ترخون گیاهی است با برگ‌های نازک سبز رنگ که از قدیم الایام تا به امروز موارد استفاده بسیار زیادی دارد. ترخون در کشور فرانسه به پادشاه سبزیجات معروف است. از این گیاه معطر و خوش طعم برای تهیه انواع غذاهای خوشمزه استفاده می‌شود. در این متن در مورد این سبزی پرخاصیت تحت عناوین زیر مطالب جامعی را برایتان بیان خواهیم کرد:
- ویتامین‌ها و مواد مغذی موجود در ترخون
- مهمترین خواص این سبزی
- موارد کاربرد آن
- عوارض زیاده‌روی در مصرف
ویتامین‌ها و مواد مغذی موجود در ترخون
مواد مغذی به کار برده شده در ترکیبات ترخون سبب شده است تا خاصیت‌های بسیاری برای سلامتی داشته باشد. از جمله ویتامین‌های موجود در ترخون می‌توان به ویتامین A و D اشاره کرد.
کربوهیدرات، پروتئین، زینک، منگنز، پتاسیم، کلسیم، سدیم و مس از دیگر ترکیبات و مواد مغذی هستند که در ترکیبات این سبزی معطر وجود دارند.
مطالب مرتبط با ترخون
- از خواص ریواس چه می‌دانید؟ با مضرات و تاثیر آن بر لاغری آشنا شوید.
- آیا تا به حال خواص خُرفه موثر بر سلامتی را شنیده‌اید؟
- مارچوبه خواص متعددی دارد، با موارد کاربرد و خواص آن آشنا شوید.
طبع ترخون چیست؟
یکی از سوالاتی که برای بسیاری از افراد در مورد مواد غذایی مطرح می‌شود، طبع آنها است. زیرا ممکن است مزاج حساسی داشته باشند و با کمترین تغییرات و ناپرهیزی اثرات نامطلوبی برایشان داشته باشد.
این گیاه مفید طبیعتی گرم و خشک دارد که نوع آزاد و وحشی آن گرم و خشک‌تر از نوعی است که در باغ و مزرعه به دست می‌آید.
مهمترین خواص ترخون
این گیاه حاوی مقدار زیادی مواد مغذی و ویتامینی است که خواص بسیاری را برای بدن ایجاد می‌کند. این سبزی معطر و اشتها آور، تقویت کننده معده و تلخ مزه است.
بسیاری از افراد ترخون را با مرزه اشتباه می گیرند اما ساقه‌های سفت و برگ‌های تیز به همراه عطری متفاوت می‌تواند وجه تمایزی برای این دو سبزی باشد. سبزی خشک ترخون در غذاهای اصیل ایرانی نظیر دلمه و آش از طرفداران بسیاری برخوردار است.
1. مسکنی برای درد
هنگام دندان درد می‌توان با جویدن مقداری ترخون، درد دندان‌ها را تسکین داد. از دمنوش خشک یا تر این سبزی نیز برای این منظور می‌توان استفاده کرد.
دمنوش ترخون به همراه نبات می‌تواند دردهای شکمی و نفخ معده را تسکین دهد. وجود اوژنول در ترخون و میخک، سبب تسکین درد دندان و همینطور تسکین درد لثه نیز می‌شود.
2. آرامش بخش و تنظیم کننده خواب
ترخون، تحریک کننده‌ای برای مغز و سیستم گوارشی، سیستم گردش خون، سیستم عصبی، سیستم هورمونی و سیستم‌های متابولیک بدن به شمار می‌رود. این گیاه به تنهایی می تواند تمام سیستم‌های متابولیک بدن را تحریک کرده و باعث افزایش ایمنی بدن شود.
با نوشیدن دمنوش ترخون، با ایجاد آرامش و بهره بردن از تاثیرات این سبزی راهی مفید برای درمان بی‌خوابی و بهره از خواب آرام در شب حاصل می‌شود. تاثیرات آرامش بخش این سبزی به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کند.
3. اشتها آوری قوی
مواد موجود در ترکیبات این سبزی سبب ترشح شیره‌های گوارشی معده می‌شود. این موضوع می‌تواند به عنوان دلیلی برای افزایش اشتها باشد. با جویدن این سبزی از لحظه‌ای که در دهان قرار می‌گیرد و موجب ترشح بزاق در دهان می‌شود، پایین‌تر از دستگاه گوارشی، صفرا و اسید معده ترشح می‌شود.
