برای درمان نفخ شکم می‌توان از راهکارهای خانگی کمک گرفت.
نفخ شکم، یکی از اختلالات گوارشی است که به شدت می‌تواند اذیت کننده باشد. نفخ معمولا بعد از غذا خوردن ایجاد می‌شود. اغلب به علت تولید بیش از اندازه گاز یا اختلال در دستگاه گوارش بروز داده می‌شود. نفخ می‌تواند درد، احساس ناراحتی و اذیت یا حتی پر بودن را به همراه داشته باشد. حتی باعث ملتهب و بزرگ دیده شدن شکم نیز می‌شود.
اما باید در نظر داشته باشید که نفخ شکم، ناشی از احتباس آب نیست. گاهی ممکن است این دو اصطلاح به جای هم استفاده شوند. نفخ می‌تواند شامل گاز، مایعات و حتی خوراکی‌های جامد در دستگاه گوارش شود.
ولی نفخ در بعضی از افراد، به دلیل ایجاد حساسیت غذایی بروز داده می‌شود. در چنین شرایطی، فشار در شکم بیشتر خواهد بود. با توجه به اینکه حدود 16 الی 30 درصد مردم، به طور منظم دچار نفخ می‌شوند، نیاز به راهکارهای درست، برای درمان ایجاد می‌شود. در ادامه این راهکارهای درمانی را برایتان معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
مطالب پیشنهادی مرتبط با درمان نفخ شکم
- رژیم غذایی هلیکوباکتر پیلوری چیست؟
- معرفی 11 خوراکی موثر برای درمان یبوست
- 3 راه حل برای درمان سندرم روده تحریک پذیر
نفخ شکم چیست؟
وقتی غذا می‌خوریم یا مایعات می‌نوشیم و حتی بزاق قورت می‌دهیم، مقداری هوا هم می‌بلعیم. این هوای بلعیده شده در روده جمع می‌شود. گازی که در دستگاه گوارش ما وجود دارد، عمدتا از اکسیژن و نیتروژن است. اما وقتی غذا در معده هضم می‌شود، گاز به صورت هیدروژن، دی اکسید کربن و متان آزاد خواهد شد.
با تجمع این گازها، اغلب نیاز به عبور باد از طریق دهان به شکل آروغ زدن یا عبور باد از مجاری مقعدی وجود خواهد داشت.
نفخ شکم معمولا بدون اینکه فرد از آن باخبر باشد، بروز داده می‌شود. معمولا مقدار آن کم است و بویی ندارد. زمانی بو ایجاد می‌شود که مقادیری از گازهای گوگرد در آن وجود داشته باشد. اگر غذا به درستی هضم نشده باشد، تجزیه آغاز می‌شود و گوگرد آزاد خواهد شد.
دلیل نفخ شکم چیست؟
برای اینکه به درمان نفخ شکم بپردازیم، بهتر است علت آن را در نظر بگیریم.
نفخ شکم، در نتیجه‌ی فرایند طبیعی در بدن بروز داده می‌شود یا اینکه گاهی ممکن است بر اساس شرایطی خاص از سیستم گوارشی بروز داده شود.
1. ورود هوا به دستگاه گوارش
معمولا عوامل ایجاد نفخ شکم، عوامل خارجی هستند. ما هنگام خوردن، نوشیدن یا حتی قورت دادن بزاق، هوا می‌بلعیم.
عوامل درونی نیز از داخل روده سبب نفخ شکم می‌شوند. گاز ممکن است به عنوان محصول جانبی ناشی از هضم بعضی از غذاهایی باشد که به طور کامل هضم نشده‌اند.
در صورتی که غذایی در معده یا روده کوچک هضم نشود، وقتی به روده بزرگ می‌رسد، نفخ ایجاد خواهد شد.
2. نفخ ناشی از مواد غذایی
غذاهایی که سبب ایجاد نفخ شکم می‌شوند، اغلب دارای پلی ساکاریدهای خاصی هستند. مخصوصا الیگوساکاریدهایی مانند اینولین را بیشتر به همراه دارند. اینولین به دسته‌ای از فیبرهای رژیمی به نام فروکتان‌ها تعلق دارد.
از جمله مواد غذایی که می‌توانند نفخ را تشدید کنند، موارد زیر هستند:
- سبزیجات نفاخ از جمله تره فرنگی، کلم بروکلی و گل کلم، سیر، پیاز، لوبیا، شلغم و کلم بروکسل
- غلاتی مانند جو و گندم
- حبوباتی مانند عدس و لوبیا
- بادام هندی
- مخمر در محصولاتی مانند نان
- محصولات لبنی به علت وجود لاکتوز
- نوشیدنی‌های گازدار
در صورتی که فردی نگران این است که چگونه رژیم غذایی بر ایجاد نفخ تاثیر گذاشته است، باید از پزشک مشورت دریافت کند.
