خواص عدس به عنوان یکی از انواع حبوبات، گزینه‌های متعددی را شامل می‌شود. عدس یکی از پرمصرف‌ترین انواع حبوبات است که در تهیه بسیاری از غذاهای سنتی و حتی مدرن می‌توان آن را به کار برد.
اکثر افراد عدس را به عنوان ماده غذایی خونساز و مفید برای ورزشکاران می‌شناسند. اما این تنها خاصیتی نیست که عدس با خود به همراه دارد. پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با این ماده غذایی ارزشمند، با ادامه متن همراه باشید.
مطالب مرتبط با خواص عدس
- با 14 خاصیت مهم کنجد و طریقه مصرف آن آشنا شوید.
- 11 مورد از خواص سیاه دانه را بشناسید.
- خواص لوبیا چشم بلبلی چیست؟
عدس؛ یکی از مفیدترین انواع حبوبات
عدس به عنوان یکی از قدیمی‌ترین غذاهای سالم در جهان شناخته می‌شود. این دانه پرخاصیت، اولین بار 8 هزار سال قبل از میلاد در خاورمیانه پرورش یافت و پس از آن به غرب صادر شد.
امروزه عدس برای تهیه عدسی یا سوپ عدس طرفداران زیادی دارد. به ویژه اینکه به همراه چند قطره آب لیمو ترش تازه میل شود.
جالب است بدانید در حالی که یونانیان آن را غذای فقیران می‌دانستند، مصریان از آن به عنوان غذایی سلطنتی یاد می‌کردند.
اما از آنجایی که عدس بسیار پرخاصیت است، مردم آمریکا آن را در جنگ جهانی دوم جایگزین گوشت کردند. زیرا پروتئین بالایی دارد و با این حال گزینه‌ای کاملا مقرون به صرفه است. (منبع)
نکاتی در مورد انواع عدس
خواص عدس در انواع مختلف یکسان است. عدس دارای پوسته‌ای است که داخل آن دو لپه بهم چسبیده وجود دارد.
پیش از اینکه ماشین آلات صنعتی وارد عرصه شوند، عدس با پوست مصرف می‌شد. اما امروزه در برخی از موارد می‌توان عدس پوست کنده یا دال عدس را برای تهیه غذا، به کار برد. اما باید توجه داشت که پوست عدس حاوی فیبر فراوانی است که با حذف آن، فیبر را از دست داده‌ایم.
با این حال انواع عدس وجود دارند که می‌توان به وسیله آنها غذایی پرخاصیت و خوشمزه تهیه کرد. رایج‌ترین انواع آن نوع سبز، قهوه‌ای و قرمز است.
- عدس قهوه‌ای: رایج‌ترین نوع و پرمصرف‌ترین نوع عدس هستند. سرشار از مواد معدنی هستند که بعد از پخت خواص خود را حفظ می‌کنند.
- عدس پوی: در مناطق لو پوی فرانسه یافت می‌شوند. طعمی فلفلی دارند و سایز آنها کوچکتر از عدس سبز است.
- عدس سبز: گاهی در اندازه‌های مختلف دیده می‌شوند و جایگزین عدس پوی با قیمت مناسب‌تری هستند.
- عدس قرمز: طعمی تقریبا شبیه خاک دارند و زود می‌پزند. به همین دلیل برای تهیه دال عدس از آنها استفاده می‌شود.
- عدس زرد: سریعا پخته می‌شوند و تقریبا ساختاری شبیه عدس قرمز دارند. طعم آنها بسیار دلچسب است.
- عدس سیاه یابلوگا: دانه‌های سیاه و سفیدی هستند که ظاهری شبیه خاویار دارند. از آنها برای تهیه سالادهای گرم می‌توان استفاده کرد.
انواع عدس ترکیبات منحصر به فردی دارند. خواص آنتی اکسیدانی، فیتوشیمیایی و ترکیبات فلاونوئیدی در آنها وجود دارند که تاثیرات متعددی را ایجاد می‌کند.
اما در این متن به ارزش غذایی و خواص رایج‌ترین نوع عدس که اغلب همه ما از آن استفاده می‌کنیم، خواهیم پرداخت.
ارزش غذایی و آشنایی با خواص عدس
اغلب عدس برای تهیه مواد غذایی نادیده گفته می‌شود. با اینکه گزینه‌ای مقرون به صرفه برای دریافت برخی از انواع ویتامین‌ها و ترکیبات مغذی است.
عدس سرشار از ویتامین‌های گروه B، روی، منیزیم و پتاسیم است. جالب است بدانید عدس 25 درصد از پروتئین تشکیل شده است.
