشت، باید به یک روماتولوژیست مراجعه کرد
ممنوعیت‌های غذایی برای درمان تلخی دهان
برای درمان تلخی دهان باید مصرف بعضی از غذاها را به حداقل رساند و حتی برخی را به طور کامل حذف کرد. زیرا بعضی از این مواد غذایی می‌توانند سبب تشدید تلخی دهان شوند یا اینکه آن را ایجاد کنند. از جمله این مواد غذایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- غذاهای چرب
- ادویه زیاد
- غذاهای خمیری و آبگوشتی
- خوراکی‌های تند و شیرین
- سوسیس
- سمبوسه
- کالباس
- پیتزا و انواع ساندویچ
- سس
- آش
- رب
- غذاهای دارای نگهدارنده
آیا تلخی دهان نگران کننده است؟
انواع شایع علت تلخی دهان را در ابتدا مطرح کردیم.
وجود تلخی در دهان حتی در مواقعی که خوراکی تلخ نمی‌خوریم یا نمی‌نوشیم، مشکلی تقریبا شایع است. بیشتر علت‌هایی که سبب این موضوع می‌شوند، قابل درمان هستند. فقط باید به یک پزشک مراجعه کرد تا علت را تشخیص دهد و درمان را شروع کند.
در بیشتر موارد غدد چشایی بدون عوارض جدی و طولانی مدت، به حالت عادی برمی‌گردند.
مقالات پرطرفدار سایت را دنبال کنید
- معرفی 10 تا از بهترین خوراکی‌های چربی سوز شکم
- معرفی 7 گجت و اپلیکیشن که شما را پزشک و مربی خودتان می کند
- بهترین دسرهای دنیا: 7 دسر برگزیده جهان را بشناسید
جمع‌بندی
در این متن به بررسی علت تلخی دهان پرداختیم. موارد متعددی زمینه‌ساز بروز تلخی دهان می‌شود که مهمترین آنها مطرح شد. برای درمان و کنترل این وضعیت لازم است حتما علت اصلی را یافت و در پی آن از راهکارهای بیان شده که ایمن هستند کمک گرفت. راهکار بی ضرر دیگری برای این موضوع وجود دارد که آنرا پیشنهاد دهید؟
مطالب خیلی خوبی داشتی عالی بود
سلام همراه گرامی کوئیک فیت
از توجهتون سپاسگزاریم
عمریه که دارم ازاین بابت زجرمیکشم،همیشه دوست دارم از بوی بد دهان خلاص شوم،راهکاراتون خوبه ،بیشترشونو انجام میدادم خودم،الانم اینجا شما گفتین،ولی یه مدت کوتاه اثر دارن،راه حل اساسی چیه بنظر شما؟
سلام همراه گرامی کوئیک فیت
دوست عزیز بعضی از مشکلات بدنی، نیاز دارند تا همیشه راهکارهای کنترلی را برای آنها پیش ببریم. تلخی دهان هم یکی از آنهاست. در صورتی که بیماری خاصی سبب آن نشده باشد، به انجام راهکارهای کنترلی سالم ادامه دهید. ولی در صورتی که تلخی دهان ناشی از بیماری یا مشکل خاصی باشد بهتر است در ابتدا به درمان آن به کمک متخصصین و پزشکان بپردازید سپس از راهکارهای کنترلی کمک بگیرید.
سلام وقت بخیر
دهان شویی که رنگ دندان ها رو عوض نکنه چه پیشنهاد میکنین؟
سلام همراه گرامی کوئیک فیت
برای انتخاب دهان شویه می توانید گزینه های مختلفی را انتخاب کنید. اما برای اینکه رنگ دندان هایتان را تغییر ندهد بهتر است به توضیحات درج شده روی دهانشویه ها توجه کنید. برای این منظور ترجیحا گزینه هایی را انتخاب کنید که رنگ دهنده، مواد جایگزین، مواد نگهدارنده و اسانس کمتری داشته باشد. همچنین بهتر است در مورد بازه های زمانی مصرف هم از پزشک مشورت دریافت کنید. چون مصرف بیش از اندازه دهان شویه به صورت کاملا ناخواسته، سبب تغییر رنگ دندان ها می شود.
سلام من مزه دهانم تلخ تلخ میشه انگار که بدترین شربت را خورده باشی البته قبلش خوبه که بگم مشکل زخم معده داشتم که فقط یک دوره زیر نظر دکتر بودم بعد دیگه ادامه ندادم و الان بیشتر موقع احساس خفگی دارم پیشنهاد شما چی هست؟
سلام همراه گرامی کوئیک فیت
دوست عزیز باید مجدد زیر نظر پزشک به تشخیص دقیق برسید و دوره درمان را متناسب با علت بروز این مشکل پیش ببرید. اگر دوستانه بگیم بهتر هست از راهکارهای غیرعلمی و خودسرانه هم جدا پرهیز کنید تا مشکل تشدید نشود.