بیماری مانیا چیست؟ (تمام علائم شیدایی در 21 مورد و راه درمان)
بیماری مانیا یکی از بیماری‌های روحی و روانی است که با نام شیدایی نیز شناخته می‌شود. اختلالات خلقی و روحی، حالات مختلفی را برای افراد مبتلا به همراه دارند که در این متن به طور کامل در مورد نوع مانیا صحبت خواهیم کرد.
بیماری مانیا یا شیدایی چه بیماری است؟
مانیا به عنوان اختلالی در برخی بیماری‌ها شناخته می‌شود. افرادی که خلق بالا دارند و کنترلی بر خلق خود ندارند را مانیک یا بیمار مانیا می‌گویند. این حالت را برعکس افسردگی باید در نظر گرفت.
مطالب مرتبط با بیماری مانیا
- آیا اختلال دو قطبی و ازدواج شدنی است؟
- اختلال چند شخصیتی را چگونه می‌توان تشخیص داد؟
- بیماری هیستریک چیست؟ چه نشانه‌هایی فرد مبتلا به هیستریک بروز می‌دهد؟
حالتی افراطی از شادی در کنار یأس و ناامیدی از افراد مبتلا به بیماری مانیا سر می‌زند. خلق و خوی فرد دائم در حال تغییر خواهد بود و از ثبات در حالات روحی برخوردار نخواهد بود.
طوری که حالتی که در طول روز دارد ممکن است چند بار تغییر کند. مثلا در طول روز افسرده و ناراحت باشد و هنگام شب شیدایی را بروز دهد. شیدایی در حالتی است که خلق و حالات فرد بیش از همیشه و به صورت افراطی به شکل شادی و نشاط بروز داده می‌شود.
نکته بسیار مهمی که در مورد حالت شیدایی باید دانست این است که بیماری مانیا دوره و حالتی از اختلال دو قطبی محسوب می‌شود. زیرا در این بیماری حالت افسردگی در کنار مانیا مشاهده می‌شود.
علت بیماری مانیا چیست؟
این بیماری نیز مانند سایر بیماری‌های روحی و روانی، علت دقیق و مشخصی ندارد. اما اغلب موارد زیر زمینه سازی برای ابتلا به این بیماری را فراهم می‌کنند:
- زمینه‌های وراثتی
- عوامل محیطی مانند احساس طرد شدن
- کمبود برخی از ویتامین‌ها از جمله کمبود ویتامین B12 که برای ساخت DNA ضروری است
- افزایش پیام‌رسان‌های عصبی در لوب گیجگاهی
نشانه و علائم بیماری مانیا چیست؟
فرد مبتلا به بیماری مانیا را اصطلاحا مانیک می‌گویند. حالات افراد مانیک در بسیاری از موارد مشابه است و با حالت افراطی که به همراه دارد کاملا قابل تشخیص خواهد بود. نشانه‌ها و علائم شیدایی عبارتند از مواردی که در این قسمت به آنها اشاره خواهیم کرد:
- بالا رفتن سطح انرژی و فعالیت‌های بدنی فرد
- بی‌قراری و احساس نشاط بیش از حد
- تحریک پذیر بودن افراطی
- گاهی ممکن است صدایی را بشنوند و اجسامی را ببینند که دیگران قادر به تشخیص آنها نیستند
- هیجان زدگی غیر قابل کنترل و برانگیخته شدن نسبت به افرادی که در این هیجان زدگی و خوش بینی شریک نمی‌شوند
- حواسپرتی و نداشتن تمرکز کافی از علائم بارز بیماری مانیا است
- داشتن افکار رقابتی با سایر افراد
- انکار بسیاری از اتفاقات
- ولخرجی کردن‌های بی مورد
- صحبت کردن خیلی زیاد و شاخه به شاخه کردن بین موضوعات مختلف
- کم خوابی و کم بودن نیاز به خواب
- اعتماد به نفس بالا و کاذب
- پرخاشگری و رفتارهای افراط‌گرایانه مانند دخالت در موارد نامربوط
- ایده‌پردازی‌های مختلف و خلاقیت‌های غیر عادی
- بروز حالات غیر معمول نسبت به گذشته
- افزایش میل جنسی
- عدم توانایی در تشخیص و قضاوت درست
- بالا بودن سطح توقع و توانایی‌ها از خود و حتی دیگران
- خوش‌بینی بیش از حد نسبت به رخ دادن بسیاری از اتفاقات نشانه شاخص بیماری مانیا است
- عدم داشتن توانایی در سکون
- عدم داشتن تصورات درست نسبت به مسائل موجود
خلق متعادل بین دوره‌ها
همانطور که بیان شد، بیماری مانیا، در یک مرحله و بازه زمانی ادامه پیدا می‌کند و در پی آن افسردگی آغاز می‌شود. در این حالت پیش از قرار گرفتن در فاز افسردگی، بازه زمانی نامشخصی از کوتاه مدت تا بلند مدت، فرد ممکن است خلق متعادل را داشته باشد.