از این رو جایگزینی بسیار عالی برای گوشت محسوب می‌شود. همچنین از آن می‌توان به عنوان منبعی عالی برای دریافت آهن به کار برد.
به همین دلیل اکثر ورزشکاران این ماده غذایی را برای میان وعده انتخاب می‌کنند. حتی به عنوان بهترین گزینه برای دریافت پروتئین برای گیاهخواران نیز محسوب می‌شود.
ارزش غذایی عدس
پیش از اینکه سراغ مزایا و خواص عدس برویم، بهتر است با ترکیبات آن آشنا شویم. در جدول زیر ارزش غذایی 198 گرم عدس پخته شده، معادل یک پیمانه از آن را بررسی کرده‌ایم:
| ارزش غذایی | میزان موجود در یک پیمانه عدس پخته |
| انرژی (کالری) | 230 کیلو کالری |
| کربوهیدرات | 39.9 گرم |
| پروتئین | 17.9 گرم |
| چربی | 0.8 گرم |
| فیبر | 15.6 گرم |
عدس فیبر بالایی دارد. از این رو می‌توان خواص عدس برای دستگاه گوارش را یکی از مهمترین خاصیت‌های آن دانست. وجود فیبر در آن به کاهش وزن، بهبود عملکرد دستگاه گوارش و حتی درمان یبوست کمک می‌کند.
ویتامین‌های عدس
عدس به تنهایی نمی‌تواند تامین کننده تمام نیازهای روزانه بدن باشد اما گزینه‌ای عالی برای دریافت ویتامین‌های گروه B محسوب می‌شود.
| ویتامین‌ها | مقدار تامین کننده نیاز روزانه با 1 پیمانه عدس پخته |
| ویتامین B1 (تیامین) | 22 درصد نیاز روزانه |
| ویتامین B3 (نیاسین) | 10 درصد نیاز روزانه |
| ویتامین B5 (پانتوتنیک اسید) | 13 درصد نیاز روزانه |
| ویتامین B6 (پیریدوکسین) | 18 درصد نیاز روزانه |
| ویتامین B9 (فولات) | 90 درصد نیاز روزانه |
عملکرد سیستم عصبی بدن و همینطور عملکرد بافت‌های ماهیچه‌ای، در گرو دریافت ویتامین‌های گروه B است. برای بهبود این سیستم می‌توان از خواص عدس بهره‌مند شد.
ترکیبات معدنی عدس
از مهمترین تاثیراتی که خواص عدس به همراه دارد، تامین کردن آهن مورد نیاز بدن است. اکثر افرادی که از رژیم غذایی گیاهخواری پیروی می‌کنند، می‌توانند از آن به عنوان گزینه‌ای عالی برای تامین ترکیبات معدنی استفاده کنند.
در جدول زیر مهمترین ترکیبات معدنی 1 پیمانه عدس پخته شده را شرح داده‌ایم:
| ترکیبات معدنی | مقدار تامین کننده نیاز روزانه با 1 پیمانه عدس پخته |
| آهن | 37 درصد نیاز روزانه |
| منیزیم | 18 درصد نیاز روزانه |
| فسفر | 36 درصد نیاز روزانه |
| پتاسیم | 21 درصد نیاز روزانه |
| روی | 17 درصد نیاز روزانه |
| مس | 25 درصد نیاز روزانه |
| منگنز | 49 درصد نیاز روزانه |
باید در نظر داشته باشید، عدس علاوه بر موارد بیان شده حاوی ترکیبات مفید فیتوشیمیایی است که برای بهبود و پیشگیری از بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع دو و بیماری‌های قلبی مفید است. اما خواص متعدد دیگری نیز به همراه دارد که بهتر است دقیقتر آنها را بررسی کنیم.
طبع عدس چیست؟
طبع عدس معتدل و خشک است. برای متعادل ساخت طبع عدس می‌توان از زیره، گلپر و زعفران استفاده کرد.
مهمترین خواص عدس
همانطور که مشاهده کردید عدس سرشار از ترکیبات مفید برای بدن است.
دریافت متعادل هر کدام از آنها تاثیر به سزایی در سلامت کلی بدن دارد. در ادامه به مهمترین تاثیرات مصرف متعادل عدس خواهیم پرداخت.
1. خواص آنتی اکسیدانی عدس برای سرطان
ترکیبات آنتی اکسیدانی بالقوه‌ای با مصرف عدس می‌توان دریافت کرد. این موضوع به دلیل پلی فنول‌هایی است که ترکیبات آن به همراه دارد.
