عوارض اضافه وزن در بارداری می‌تواند برای مادر و جنین کاملا آسیب زننده باشد. بهتر است با خطراتی که چاقی در بارداری به همراه دارد آشنا شد، تا گام‌هایی را برای پیش بردن بارداری سالم برداشت.
این موضوع نیازمند این است که پیش از بارداری مراقبت‌هایی برای داشتن وزن متعادل انجام شود. با این حال در این متن لازم است خطرات چاقی و اضافه وزن نامتعادل در بارداری را برایتان بیان کنیم و در ادامه راهکارهایی برای پیشگیری از این موضوع را مشخص خواهیم کرد.
چه موقع اضافه وزن در بارداری غیر طبیعی است؟
در دوران بارداری، بالا رفتن وزن با پا به هر ماه گذاشتن، امری طبیعی است. اما زمانی که مقدار اضافه وزن بیش از حد نرمال باشد، خطراتی را به همراه دارد.
یکی از گزینه‌هایی که با توجه به آن می‌توان به سنجش سلامت وزن گرفتن در بارداری رسید، محاسبه شاخص توده بدنی یا BMI است. زمانی فرد چاق در نظر گرفته می‌شود که BMI بالای 30 باشد. به فرمول زیر توجه کنید:
2^قد (متر) / وزن (کیلوگرم) = BMI
برای محاسبه BMI در بارداری طبق فرمول باید وزن بر حسب کیلوگرم را تقسیم بر قد بر حسب متر به توان 2 کنید. عدد به دست آمده نشان دهنده شاخص توده بدنی شما خواهد بود. عدد به دست آمده وضعیت وزن را به شما نشان خواهد داد که:
- کمتر از 18.5 : کمبود وزن
- بین 18.5 الی 24.9 : معمولی
- بین 25 الی 29.9 : معمولی و لب مرز چاقی
- بیشتر از 30: اضافه وزن
تاثیر BMI بالا بر بارداری
عوارض اضافه وزن در بارداری اغلب تحت تاثیر اضافه وزن قبل از بارداری قرار دارد. علاوه بر این موضوع، اضافه وزن می‌تواند از تخمک گذاری طبیعی برای بارداری جلوگیری کند. حتی زنانی که قاعدگی منظمی داشته‌اند و اضافه وزن نیز داشتند، دیرتر باردار شده‌اند.
علاوه بر این موضوع، اضافه وزن در بارداری حتی بر لقاح آزمایشگاهی نیز تاثیرگذار است. یعنی هر قدر شاخص توده بدنی فرد بیشتر باشد، احتمال موفقیت در لقاح آزمایشگاهی کمتر است.
اضافه وزن در بارداری تا چه حد نرمال است؟
BMI و اضافه وزن قبل از بارداری تاثیر به سزایی در مقدار افزایش وزن در بارداری دارند. برای این منظور و کنترل وزن در بارداری می‌توان از متخصصین در این زمینه کمک گرفت.
مادرانی که پیش از بارداری با اضافه وزن مواجه هستند بین 5 الی 9 کیلوگرم متعادل است که وزن اضافه کنند. این مقدار برای بارداری یک قلویی است و برای بارداری دو یا چند قلویی 11 الی 19 کیلوگرم می‌توانند وزن اضافه کنند.
البته باید به این نکته توجه داشت که برای هر مادر طبق شرایط قد و وزن یا حتی وضعیت سلامتی این اعداد ممکن است متفاوت باشد و باید از پزشک در این رابطه مشورت گرفت. به هیچ وجه پیش‌بینی‌ها و راهکارهای غلط را نباید جایگزین مشورت گرفتن از پزشک کنید.
عوارض اضافه وزن در بارداری چیست؟
چاقی و داشتن BMI بالا در دوران بارداری، سبب می‌شود خطرات جدی کودک و مادر را تهدید کند. این خطرات سلامت هر دو را تحت تاثیر قرار می‌دهند که به همین دلیل متخصصین تاکید بر سلامت وزن در بارداری دارند.
