قرص متفورمین به عنوان یک داروی خوراکی توسط شرکت‌های مختلف داروسازی ساخته می‌شود. این دارو در اکثر داروخانه‌ها به فروش می‌رسد اما بهتر است فقط در صورت لزوم و با دوز مناسب مصرف شود. این قرص می‌تواند راه حل خوبی برای درمان و بهبود بسیاری از مشکلات بدن باشد.
اما اینکه برای چه جنبه‌های درمانی تجویز می‌شود نکته بسیار مهمی است که باید به آن پی برد. به همین دلیل در این متن مطالبی را گردآوری کرده‌ایم تا در این زمینه اطلاعات جامعی را برایتان به همراه داشته باشد.
مطالب مرتبط با قرص متفورمین
- 7 آسیب جدی قرص سرماخوردگی بزرگسالان را بشناسید.
- قرص هزال چیست؟ مکانیزم اثر این قرص بر بدن چگونه است؟
- قرص ترنسید فقط برای قطع خونریزی است؟ چه موارد مصرف دیگری دارد؟
قرص متفورمین برای چی خوب است؟
کاربردهای این قرص بسته به نوع بیماری که فرد مبتلا می‌شود، متفاوت است. اما مهمترین کاربرد این قرص برای بهبود ترشح انسولین در بدن است؛ این تمام ماجرا برای بهره بردن از این قرص نیست.
وجود فواید درمانی این دارو دلیل منطقی برای مصرف خودسرانه نیست و باید طبق تجویز پزشک با مقدار دوز مناسب برای هر فرد به کار گرفته شود. برای درمان موارد زیر اغلب از این دارو به کار برده می‌شود:
- کنترل قند خون بالا و ترشح انسولین در بدن
- کیست تخمدان و سندروم تخمدان پلی کیستیک
- تنظیمات هورمونی به منظور کاهش وزن
شاید موارد کاربرد دیگری برای این دارو وجود داشته باشد اما بهتر است پزشک مناسب با بدن فرد آنرا مشخص کند. در ادامه متن به بیان مکانیسم اثر این دارو برای موارد بیان شده خواهیم پرداخت.
1. قرص متفورمین برای کنترل قند خون و دیابت
قرص متفورمین به عنوان یک داروی خوراکی بیشتر برای درمان دیابت نوع 2 تجویز می‌شود. هنگامی که سطح قند خون بالا می‌رود پزشکان از آن به عنوان یک داروی پایین آورنده سطح قند خون برای بیمار تجویز می‌کنند.
انسولین توسط پانکراس (طحال) ترشح می‌شود. انسولین علاوه بر اینکه به کنترل قند خون می‌پردازد، وظیفه تنظیم متابولیسم بدن را نیز دارد. هنگامی که به بدن مقدار زیادی قند برسد، پانکراس، بالا رفتن سطح آنرا دریافت کرده و انسولین ترشح می‌کند.
هورمون انسولین در رگ به جریان خواهد افتاد و توسط اندام‌های مختلف بدن قند را جذب و به سلول‌ها منتقل می‌کند. از این طریق انرژی مورد نیاز سلول‌ها و اندام‌های بدن تامین می‌شود. همین فعالیت باعث پایین آمدن و تنظیم سطح قند خون خواهد شد.
اما گاهی بنا به دلایلی سلول‌ها به انسولین برای جمع آوری قند پاسخ نمی‌دهند. در این حین گفته می‌شود بدن نسبت به انسولین مقاوم شده است و قند خون بالا خواهد رفت که به اصطلاح فرد مبتلا به دیابت شده است.
قرص متفورمین با دوز مصرفی مناسب برای فرد می‌تواند به کنترل قند خون کمک شایانی برساند. اگر قند خون بالا درمان نشود ممکن است مشکلات جدی‌تری از جمله نابینایی، اختلالات کلیوی، اختلالات اعصاب و روان را ایجاد کند.
متفورمین به صورت شربت و قرص در داروخانه‌ها عرضه می‌شود. قرص متفورمین دارای خاصیت ضد دیابتی است که برای کنترل سطح قند خون تاثیر به سزایی دارد.
مقدار مصرف این دارو را بهتر است پزشک تعیین کند. متفورمین علاوه بر اینکه می‌تواند به درمان قند خون و پیشگیری از ابتلا به دیابت منجر شود، به کاهش وزن و بهبود سندروم تخمدان پلی کیستیک می‌انجامد.
آیا قرص متفورمین برای درمان دیابت نوع 1 موثر است؟
یکی از انواع دیابت، دیابت نوع 1 است که اغلب بر اثر زمینه‌های وراثتی و ژنتیکی فرد را درگیر می‌کند. این موضوع سبب می‌شود تا لوزالمعده آنها توانایی ترشح انسولین را نداشته باشد و نیاز به تزریق انسولین برای کنترل قند خون وجود خواهد داشت. از این رو اغلب کنترل و درمان دیابت نوع 1 با داروی متفورمین انجام نمی‌شود.