برخی از پلی فنول‌های موجود در عدس شامل پروسیانیدین و فلاونول‌ها می‌شود. این موارد تاثیرات ضدالتهابی، آنتی اکسیدانی و محافظت از عصب را در پی دارند.
طبق مطالعات انجام شده، ترکیبات عدس به مهار تولید مولکول‌های مروج التهاب منجر می‌شوند. علاوه بر آن، ترکیبات پلی فنولی عدس به پیشگیری از رشد سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند. حتی برای متوقف ساختن رشد سلول‌های سرطانی نیز موثر هستند. (منبع)
2. خواص عدس برای بیماران مبتلا به دیابت
پلی فنول‌های موجود در عدس به بهبود سطح قند خون کمک می‌کند. طبق مطالعات انجام شده، پلی فنول‌های عدس بعد از پخت از دست نمی‌روند. از این رو به عنوان منبعی عالی برای بیماران مبتلا به دیابت می‌توان استفاده کرد.
علاوه بر این موضوع، عدس حاوی فیبرهای رژیمی است که می‌تواند سرعت جذب قند برای خون را آهسته کند. از این رو سطح قند خون ثابت نگه داشته خواهد شد.
3. خواص عدس برای سلامت قلب
جالب است بدانید عدس به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌انجامد. زیرا روی عوامل خطر تاثیر مثبتی دارد.
طبق مطالعات انجام شده مصرف روزانه 60 گرم عدس پخته شده، به افزایش سطح کلسترول خوب کمک می‌کند. در نتیجه سطح کلسترول بد و تری گلیسیرید کم می‌شود.
از این رو از ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق جلوگیری خواهد شد.
4. خواص عدس برای بهبود فشار خون
عدس می‌تواند تاثیر به سزای در کاهش فشار خون داشته باشد. عدس نسبت به سایر حبوبات، تاثیر بیشتری در کاهش فشار خون دارد.
ترکیبات پروتئینی موجود در عدس، سبب انسداد تولید آنزیم مبدل آنژیوتانسین می‌شوند. این آنزیم سبب تنگی رگ‌های خونی می‌شود که می‌تواند عاملی برای بالا رفتن فشار خون باشد.
علاوه بر این موضوع، دریافت فولات موجود در عدس به جلوگیری از تجمع هموسیستئین می‌انجامد. از این رو از بروز بیماری‌های قلب و عروق ناشی از فشار خون بالا جلوگیری خواهد شد.
5. عدس؛ راهی برای کنترل پرخوری
چاقی و اضافه وزن می‌تواند یک عامل مهم برای بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی و دیابت باشد.
برای اینکه بتوان به کاهش وزن دست یافت، مصرف مواد غذایی مناسب را باید به مقدار متعادل پیش گرفت.
عدس کی از گزینه‌هایی است که سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی است. خوردن عدس پخته می‌تواند به کاهش مصرف مواد غذایی دیگر و جلوگیری از پرخوری کمک کند. حتی سطح قند خون را نیز متعادل نگه می‌دارد.
6. خواص عدس برای تکامل جنین
یکی از مشکلاتی که اکثر زنان به ویژه در دوران بارداری با آن مواجه می‌شوند، کم خونی یا کمبود اسید فولیک بدن است.
عدس یکی از مواد غذایی سرشار از انواع ویتامین B است. در واقع نوعی ب-کمپلکس طبیعی می‌توان آنرا معرفی کرد.
دریافت فولات یا اسید فولیک کافی در دوران بارداری از تولد نوزاد ناقص جلوگیری می‌کند. همینطور به تکامل سیستم عصبی جنین کمک می‌کند.
7. خواص عدس برای درمان کم خونی
دریافت فولات از طریق مصرف عدس، به تشکیل سلول‌های خونی می‌انجامد. از طرفی دیگر سطح هموسیستئین را کاهش می‌دهد تا به حفظ سلامت بدن منجر شود.
همچنین عدس حاوی آهن است.
در نظر داشته باشید که مصرف یک پیمانه عدس پخته شده، 37 درصد نیاز روزانه بدن به آهن را تامین می‌کند.
از این رو مصرف متعادل آن از ابتلا به کم خونی ناشی از فقر آهن جلوگیری می‌کند. در واقع دریافت آهن به تولید هموگلوبین در خون می‌انجامد.
8. مهمترین خواص عدس برای پوست
عدس سرشار از خواص آنتی اکسیدانی است. از این رو به مهار رادیکال‌های آزاد و پیشگیری از بیماری‌های ناشی از آنها منجر می‌شود.