درون معده اگر غذایی وجود داشته باشد، توسط این سبزی با سرعت بیشتری هضم خواهد شد. اگر معده خالی باشد، با خوردن این سبزی موجب باز شدن و افزایش اشتها می‌شود.
- دلایل مختلفی وجود دارد که سبب کاهش اشتها می‌شود. حالات روحی یا حتی بیماری‌های گوارشی گاهی سبب این موضوع می‌شوند. در کنار درمان اصلی که پزشک تجویز می‌کند، می‌توان از منابع طبیعی نیز استفاده کرد. با مراجعه به مقاله افزایش اشتها با 7 اشتها آور طبیعی می‌توانید با بهترین موارد آشنا شوید.
4. حفظ سلامت قلب و عروق
آنتی اکسیدان موجود در ترخون سبب ایجاد خاصیت ضد التهابی و عدم آسیب رسیدن به رگها می‌شود. این سبزی خوشمزه از ابتلا به بیماری‌های قلبی تا حد مطلوبی پیشگیری خواهد کرد.
وجود مواد معدنی مختلف از جمله پتاسیم سبب می‌شود تا ضربان قلب و انقباض ماهیچه قلب منظم شود. در واقع این سبزی با داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی سبب تقویت عروق خونی و سلامت کلی قلب می‌شود.
5. پیشگیری از ابتلا به سرطان
با وجود آنتی اکسیدان‌ها هیچ وقت نباید نگران بروز سرطان شد. ترخون با داشتن خواص آنتی اکسیدانی می‌تواند از رشد سلول‌های سرطانی و تومور جلوگیری کند. آنتی اکسیدان موجود در این سبزی با رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کند.
رادیکال‌های آزاد متابولیسم فرعی را بالا برده و در صورتی که بدن توانایی مقابله با عوارض رادیکال‌های آزاد را نداشته باشد، ترخون به عنوان یک رباینده و از بین برنده برای رادیکال‌های آزاد نقش مهمی را ایفا می‌کند.
6. درمان کم خونی و تنظیم کننده سیکل قاعدگی
ترخون به عنوان منبعی غنی از آهن شناخته می‌شود. ویتامین C موجود در آن سبب جذب آهن شده و برای درمان کم بسیار موثر عمل می‌کند. با مصرف منظم ترخون می‌توان، از سویی به درمان کم خونی خود رسید، از سویی دیگر سیکل قاعدگی منظمی را داشت.
علاوه بر این موارد، ترخون سبب از بین رفتن عوارض قاعدگی نظیر دردهای شکمی، خستگی، حالت تهوع، نفخ و سایر ناراحتی‌های این دوران می‌شود. ترخون با داشتن منیزیم برای بهبود عملکرد عضلات و پتاسیم برای خونرسانی بهتر با داشتن خاصیت ضد التهابی، برای کاهش درد این دوران بسیار موثر است.
- کم خونی می‌تواند علائم متعددی را به همراه داشته باشد. تا چه حد با این علائم آشنا هستید؟ آیا راهکارهای درست درمانی برای آن را می‌شناسید؟ برای دستیابی به اطلاعات کامل در رابطه با کم‌خونی به مقاله 14 نشانه کم‌خونی و بهترین تغذیه برای درمان مراجعه کنید.
7. درمان دردهای رماتیسمی
تجمع مواد سمی مثل اسید اوریک و گردش خون نامتعادل دو عامل بسیار مهمی در ایجاد آرتریت (التهاب مفاصل) و آرتروز (درد مفاصل) به شمار می‌روند. ترخون با بهبود جریان خون و سم زدایی از بدن، می‌تواند موجب درمان و بهبود این موارد عمل کند.
روغن‌های فرار موجود در این سبزی مفید سبب شده است تا توانایی بالایی در افزایش گردش خون و سم زدایی از بدن را داشته باشد. با استفاده از روغن ترخون به صورت موضعی می‌توان قسمت‌های آسیب دیده را گرم کرده و از تجمع اسید اوریک در این قسمت‌ها جلوگیری می‌شود.
