اختلالات روانی با نام بیماری روانی نیز معرفی می‌شوند.
این اختلالات شامل طیف گسترده‌ای از شرایط سلامت روان می‌شود. اختلالات روانی روی خلق و خو، تفکر، رفتار و انتخاب‌ها تاثیر به سزایی دارند. از جمله معرف‌ترین آنها می‌توان به افسردگی، اختلالات اضطرابی، رفتارهای اعتیاد آور، اختلالات خوردن و اسکیزوفرنی اشاره کرد.
خیلی از افراد جامعه، علاوه بر اینکه نگران سلامت جسمی خود هستند، نگرانی‌هایی هم در مورد سلامت روان خود دارند. اما نگرانی در رابطه با سلامت روان، برای موقعی است که به بیماری تبدیل می‌شود. به همین دلیل می‌تواند نشانه‌هایی را به طور مکرر برای فرد به همراه داشته باشد. حتی می‌توانند روی عملکرد فرد نیز تاثیرگذار باشند.
بیماری روانی می‌تواند فرد را به طور کلی تحت تاثیر قرار دهد. تا جایی که روی روابط کاری، تحصیلی، اجتماعی و خانوادگی فرد مشکلاتی را ایجاد کند. در خیلی از مواقع این اختلالات را می‌توان با برخی از داروها و گفتار درمانی یا روان درمانی، مدیریت کرد.
در ادامه این مقاله برخی از انواع شایع اختلالات روانی را معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
مطالب پیشنهادی مرتبط با اختلالات روانی
عوامل موثر بر بروز اختلالات روانی
- شرایط اجتماعی
- شرایط اقتصادی
- اشتغال
- کیفیت مسکن
- جنسیت
- سن
- قومیت
- عوامل بیولوژیکی خانوادگی و ژنتیک
- میزان فعالیت‌های اجتماعی فرد
- تحصیلات
آشنایی با انواع اختلالات روانی
به الگوهای رفتاری که روی جنبه‌های مختلف زندگی تاثیر می‌گذارد، اختلال روانی گفته می‌شود. این نوع اختلالات می‌توانند برای فرد، اضطراب را به همراه داشته باشند.
در ادامه لیستی از اختلالات روانی را عنوان خواهیم کرد که شایع هستند. اما همه موارد را شامل نمی‌شوند.
1. اختلالات رشدی عصبی
این گروه از اختلالات در کودکی تشخیص داده می‌شوند. این اختلال شامل موارد زیر است:
ناتوانی ذهنی
به آن اختلال رشدی-ذهنی نیز می‌گویند. اغلب قبل از 18 سالگی بروز داده می‌شود و محدودیت‌هایی را برای عملکرد ذهن و رفتار ایجاد می‌کند. با آموزش و سنجش هوش این اختلال را تشخیص می‌دهند. وقتی امتیاز آی کیو کمتر از 70 باشد، محدودیت‌هایی را برای فرد ایجاد می‌کند.
تاخیر تکاملی
این نوع از اختلال رشد، کودکان زیر 5 سال را شامل می‌شود که عملکرد گفتاری، اجتماعی، شناختی، مهارت‌های حرکتی و زبان را دچار اختلال می‌کند.
2. اختلالات روانی ارتباطی
اختلالات این گروه، تاثیر به سزایی بر توانایی درک یا استفاده و تشخیص گفتار و زبان دارند. این اختلال شامل چهار گروه اصلی می‌شود:
- اختلال در آواهای گفتار
- لکنت
- اختلال زبانی
- اختلال ارتباط اجتماعی
3. طیفی از اوتیسم
این اختلال به کاهش ارتباطات و تعامل منجر می‌شود. حتی محدودیت بالایی برای رفتارهای فرد به همراه دارد. این اختلال معمولا در اوایل دوره رشد، علائم خود را نشان می‌دهد. سبب نقص در فعالیت‌های کاربردی و اجتماعی فرد می‌شود.
4. بیش فعالی و کم توجهی؛ اختلالاتی شایع
این اختلال در عملکرد فرد اختلال ایجاد می‌کند. علائم این اختلال اغلب تا 12 سالگی بروز داده می‌شوند. تاثیرات منفی این اختلال روی فعالیت اجتماعی، فردی و حتی تحصیلی و شغلی فرد دیده می‌شود.
5. اختلال دوقطبی یکی از اختلالات روانی شایع در بزرگسالی
این اختلال را می‌توان از روی دگرگون شدن خلق و خو در مورد فعالیت‌ها و سطح انرژی تشخیص داد. در این نوع اختلال نوسانات روحی متعددی برای فرد ایجاد می‌شود. فرد دوره‌هایی از شیدایی و افسردگی را تجربه خواهد کرد.