رادیکال‌های آزاد در بروز چین و چروک، جوش، لک و تغییر رنگدانه‌های پوست موثر هستند.
دریافت ویتامین‌ها و خواص متعددی که عدس به همراه دارد، به پیشگیری از بروز مشکلات پوستی می‌انجامد.
عدس یکی از موثرترین مواد غذایی برای بازسازی و ترمیم بافت پوست است.
9. مهمترین تاثیرات و خواص عدس برای مو
رشد موها در گرو دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی است. دریافت آهن و فولات به مقدار کافی، می‌تواند به افزایش گلبول‌های قرمز منجر شود. این موضوع اکسیژن رسانی مطلوبی را برای فولیکول‌های مو فراهم می‌کند.
فولیکول‌های مو در رویش موهای جدید، ضخامت و همینطور سلامت و زیبایی موها نقش به سزایی دارند. رساندن ویتامین‌ها و مواد معدنی به بدن، سبب محافظت و تقویت فولیکول‌های موها می‌شود.
10. خواص عدس در بدنسازی
افرادی که بدنسازی انجام می‌دهند، برای ساخت بافت‌های عضلانی، افزایش تراکم استخوانی و سلامت کلی عملکرد بدن، باید انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی را دریافت کنند.
یکی از گزینه‌هایی که برای بدنسازی آقایان و خانم‌ها همیشه توصیه می‌شود، مصرف میان وعده‌های مفید است. یکی از گزینه‌های بسیار مفید عدس است.
عدس سرشار از انواع ویتامین B است. نیاسین یا ویتامین B3 موجود در عدس سیستم عصبی و دستگاه گوارش را تقویت می‌کند. از طرفی برای سلامت و حفظ تراکم استخوان‌ها ضروری است.
از طرفی دیگر پتاسیم موجود در عدس و هر ماده خوراکی دیگر، به بهبود فعالیت الکترولیتی بدن کمک می‌کند.
این ماده معدنی به بهبود عملکرد اکسیژن رسانی در عروق می‌انجامد. اکسیژن رسانی متعادل حین ورزش تاثیر به سزایی در عملکرد بدن دارد و در ساخت بافت‌های عضلانی و ترمیم آنها موثر است.
عدس و به ویژه جوانه عدس، میزان چشمگیری از انواع اسید آمینه‌های ضروری برای بدن را به همراه دارند. از این رو به تولید ماهیچه‌ها، ترمیم و بهبود عملکرد آنها منجر می‌شود.
11. بهبود عملکرد گوارشی
یکی از مهمترین ترکیباتی که در عدس وجود دارد فیبر است.
البته برای دریافت فیبر عدس باید آنرا به صورت کامل بپزید و مصرف کنید. زیرا بیشتر فیبر عدس در پوست آن است و دال عدس که نوع پوست کنده‌ی عدس است، فیبر کمتری را به همراه دارد.
فیبر یکی از ترکیبات مهم و موثر برای سلامت دستگاه گوارش است. فیبر به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و هضم غذا کمک می‌کند.
عوارض زیاده روی در مصرف عدس
بعد از آگاهی نسبت به خواص عدس، بهتر است با عوارض زیاده روی در مصرف آن نیز آشنا شوید. این عوارض شامل گزینه‌هایی از جمله موارد زیر می‌شوند:
- به دلیل داشتن مقادیری از اگزالات، ممکن است زیاده روی در مصرف طولانی مدت از آن سبب تشکیل سنگ کلیه شود
- پروتئین فراوانی دارد و برای سلامت کلیه، بهتر است متعادل مصرف شود
- گاز معده ایجاد می‌کند
- مصرف بیش از حد عدس به بروز کاهش دید می‌انجامد
- زیاده روی در مصرف عدس سبب افزایش غلظت خون و بروز مشکلات در قاعدگی می‌شود
مطالب مرتبط با خواص عدس
- با 14 خاصیت مهم کنجد و طریقه مصرف آن آشنا شوید.
- 11 مورد از خواص سیاه دانه را بشناسید.
- خواص لوبیا چشم بلبلی چیست؟
جمع‌بندی
در این متن به مهمترین خواص عدس اشاره کردیم. این ماده غذایی را می‌توان به میزان متعادلی، روزانه مصرف کرد تا از خواصی همچون درمان کم خونی، تقویت عضلات، بهبود سلامت پوست و مو، سلامت قلب و پیشگیری از سرطان بهره‌مند شد.