البته این حالت ممکن است برای برخی افراد در برخی از موارد بروز داده نشود. اما باید این موضوع را در نطر داشت که فرد در این حالت تعادل ممکن است حالاتی خفیف از افسردگی و مشکلات ذهنی را در خود داشته باشد.
بعد از اتمام دوران خلق متعادل، فرد به حالت افسردگی می‌رود و با احساس گناه شدید، احساس وجود نداشتن و حتی بی‌فایده و بدترین فرد بودن را خواهد داشت.
هیپومانیا چیست؟ تفاوت مانیا و هیپومانیا
این حالات اغلب برای فرد مبتلا به بیماری مانیا ایجاد می‌شود که در حالتِ خفیفِ این علائم، فرد مبتلا به هیپومانیا شناخته می‌شود. هیپومانیا اغلب شدت کمتری از مانیا برای فرد ایجاد می‌کند اما در این صورت نیز افراد نزدیک و اطرافیان متوجه این تغییر حالات می‌شوند.
اغلب هیپومانیا حدود 3 الی 4 روز طول می‌کشد اما مانیا علائم خود را برای یک هفته و حتی بیشتر نیز بروز می‌دهد. علائم هیپومانیا تقریبا شبیه مانیا است اما شدت کمتری دارد و برای بازه زمانی کمتری بروز داده می‌شود.
کنترل و درمان بیماری مانیا چگونه است؟
بهترین راه برای درمان، کمک گرفتن از پزشک متخصص و خبره در این زمینه است. علاوه بر درمان دارویی و حتی شوک درمانی که برای فرد توسط پزشک تجویز می‌شود، راهکارهایی وجود دارند که به بهبود و کنترل درمان شیدایی کمک خواهند کرد. این راهکارها شامل موارد زیر می‌شوند:
- گفتار درمانی
- یوگا
- مدیتیشن
- ورزش منظم و تخلیه انرژی و هیجان به کمک ورزش
- هدف دادن به انرژی ناشی از دوران شیدایی
- حذف کامل کافئین
- پیش گرفتن راهکارهای مناسب برای داشتن خواب کافی
- تمرین نفس کشیدن‌های عمیق برای کسب آرامش
البته این راهکارها بهتر است در کنار راهکار درمانی اصلی که پزشک تجویز کرده است پیش گرفته شوند. گاهی این راهکارهای گفته شده به تنهایی نمی‌توانند درمان را به همراه داشته باشند و راهی برای کنترل بهترِ حالات و جهت دادن به آن محسوب می‌شوند.
درمان دارویی برای شیدایی
در کنار راهکارهای کنترلی که خود فرد نیز لازم است همکاری لازم برای انجام آنها را داشته باشد، درمان‌های دارویی بسیار موثری نیز وجود دارند که اغلب توسط متخصصین تجویز می‌شوند. به هیچ وجه نباید از آنها خودسرانه و با دوزهای مختلف استفاده کرد.