مصرف خوراکی ترخون می‌تواند سبب تحریک دفع ادرار و مدفوع شده و به پاکسازی سموم بدن منجر شود.
8. ایجاد رایحه خوب و رفع بوی بد
استفاده از چند قطره روغن ترخون، می‌تواند با عطری عالی سبب از بین رفتن بوی بد دهان شود. مصرف متعادل این گیاه از رشد میکروب‌ها در سطح پوست دهان جلوگیری کرده و از داشتن دهانی بد بو جلوگیری کند.
از این سبزی حتی برای ساخت عطر و اسانس خوراکی‌های معطر نیز بسیار استفاده می‌شود.
پادشاه سبزی‌ها، از خونریزی لثه‌ها جلوگیری کرده و همینطور زخم‌هایی که در دهان ایجاد می‌شوند را از بین ببرد. برای تسکین دردهای لثه بر اثر عفونت لثه نیز بسیار موثر است.
9. بهبود عملکرد دستگاه گوارش با کمک ترخون
با مصرف منظم و متعادل این سبزی، صفرا تحریک شده و ترشحات صفراوی بالا می‌رود. این سبزی سرشار از فیبر است و موجب تقویت معده می‌شود. به همین دلیل می‌تواند موجب مقاومت در برابر زخم معده و امراضی مثل ورم معده شود.
برای سیستم دستگاه گوارش، ترکیبات این سبزی به بهبود عملکرد هضم پرداخته و سبب از بین رفتن مشکلات روده تحریک پذیر می‌شود. از سویی دیگر، روغن ترخون می‌تواند سبب از بین رفتن کرم‌های بدن و معده شود. حتی مصرف موضعی این روغن نیز بسیار پرکاربرد است.
10. سلامت ماهیچه‌ها و سایر اندام‌های بدن
وجود پتاسیم و آهن در این سبزی معطر، به تقویت کلی سیستم بدن و حفظ سلامتی عضوهایی مثل کلیه، کبد، مثانه و کیسه صفرا منجر می‌شود.
از سویی دیگر به عملکرد درست این قسمت‌های بدن، سبب از بین رفتن آسیب‌های وارد شده به این قسمت ها نیز می‌شود. این سبزی به عنوان یک منبعی از کربوهیدرات می‌تواند باعث بالا رفتن جذب کراتین شده و به تقویت عضله سازی و ماهیچه‌ها کمک برساند.
مهمترین کاربردهای ترخون در آشپزی
این سبزی معطر و خوشمزه جانشینی بسیار مناسب برای نمک به شمار می‌رود. زیرا نمک برای بیمارانی نظیر بیماران قلبی و دچار فشار خون بسیار مضر است. خورشت ترخون، انواع دلمه‌های خوشمزه و غذاهای معطری مثل آش ترخون را می‌توان از این سبزی، به صورت تازه یا خشک شده، تهیه کرد.
ترخون به صورت خشک شده را می‌توان در ظرف‌های شیشه‌ای تا مدت زمان طولانی نگه داشت و استفاده کرد. گرچه ترخون تازه عطر و بویی عالی دارد اما خشک کرده این سبزی نیز از تمام خواص و فواید آن بی‌بهره نیست. از ترخون تازه یا ترخون خشک شده برای طعم دار کردن انواع ترشی و شور نیز استفاده می‌شود.
ترخون تازه پاک شده را می‌توان تا حدود 15 روز در یخچال نگهداری کرد. طعم دار کردن مرغ شکم پر، عطر ترشی، تهیه برخی از سس‌ها، آش و سوپ‌ها، همینطور طعم دار کردن ماهی و انواع گوشت نیز با استفاده از این گیاه معطر امکان پذیر است.
کاشت ترخون در خانه
با توجه به خواص فوق العاده‌ای که از ترخون بیان کردیم، لازم است برای اینکه همیشه این گیاه را در خانه داشته باشیم، کاشتن آنرا نیز یاد بگیریم.
برای این منظور یک گلدان با ابعاد مناسب با توجه به فضای موجود انتخاب کنید. بذر ترخون را در اواسط فصل بهار می‌توانید از عطاری و یا فروشگاه‌ها تهیه کنید.