1. عوارض اضافه وزن در بارداری برای مادر
- بالا رفتن قند خون و ابتلا به دیابت بارداری
- به دنیا آمدن کودک مرده، سقط جنین و متولد شدن نوزاد ناقص
- پره اکلامپسی؛ این عارضه آسیب به برخی از اندام‌ها مانند کلیه‌ها و بالا رفتن فشار خون را در پی خواهد داشت
- احتمال کم برای داشتن زایمان طبیعی وجود دارد یا زایمان طبیعی بسیار سخت که در انتها ممکن است به زایمان سزارین ختم شود که آن نیز می‌تواند با مشکلاتی همچون عفونت زخم همراه شود
- اختلالات تنفسی یا حتی آپنه خواب یا وقفه تنفسی در خواب
- وجود اختلال در عملکرد طبیعی قلب
2. عوارض اضافه وزن در بارداری برای کودک
- متولد شدن نوزاد با وزن زیاد و یا ماکروزومی جنین که به بزرگ بودن بیش از حد نرمال کودک اشاره دارد
- اختلال در رشد
- چاقی و اضافه وزن در دوران کودکی
- بالا رفتن احتمال ابتلای کودک به سندروم متابولیک
چگونه باید مراقبت کرد؟
معمولا متخصصین با درک این موضوع راهکارهای مراقبتی را برای مادران تجویز می‌کنند که باید به آنها عمل کنند. اغلب این سه نکته ضروری باید انجام شوند:
1. آزمایش زود هنگام دیابت بارداری: این آزمایش در هفته‌های 24 الی 28 بارداری توصیه می‌شود که اگر BMI بالای 30 باشد نیز تست غربالگری تجویز خواهد شد.
2. چک کردن تغییرات جنین در سونوگرافی: معمولا سونوگرافی نتایج درست را در 18 الی 20 هفتگی نشان می‌دهد. اگر امواج اولتراسوند قادر به عبور از چربی‌های شکمی باشند، نتیجه به دقت بررسی خواهد شد. چربی‌های شکمی کیفیت سونوگرافی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
3. انجام غربالگری به منظور تشخیص آپنه خواب: اختلال آپنه خواب تاثیر به سزایی در نفس کشیدن مادر حین خواب دارد. زنان مبتلا به این اختلال به شدت در خطر پره اکلامپسی هستند که اضافه وزن در بارداری می‌تواند این موضوع را تشدید کند. در صورت ابتلا به آپنه خواب، پزشک مراجعه به جلسات خواب درمانی را تجویز خواهد کرد.
چگونه باید وزن سالم در بارداری داشت؟
مادرانی که از عوارض اضافه وزن در بارداری با خبر می‌شوند، سعی بر کنترل وزن خواهند داشت تا خطر کمتری سلامت نوزاد و خودشان را تحت تاثیر قرار دهد.
اغلب بهترین راهکار کمک گرفتن از پزشکان است که در این زمینه دقیق شرایط مادر را بررسی کرده و راهکار درست را ارائه می‌دهند. اما می‌توان از راهکارهای زیر نیز نتیجه مطلوبی کسب کرد و سلامت را به خطر نینداخت:
- کنترل وزن پیش از بارداری را باید جدی رفت و از پزشک در این رابطه مشورت دریافت کرد
- به هیچ وجه از راهکارهای غیر اصولی پیروی نکنید و دائم تحت مراقبت پزشک باشید و باید در رابطه با شرایط بدنی، سوابق بیماری‌هایی مانند آسم، فشار خون و… اطلاعات دقیقی در اختیار پزشک قرار دهید
- تغذیه کنترل شده باید پیش گرفته شود؛ طوری که تمام مواد مغذی و ویتامینی مورد نیاز بدن تامین شوند و کالری متعادلی به بدن برسد
- کلسیم، اسید فولیک و آهن باید دریافت شوند که اغلب مصرف مکمل توسط پزشک برای آنها توصیه خواهد شد
- طبق شرایط بدنی از پزشک باید در مورد انجام فعالیت بدنی و ورزش در بارداری مانند یوگا در بارداری، پیاده‌روی و شنا جویا شوید
- از مصرف مواد غذایی مضر مانند نوشیدنی‌های الکلی، مواد غذایی سرخ کردنی، غذاهای شور، فست فود و تنقلات تا جای ممکن اجتناب کنید و از میوه و سبزیجات بیشتری استفاده کنید
- از سیگار کشیدن اجتناب کنید و راهکارهایی برای مدیریت استرس پیش بگیرید
جمع‌بندی
عوارض اضافه وزن در بارداری می‌تواند مشکلات جدی را برای مادر و کودک به همراه داشته باشد. مادران باید برای پیشگیری از بروز این عوارض راهکارهای درستی را انجام دهند و هر چه سریع‌تر از پزشک در این رابطه مشورت دریافت کنند.