درمان مانیا با لیتیوم
یکی از آنها لیتیوم است که بیش از نیم قرن است برای کنترل نوسانات خلقی به کار برده می‌شود. مقدار مورد نیاز برای تکمیل دوره درمان را لازم است پزشک مشخص کند و در صورت دریافت دوز بیش از حد، ممکن است سبب مسمومیت فرد شود.
برای پیشگیری از تاثیرات منفی لیتیوم لازم است بیمار در این مدت آب زیادی مصرف کند. در صورت کاهش آب بدن، مقدار لیتیوم در بدن افزایش می‌یابد که تاثیر سمی بودن در خود را بر جای خواهد گذاشت.
برای مشاهده تاثیرات درمانی لیتیوم لازم است تا 3 ماه دوره درمان را پیش برد؛ زیرا درمان بیماری مانیا با لیتیوم بعد از سه ماه تاثیرات خود را بروز می‌دهد. اما تاثیرات و عوارض این روش درمانی اغلب به شکل افزایش وزن، افت آب بدن و ادرار بیشتر از سابق بروز داده می‌شود که برای درمان حالات مانیا می‌توان از آنها چشم‌پوشی کرد و یا راهکارهای کنترل کننده پیش گرفت.
درمان مانیا با اولانازپین و سدیم والپروات
از دیگر داروهایی که برای درمان ممکن است متخصصین تجویز کنند می‌توان به سدیم والپروات و اولانازپین اشاره کرد که اغلب این دو را برای درمان‌های طولانی مدت توصیه می‌کنند.
کارمازپین
داروی دیگری که برای کنترل حالات شیدایی توسط متخصصین ممکن است تجویز شود، داروی کارمازپین است. گاهی حتی ممکن است این دارو را در کنار داروهای دیگر بیان شده تجویز کنند که کاملا به شدت بیماری و شرایط بیمار بستگی خواهد داشت. کارمازپین برای زمانی است که نوسانات خلقی سریع‌تر هستند و به شکل تناوبی سریع بروز داده می‌شوند.
پی بردن به علائم مانیا
همانطور که در طول متن اشاره شد، بیماری مانیا، حالاتی برعکس افسردگی را از خود بروز می‌دهد. اغلب ممکن است فرد برای دفعات ابتدایی متوجه عملکردهای غیرعادی خود نشود و حتی گاهی اطرافیان نزدیک مانند خانواده و دوستان نیز این موضوع را متوجه نمی‌شوند.
در پی این موضوع، اگر فردی موارد و تغییرات ایجاد شده در بیمار را به زبان آورد و بیان کند، فرد آنها را نپذیرفته و سعی در مقاومت و توجیه برای رفتارها را خواهد داشت. این وضعیت به مرور زمان برای فرد ترد شدن و دور شدن از اطرافیان را به همراه خواهد داشت.
وقتی این علائم شیدایی و افسردگی پس از آن در مراحل ابتدایی کنترل نشوند، رفته رفته به شکل جنون تبدیل می‌شوند.
مطالب مرتبط با بیماری مانیا
- آیا اختلال دو قطبی و ازدواج شدنی است؟
- اختلال چند شخصیتی را چگونه می‌توان تشخیص داد؟
- بیماری هیستریک چیست؟ چه نشانه‌هایی فرد مبتلا به هیستریک بروز می‌دهد؟
سخن تکمیلی
دلایل زیادی وجود دارد که باعث می‌شود افراد دچار بیماری مانیا یا شیدایی شوند و حالات افراطی را از خود بروز دهند. اما عامل اصلی شیدایی ابتلا به بیماری اختلال دو قطبی است که ممکن است بر اثر وراثت، شرایط روحی، مصرف مواد مخدر و الکل و دلایل دیگر ایجاد شده باشد. راهکارهای ارائه شده برای کنترل این حالات می‌توانند بسیار موثر در بهبود به شمار روند.