دوره شیدایی
در این وضعیت فرد احساس سرخوشی فراوانی دارد اما زود رنج است. فعالیت و سطح انرژی او چند برابر از سابق می‌شود. از ویژگی‌های این دوران می‌توان به زودرنجی، حواسپرتی و با این حال اعتماد به نفس بالا اشاره کرد. افراد در این دوران رفتارهایی که پیامد طولانی مدت منفی دارند را بیشتر انجام می‌دهند.
دوره افسردگی
بعد از فاز شیدایی، فرد دوره‌ای از افسردگی خواهد داشت. این دوره طوری است که فرد هیچ علاقه‌ای به انجام فعالیت‌های مختلف ندارد. حتی احساس گناه و خستگی فراوانی دارد.
دوره افسردگی و شیدایی برای اطرافیان فرد هم می‌تواند دشوار باشد. امروزه راهکارهای متعددی برای کنترل این نوع از اختلالات روانی وجود دارد که بهتر است از آنها کمک گرفت.
6. اختلال اضطراب
ترس دائمی و بیش از حد، نگرانی و اضطراب، از جمله اختلالات رفتاری هستند که خبر از وجود اختلال اضطراب می‌آورند. ترس یک واکنش عاطفی نسبت به تهدید است. شاید این تهدید ذهنی یا واقعی باشد. اضطراب نشان دهنده انتظار برای تهدیدی در آینده است.
اضطراب به عنوان یکی از شایع‌ترین انواع اختلالات روانی، انواع زیر را ممکن است داشته باشد:
اضطراب فراگیر
فرد بیش از اندازه نسبت به اتفاقات روزمره نگران می‌شود. در حدی که این نگرانی‌ها برای سلامتی و عملکرد طبیعی او اختلال آور می‌شوند.
اضطراب اجتماعی
این اختلال سبب ترس غیرمنطقی از مورد قضاوت قرار گرفتن می‌شود. این نوع اضطراب، تاثیر مخربی روی زندگی فرد دارد. طوری که قرار گرفتن در محیط تحصیل، کار و بیشتر محیط‌های اجتماعی را دشوار می‌کند.
ترس از مکان‌های شلوغ
در حد غیر منطقی، فرد از محیط‌های عمومی وحشت دارد. طوری که می‌ترسند در محیط‌هایی که فرار از آن دشوار است، حمله عصبی به آنها وارد شود.
فوبیای خاص
شامل ترس شدید از وضعیتی خاص یا یک شئ می‌شود. چهار نوع اصلی برای فوبیا وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
- فوبیای رویدادهای طبیعی مانند رعد و برق
- فوبیای پزشکی مانند دندانپزشکی یا تجهیزات پزشکی
- فوبیای حیوانات مانند حشرات
- فوبیای مناسبتی مانند رانندگی یا فضاهای بسته
فرد وقتی در چنین شرایطی قرار می‌گیرد، ممکن است حالات زیر را بروز دهد:
حالت تهوع
لرز
بالا رفتن ضربان قلب
تهوع
ترس از مرگ
اختلالات عصبی مربوط به اضطراب
این اختلال در پی حملات عصبی بروز داده می‌شود. معمولا ناگهانی و بی دلیل است. از این رو، فرد در پی یک حمله عصبی، احساس اضطراب می‌کند. یعنی اگر در شرایط یا محیط‌هایی که قبلا در آنجا دچار حمله عصبی شده بودند، قرار بگیرند، دچار اضطراب می‌شوند. این موضوع فعالیت‌های روزمره را با اختلال مواجه می‌کند.
ترس و اضطراب نسبت به جدایی
اضطراب و ترس از جدایی، بابت جدا شدن از فردی که به آن وابستگی شدید وجود دارد، این نوع را به وجود آورده است. اکثر افراد با این نوع ترس آشنا هستند. زیرا در دوران کودکی به نوعی ترس از جدا شدن از پدر و مادر را داشته‌اند.
طبق تحقیقات انجام شده، 18 درصد بزرگسالان در آمریکا، دست کم یکی از انواع اختلالات روانی مربوط به اضطراب را تجربه کرده‌اند.
7. اختلال افسردگی
این نوع از اختلالات روانی ممکن است چندین وضعیت را به همراه داشته باشد. احساس غم، پوچی، کسلی و کج خلقی از علائم آن هستند که ممکن است با علائم فیزیکی و شناختی متعددی همراه باشند.