2. متفورمین برای بهبود سندروم تخمدان پلی کیستیک
خانم‌هایی که به سندروم پلی کیستیک مبتلا هستند، به عدم تخمک‌گذاری و نازایی ممکن است دچار شوند. سندروم تخمدان در خانم‌ها به عنوان یک اختلال اندوکرین (اختلال در غدد درون ریز) محسوب می‌شود.
تحت درمان قرار گرفتن با قرص متفورمین می‌تواند به تحریک تخمک‌گذاری منجر شده و به درمان نازایی بر اثر آن بپردازد. دوره 4 الی 6 ماهه از مصرف این دارو سبب تنظیم قاعدگی در زنان با سیکل نامنظم شده و به بهبود عملکرد تخمدان کمک می‌کند.
3. متفورمین برای کاهش وزن و تناسب اندام
از این دارو به عنوان یک درمان ترکیبی برای کاهش وزن به کار گرفته می‌شود. این داروی کم هزینه برای کاهش وزن و لاغری خطرات و عوارض جانبی چندانی ندارد.
افرادی که علاوه بر اضافه وزن از بالا بودن قند خون نیز در عذاب هستند، می‌توانند به شکل صحیح و با دوز مناسب از این دارو بهره‌مند شود. (البته طبق صلاح‌دید و تجویز پزشک)
افرادی که اضافه وزن زیادی دارند می‌توانند از این دارو برای لاغری استفاده کنند. اما بهتر است افرادی که اضافه وزن کمی دارند روش‌های مناسبتری مانند رژیم کاهش وزن سالم و فعالیت بدنی منظم را پیش گیرند.
در واقع می‌توان گفت خاصیت کاهش وزنی متفورمین از عوارض جانبی ترکیبات آن به شمار می‌رود. در واقع مکانیسم تاثیر این دارو بر بدن به نحوی است که موجب لاغری می‌شود.
افرادی که با ورزش سعی بر لاغری دارند می‌توانند با مصرف متعادل از متفورمین سوخت و ساز بدن خود را بالا ببرند. برای جنبه کاهش وزن و استفاده از این دارو می‌توان آنرا 1 الی 3 مرتبه بعد از وعده‌های اصلی غذایی مصرف کرد.
البته ممکن است این دارو قند خون را تا حد چشمگیری کاهش دهد و مشکلاتی از قبیل گرسنگی، اضطراب، عرق سرد، لرزش بدن، حالت تهوع، افزایش ضربان قلب، دل‌درد، تشنج و ضعف در بینایی و عدم تمرکز را ایجاد کند.
اغلب این موضوع بیشتر برای افراد سالم بدون اضافه وزن رخ خواهد داد. در واقع این دارو بیشتر برای افرادی است که دچار مشکل مقاومت به انسولین هستند و ممکن است بر افراد سالم تاثیری برای کاهش وزنشان نداشته باشد.
اشکال مختلف داروی متفورمین چگونه است؟
بسیاری از افراد متفورمین را فقط به صورت قرص می‌شناسند در صورتی که این دارو در قالب‌های دیگر نیز در داروخانه‌ها عرضه می‌شود. اشکال مختلف متفورمین شامل موارد زیر می‌شود:
- قرص متفورمین
- محلول یا شربت متفورمین
- قرص با دوز کنترل شده (در این حالت دارو به محض مصرف تاثیر نخواهد گذاشت و اثرگذاری به زمان بیشتری نیاز دارد)
بایدها و نبایدها در مورد قرص متفورمین
- بهتر است از این دارو طبق دستور پزشک مصرف شود.
- از این دارو معمولا 1 الی 3 مرتبه در طول روز می‌توان استفاده کرد.
- ترجیحا قرص را بعد از صرف غذا باید مصرف کرد.
- در طول درمان با این دارو از نوشیدنی و مایعات مختلف به تکرار باید مصرف شود.
- در مورد مصرف همزمان این دارو با سایر داروها باید از پزشک مشورت گرفته شود.
- بهتر است برای نتیجه گیری بهتر دارو را سر وقت مصرف کرد.
- باید دوره درمان را به پایان رساند و از قطع مصرف خودسرانه پرهیز کرد.
- حین مصرف متفورمین باید قند خون مرتب چک شود.
- روکش برخی از قرص‌های متفورمین در معده حل نمی‌شود و از طریق مدفوع دفع می‌شود.
- حبه قرص متفورمین را نباید تکه کرد و باید کامل مصرف کرد.
- مصرف نامنظم و قطع خودسرانه این دارو بدون مشورت پزشک ممکن است خطرات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.