3. بیماری‌های زمینه‌ای
برخی از بیماری‌ها می‌توانند زمینه بروز مشکلات گوارشی را فراهم کنند.
بیماری سلیاک
این بیماری ناشی از عدم تحمل پروتئین گلوتن است. یعنی وقتی فرد مواد غذایی مانند گندم و جو را مصرف می‌کند، دچار نفخ بیشتری می‌شود.
بیماری‌های مربوط به روده‌ها
برخی از بیماری‌های مزمن می‌توانند سبب تشدید نفخ شوند. بیماری کرون، کولیت اولسراتیو (کولیت زخمی) و دیورتیکولیت از جمله آنها هستند. بعضی از انواع سرطان نیز می‌تواند سبب انسداد روده شود. افرادی که افزایش ناگهانی یا تشدید نفخ را تجربه می‌کنند، باید حتما به پزشک مراجعه کنند.
مشکلات کیسه صفرا
سنگ کیسه صفرا و التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت) نیز یکی از دلایل ایجاد گاز و نفخ معده می‌تواند باشد.
یبوست
ابتلا به یبوست و مدفوع سفت در روده، می‌تواند دفع گاز اضافی را سخت کند. در نتیجه تجمع گاز و نفخ را به همراه دارد که ناراحتی زیادی را ایجاد خواهد کرد.
عفونت‌های روده‌ای و گاستروانتریت
عفونت‌های ویروسی و باکتریایی یا حتی عفونت انگلی دستگاه گوارش و مسمومیت غذایی می‌توانند سبب تجمع گاز در معده شوند.
از جمله دلایل پزشکی دیگری که می‌توانند نفخ را به همراه داشته باشند شامل فتق، پانکراتیت، بیماری هیرشپرونگ، سندرم پیش از قاعدگی و اندومتریوز و حتی بارداری می‌شود.
4. ترکیبات و داروهایی که سبب نفخ می‌شوند
برای درمان نفخ شکم گاهی فقط باید مصرف برخی از داروها را به پایان رساند.
آنتی بیوتیک‌ها
داروهای آنتی بیوتیکی می‌توانند فلور طبیعی روده یا فلور باکتریایی روده را به هم زده و سبب بروز نفخ در دستگاه گوارش شوند.
شیرین کننده‌های مصنوعی
سوربیتول و مانیتول در آدامس‌ها، آبنبات‌ها و غذاهای شیرین بدون قند به کار برده می‌شوند، می‌توانند نفخ را برای فرد به همراه داشته باشند. حتی برای بعضی از افراد اسهال را هم می‌توانند به همراه داشته باشند.
مکمل‌های حاوی فیبر
اضافه کردن یکباره مکمل‌های حاوی فیبر به برنامه غذایی، نفخ را به همراه دارد. به ویژه اگر حاوی پسیلیوم باشد.
ملین‌ها
استفاده دائمی و بیش از اندازه از ملین‌ها، می‌تواند افزایش خطر ابتلا به نفخ را به همراه داشته باشد.
در صورتی که نشانه‌های مسمومیت یا انسداد روده دیده شود، یا اینکه خون در مدفوع مشاهده شود، فرد باید هر چه سریع‌تر تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرد.
درمان نفخ شکم با ساده‌ترین راهکارها
راهکارهای درمانی موثری برای نفخ شکم وجود دارند که در ادامه آنها را معرفی خواهیم کرد.
1. حجم غذا را تقسیم کنید
پر شدن شکم می‌تواند نفخ شکم را در پی داشته باشد. در صورتی که در هر وعده مقدار غذای زیادی میل می‌کنید و بعد از آن احساس ناراحتی دارید، باید حجم غذا را کاهش دهید.
بهتر است در وعده‌های متعدد با حجم کمتر غذا میل کنید. همچنین جویدن بهتر مواد غذایی، تاثیری دو چندان در کاهش نفخ دارد. چون مقدار هوایی که بلعیده می‌شود کمتر است.
2. آلرژی‌های غذایی
آلرژی‌های غذایی، شایع‌ترین علت نفخ می‌توانند باشند. وقتی غذایی میل می‌کنید که به آن حساسیت دارید، ممکن است گاز اضافی و نفخ تولید شود. از جمله غذاهای آلرژی‌زا موارد زیر هستند:
- لاکتوز که کربوهیدرات اصلی شیر است
- فروکتوز
- تخم مرغ
- گندم و گلوتن
- در صورتی که حساسیت شدید به مواد غذایی وجود داشته باشد، باید حتما برای کنترل آن به پزشک مراجعه کرد.
3. پرهیز از بلعیدن هوا و گاز
همانطور که بیان شد، دو منبع اصلی برای تولید گاز در دستگاه گوارش وجود دارد:
1. گاز تولید شده از باکتری‌های روده؛
2. هوا یا گازی که هنگام خوردن یا نوشیدن وارد دستگاه گوارش می‌شود.