برای کاشت به خاک مناسب و نور پنجره یا نور اچ آی دی نیز نیاز دارید. آبدهی به آنها باید طوری باشد که خاک کامل خشک شود و مجدد به آنها آب دهید.
زمانی که ارتفاع گیاه بیشتر از 25 سانتی متر تا 1 متر شد، می‌توانید آنها را بچینید و به صورت تازه استفاده کنید. بعد از کمتر از 2 ماه می‌توانید از این سبزی تهیه شده در خانه بهره‌مند شوید.
طرز تهیه دمنوش ترخون
برای اینکه بتوان از خواص ترخون بهره‌مند شد، می‌توان دمنوش آنرا تهیه کرد و روزانه از آن به مقدار متعادل نوشید. از این دمنوش برای پاکسازی کبد و سم زدایی بدن بهتر است استفاده کرد.
برای تهیه این دمنوش می‌توان از ترخون خشک یا تازه استفاده کرد. برای تهیه دو فنجان دمنوش ترخون لازم است مراحل زیر را طی کنید:
- 2 قاشق غذا خوری ترخون خشک یا 6 ساقه ترخون تازه را مقداری خرد کنید و در قوری اضافه کنید (به ازای هر نفر یک قاشق خشک شده یا سه ساقه تازه)
- به ازای هر قاشق از ترخون یک لیوان آب جوش به آن اضافه کنید
- به مدت 15 الی 20 دقیقه آنرا روی حرارت غیر مستقیم مانند روی کتری یا سماور قرار دهید
- بعد از این مدت می‌توانید آنرا به همراه مقداری عسل یا نبات میل کنید
مهمترین خواص دمنوش ترخون
از آنجایی که ترکیبات موجود در این سبزی، سبب ترشح شیره‌های گوارشی در معده می‌شود، دمنوش آن نیز برای باز کردن اشتها بسیار مفید و موثر است.
حتی به رفع نفخ معده و همینطور هضم بهتر غذا کمک می‌کند. ادرار آور است و یبوست را نیز بهبود می‌بخشد. از این دمنوش به عنوان یک خوشبو کننده طبیعی دهان می‌توان بهره گرفت.
برای رفع خستگی و کسب آرامش نیز می‌توان از این دمنوش استفاده کرد. بهبود گردش خون را به همراه دارد و به سم‌زدایی بدن و پاکسازی کبد منجر می‌شود.
هشدار: مصرف دمنوش ترخون به دلیل وجود استراگول، در دوران بارداری ممنوع است.
عوارض مصرف نامتعادل و مضرات ترخون
- با زیاده روی در مصرف این سبزی، خون تیره می‌شود.
- افراد گرم مزاج بهتر است در مصرف ترخون زیاده‌روی نکنند زیرا ممکن است سبب بروز مشکلاتی شود.
- مصرف طولانی مدت ترخون به دلیل داشتن استراگول زیاد می‌تواند سبب بروز سرطان شود.
- بهتر است ترخون با عسل مصرف شود تا به خشکی سینه منجر نشود.
- استراگول موجود در ترکیبات ترخون می‌تواند قاعدگی ایجاد کند و سبب سقط جنین شود. به همین دلیل بهتر است خانم‌های باردار در مصرف این سبزی تعادل را رعایت کنند تا سلامت جنین به خطر نیفتد.
مطالب مرتبط با ترخون
- از خواص ریواس چه می‌دانید؟ با مضرات و تاثیر آن بر لاغری آشنا شوید.
- آیا تا به حال خواص خُرفه موثر بر سلامتی را شنیده‌اید؟
- مارچوبه خواص متعددی دارد، با موارد کاربرد و خواص آن آشنا شوید.
سخن پایانی
می‌توانید از خواص ترخون در تمام فصول بهره ببرید. در فصل‌های گرم به صورت تر و تازه، در فصل‌های سرد به صورت خشک شده امکان بهره بردن از تمام خواص را ایجاد کرده است.
در خوردن این سبزی اعتدال را رعایت کنید تا بتوانید از تمام خواص خوب آن برای سلامتی بهره لازم را ببرید. روغن ترخون، عرق ترخون، دمنوش و خشک شده این سبزی حاوی تمام ویتامین‌های گفته شده از آن است.