البته علائم این نوع اختلال می‌تواند در هر فرد با فرد دیگر متفاوت باشد. علائم این اختلال آنقدر مداوم و شدید می‌توانند باشند که عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهند. معیارهای مختلفی برای تشخیص این وضعیت وجود دارد زیرا اختلال افسردگی وضعیتی کاملا متغیر است. معمولا فرد باید بیشتر از 5 هفته علائم زیر را داشته باشد تا از بروز افسردگی، مطمئن شد:
- احساس افسردگی روزانه
- میل به خودکشی و دغدغه مرگ
- اختلال در تمرکز و حتی تفکر
- احساس پوچی و بی ارزشی یا عذاب وجدان
- اختلال خواب
- لاغری یا چاقی، پرخوری یا بی اشتهایی
- بی قراری یا کند شدن
- کاهش سطح انرژی
- پرهیز از فعالیت‌هایی که قبلا به آنها علاقه داشت
8. اختلالات مربوط به شخصیت
به الگوهای رفتاری بلند مدت، رفتارهای ناهنجار و عواطف فرد که به حوزه‌های مختلف زندگی ممکن است آسیب وارد کند، اختلال شخصیتی می‌گویند. انواع آن شامل موارد زیر است:
- اختلال شخصیت پارانوئید
- اختلال شخصیت اسکیزوئید
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپی
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلال شخصیت ضد اجتماعی
- اختلال شخصیت اجتنابی
- اختلال شخصیت وابسته
- اختلال شخصیت نمایشی
- اختلال شخصیت خود شیفته
- اختلال شخصیت وسواسی
نشانه‌های اولیه اختلالات روانی را بشناسید
باید همواره در نظر داشته باشید که هیچ آزمایش خون یا اسکنی و سیستم خاصی نمی‌تواند برای تشخیص نوع اختلالات روانی، نتیجه‌ای قابل اعتماد نشان دهد. تنها می‌توان به علائم رفتاری و حالات فرد توجه داشت. از جمله علائمی که در ابتدای بروز اختلالات روانی ممکن است بروز داده شوند، موارد زیر هستند:
- کم خوابی یا خوابیدن زیاد
- احساس یاس و نااُمیدی
- احساس کمبود انرژی و بی حوصلگی دائمی
- پرخوری یا کم خوری
- کناره گیری و دوری از همکاران، دوستان و خانواده
- پرهیز از انجام فعالیت‌های لذت بخش سابق
- احساس گیج شدن
- احساسات منفی
- توهم
- شنیدن صداهایی که وجود واقعی ندارند
- فکر آسیب زدن به دیگران و حتی خود
- افکار آشوب دائمی
- خاطرت دائمی
- ناتوانی در انجام امور در حدی که رفتن به سر کار نیز سخت می‌شود
- رو آوردن به مصرف مواد محرک نیکوتین دار یا مخدر
درمان اختلالات روانی به چه صورت است؟
روش درمانی که برای اختلالات روانی تعریف می‌شود، به شدت درگیری فرد به اختلال بستگی دارد. از جمله روش‌های درمانی که برای این اختلالات به کار برده می‌شود، موارد زیر هستند:
گفتار درمانی یا روان درمانی
این روش درمان کمک می‌کند تا فرد به ریشه بیماری خود پی ببرد. در پی آن شروع به انجام الگوهایی برای تفکر سالم‌تر قدم بر می‌دارد. این روش رویکردی روان شناختی برای درمان انواع اختلالات روانی دارد. از جمله روش‌های درمانی این نوع می‌توان به رفتار درمانی، مواجهه درمانی، درمان شناختی رفتاری اشاره کرد.
دارو درمانی اختلالات روانی
برای بعضی از موارد نیاز به درمان دارویی وجود دارد. داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد اضطراب، داروهای ضد روان پریشی بسته به شدت بیماری تجویز می‌شوند. این داروها برای درمان قطعی نیستند ولی کمک می‌کنند تا از شدت علائم کاسته شود. از این رو فرد می‌تواند فعالیت‌های اجتماعی و همینطور روال عادی زندگی را پشت سر بگذارد. اما به هیچ وجه نباید درمان دارویی خودسرانه این گروه از داروها را داشت.
مطالب پیشنهادی مرتبط با اختلالات روانی
جمع‌بندی
در این مقاله به مواردی از اختلالات روانی پرداختیم. این اختلالات برای تشخیص نیاز به مراجعه به پزشک دارند. نباید بدون مشورت با پزشک، برای درمان آنها، راهکارهای خودسرانه پیش گرفت. به ویژه درمان دارویی که اگر به درست انتخاب نشود، ممکن است تاثیرات بلند مدت بدی را به همراه داشته باشد.