برجسته‌ترین موردی که سبب گاز ناشی از بلع هوا می‌شود، نوشابه‌های گازدار هستند. آنها حاوی حباب‌هایی از دی اکسید کربن هستند که بعد از رسیدن به معده آزاد می‌شوند. جویدن آدامس، نوشیدن با نی، با عجله غذا خوردن نیز می‌تواند نفخ معده را به همراه داشته باشید.
4. برای درمان نفخ معده غذاهای نفاخ نخورید
بعضی از غذاهای پرفیبر، می‌توانند سبب تولید گاز بیش از اندازه شوند. از جمله مهمترین آنها حبوباتی مانند لوبیا و عدس یا حتی برخی از غلات هستند.
غذاهای چرب نیز می‌توانند هضم و دفع مدفوع را کاهش دهند. در نتیجه بهتر است از مصرف چنین مواد غذایی اجتناب کنید.
5. رژیم غذایی فودمپ
سندرم روده تحریک پذیر اختلالی شایع در جهان است.
دلیل مشخصی ندارد ولی حدود 14 درصد از اکثر افراد به این مشکل دچار هستند. مهمترین نشانه آن نفخ، درد شکم، ناراحتی گوارشی، اسهال و یا یبوست است.
حدود 60 درصد افرادی که به این سندرم مبتلا هستند، نفخ را تجربه می‌کنند.
رژیم غذایی فودمپ می‌تواند با رفع برخی از مشکلات گوارشی به بهبود چنین وضعیتی کمک کند.
برای آشنایی بیشتر با رژیم فودمپ، حتما مقاله رژیم فودمپ چیست را مطالعه کنید.
در رژیم غذایی فودمپ، بر پرهیز از مصرف مواد غذایی زیر توصیه شده است که می‌تواند برای درمان نفخ شکم:
- پیاز
- گندم
- سیر
- کلم بروکلی
- کلم
- گل کلم
- کنگر فرنگی
- لوبیا
- سیب
- گلابی
- هندوانه
6. به الکل‌های قندی توجه کنید
الکل‌های قندی معمولا در غذاهای بدون قند و آدامس‌ها وجود دارند. این شیرین کننده‌ها، جایگزین‌های بی‌خطری برای شکر هستند ولی ممکن است مشکلات گوارشی را به همراه داشته باشند.
اینها باکتری‌های روده را آسیب زده و موجب تولید گاز می‌شوند. سعی کنید از الکل‌های قندی مانند مانیتول، زایلیتول و سوربیتول پرهیز کنید.
7. مصرف مکمل‌های آنزیم گوارشی
بعضی از محصولات مکمل، به تجزیه راحت‌تر کربوهیدرات غیر قابل هضم، کمک می‌کنند. از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لاکتاز: آنزیمی برای بهبود وضعیت عدم تحمل لاکتوز
- مکمل‌های حاوی آلفا گالاکتوزیداز
8. درمان یبوست
یبوست یکی از مشکلات رایج گوارشی است که اغلب نفخ را به همراه دارد. برای درمان نفخ شکم باید ابتدا یبوست را هم درمان کرد. دریافت فیبر بیشتر می‌تواند به بهبود چنین وضعیتی کمک کند. نوشیدن آب بیشتر نیز در این امر بسیار موثر خواهد بود.
9. مصرف پروبیوتیک
گاز تولید شده توسط باکتری در روده، عاملی برای نفخ است. انواع مختلفی از باکتری‌ها هستند که می‌توانند تاثیرات مختلفی در سیستم گوارشی داشته باشند.
طبق مطالعات انجام شده، مکمل‌هایی که حاوی پروبیوتیک هستند به کاهش نفخ و گاز معده کمک می‌کنند.
10. مصرف روغن نعناع برای درمان نفخ شکم
نفخ ممکن است به دلیل تغییر عملکرد عضلات در دستگاه رخ داده باشد.
داروهایی که ضد اسپاسم هستند می‌توانند کاهش اسپاسم عضلانی را در پی داشته باشند. روغن نعناع یکی از این موارد از نوع طبیعی است که عملکردی مشابه آنها دارد.
11. درمان بیماری زمینه‌ای
در صورتی که نفخ ناشی از بیماری مزمن باشد، باید فورا راهکارهایی را برای درمان آن پیش گرفت. برای این منظور باید به پزشک مراجعه کرد و راهکار درست را بسته به علت بیماری از او جویا شد.
مطالب پیشنهادی مرتبط با درمان نفخ شکم
- رژیم غذایی هلیکوباکتر پیلوری چیست؟
- معرفی 11 خوراکی موثر برای درمان یبوست
- 3 راه حل برای درمان سندرم روده تحریک پذیر
جمع‌بندی
برای درمان نفخ شکم، راهکارهای در دسترسی وجود دارد. برخی از این راهکارها فقط با اصلاحاتی در سبک زندگی به درمان کمک می‌کنند. اما اغلب توصیه می‌شود برای اینکه علت اصلی آن رفع شود، حتما به پزشک مراجعه کنید.