عوارض احتمالی قرص متفورمین
بیمارانی که اختلالات کلیوی دارند ترجیحا نباید از قرص متفورمین استفاده کنند مگر اینکه صلاح‌دید پزشک متخصص برای بهبود وضعیت در آن باشد. علاوه بر آن افرادی که تحت درمان با اشعه ایکس قرار می‌گیرند یا سی تی اسکن در پیش دارند، مصرف این دارو را باید متوقف کنند.
سرگیجه، سردرد، حالت تهوع، ضربان قلب نامنظم، بی‌حالی، دردهای عضلانی، درد معده، یبوست، گاز معده و نفخ شکم، احساس سرما و کم آبی بدن از عوارض احتمالی مصرف این دارو به شمار می‌روند.
بهتر است در صورت مشاهده مکرر هر یک از علائم، پزشک معالج را با این موضوع در میان گذاشت تا راه مناسب پیش رو قرار دهد. این موارد تنها بخشی از عوارض احتمالی این دارو به شمار می‌روند، که ممکن است در هر فرد کاملا متفاوت باشد.
تداخل دارویی با قرص متفورمین
ترکیبات موجود در این دارو ممکن است با سولفونیل اوره‌ها که دسته‌ای از داروهای ضد دیابت برای درمان دیابت نوع 2 هستند، سبب بروز هیپوگلیسمی شود. در صورتی که این نوع از داروها در کنار یکدیگر مصرف شوند، لازم است مکررا سطح غلظت گلوکز خون چک شود.
داروهای کاتیونی، رانیتیدین، کینیدین، داروهای استروژنی، کورتیکواستروئیدها، داروهای ضد انعقاد خون و سایمتیدین، داروهای مخصوص ضد بارداری و مقلدهای سمپاتیک ممکن است با داروی متفورمین در تداخل باشند. علاوه بر این موارد در صورت مصرف هر نوع دارویی بهتر است پزشک را از آن باخبر کرد تا روند درمان بهتر پیش رود.
مصرف قرص متفورمین در بارداری
دیابت بارداری یکی از اختلالاتی است که ممکن است هر مادری را در دوران بارداری به خود درگیر کند. دیابت بارداری در صورتی که کنترل نشود، ممکن است مشکلات جدی مانند اضافه وزن و پیش دیابتی را به همراه داشته باشد.
مصرف متفورمین طبق تجویز پزشک در دوران بارداری کاملا ایمن است. تنها ممکن است در ابتدای استفاده مشکلاتی همچون نفخ، سوزش سر دل، اسهال خفیف، حالت تهوع و برخی از مشکلات گوارشی محدود را ایجاد کند.
اغلب این عوارض برای مراحل ابتدایی مصرف بروز داده می‌شوند و پس از چند مرتبه استفاده از بین می‌روند منتها باید مادران در صورت ادامه دار شدن این عوارض حتما پزشک خود را مطلع کنند تا راهکار مناسبتری تجویز شود.
مصرف متفورمین در دوران شیردهی
با اینکه قرص متفورمین یا اشکال دیگر داروی متفورمین روی شیر مادر تاثیرگذار است، اما می‌توان از آن چشم‌پوشی کرد. زیرا تاثیر زیادی روی کاهش گلوکز خون نوزاد ندارد. اما باید توجه داشته باشید که به هیچ وجه نباید این دارو را در دوران شیردهی خودسرانه استفاده کرد.
قرص متفورمین درمان دارویی دیابت نوع دو است که گاهی در دوران شیردهی نیز طبق صلاح‌دید پزشک تجویز می‌شود. طبق تحقیقات انجام شده روی میزان قند خون نوزادان و کودکانی که مادران آنها متفورمین دریافت می‌کردند، قند خون آنها مقداری کاملا طبیعی بوده و دارو عوارض جانبی را بر جای نگذاشته بود.
زیرا مقدار وارد شدن ترکیبات این دارو به شیر مادر بسیار ناچیز است. اما به هیچ وجه نباید دوز نامناسب و مصرف خودسرانه از آن را در دوران شیردهی پیش گرفت.
مطالب مرتبط با قرص متفورمین
- 7 آسیب جدی قرص سرماخوردگی بزرگسالان را بشناسید.
- قرص هزال چیست؟ مکانیزم اثر این قرص بر بدن چگونه است؟
- قرص ترنسید فقط برای قطع خونریزی است؟ چه موارد مصرف دیگری دارد؟
سخن پایانی
برای مصرف هر دارو و پیش گرفتن راه‌های درمانی مناسب باید از پزشک مشورت گرفت. در صورتی که بدون هیچ علائم بیماری و دلیل مناسب از این قرص مصرف شود، احتمال افت ناگهانی قند و بی حال شدن وجود دارد. قرص متفورمین از جمله داروهایی است که باید با کنترل و دوز مصرفی متناسب با شرایط هر فرد استفاده شود.
تا جای ممکن از مصرف خودسرانه و تجویز این دارو به دیگران طبق تجربیات شخصی، باید خودداری کرد.
