قند خون و گلوکز موجود در خون انسان در طول شبانه روز بر اثر شرایط مختلف در حال تغییر است. افراد باید از میزان قند خون نرمال با خبر باشند تا بر تعادل نگه داشتن قند خون خود سعی کافی را اعمال کنند.
بالا رفتن قند خون و وجود بیماری دیابت چیزی نیست که بتوان از آن و بروز آن چشم پوشی کرد. این بیماری با اینکه در ابتدا پنهان است اما بعد از مدتی با علائم بسیاری هشدار می‌دهد تا در صدد درمان و جلوگیری از پیشرفت آن تلاش کنیم. در ادامه با ما همراه باشید تا اطلاعاتی کامل تحت عناوین زیر را در اختیارتان قرار دهیم:
- قند خون بالا چیست؟
- انواع دیابت
- علائم بالا بودن آن
- راه درمان و پیشگیری از دیابت
قند خون بالا چیست؟
قند اصلی موجود در رگ‌های بدن را گلوکز یا قند خون می‌گویند. این قند استفاده بیشتری را در بدن دارد زیرا انرژی اصلی بدن از طریق آن تامین می‌شود. قند میوه‌ها فروکتوز و قند موجود در شیر لاکتوز نامیده می‌شود که پس از مصرف در بدن تبدیل به گلوکز شده و انرژی بدن را تامین می‌کند.
بالا رفتن قند خون و وجود بیماری دیابت چیزی نیست که بتوان از آن و بروز آن چشم پوشی کرد. این بیماری با اینکه در ابتدا پنهان است اما بعد از مدتی با علائم بسیاری هشدار می‌دهد تا در صدد درمان و جلوگیری از پیشرفت آن تلاش کنیم.
مطالب مرتبط با قند خون
- مهمترین علائم قند خون بالا چیست؟ چرا ایجاد می‌شود؟
- علائم کم خونی را بشناسید و راهکارهای پیشگیری و درمان آنرا نیز یاد بگیرید.
- چگونه می‌توان فشار خون را سریع و موثر پایین آورد؟
قند خون موجود در بدن از غذاهایی که به بدن می‌رسانیم به دست می‌آید که اصلی‌ترین منبع برای تامین انرژی بدن است. گلوکز توسط خون به تمام قسمت‌های مختلف بدن برای تامین انرژی هدایت می‌شود. بالا رفتن قند خون سبب بروز بیماری دیابت خواهد شد که مشکلات جدی را برای بدن فرد به همراه خواهد آورد.
هنگامی که پانکراس به دلایل مختلف نتواند انسولین مورد نیاز برای بدن را تولید کند و انسولین برای بدن به مقدار کافی تامین نشود، فرد به دیابت مبتلا خواهد شد. از همین رو لازم است تا دائما میزان قند خون کنترل شده تا از بروز بیماری دیابت پیشگیری شود.
انسولین به عنوان هورمونی در بدن است که سطح قند خون را در تعادل نگه می‌دارد.
با بالا رفتن قند خون بیش از حد نرمال، فرد به دیابت مبتلا شده، اگر بدن فرد قادر به ترشح انسولین نباشد یا انسولین به درستی به بدن رسانده نشود، گلوکز در خون و کبد تجمع خواهد کرد. این میزان تجمع گلوکز در خون و کبد علائم بسیاری مثل خستگی یا مشکلات قلبی را برای فرد در پی خواهد داشت. بهترین روش برای کاهش قند خون رژیم غذایی سالم و پیشبرد سبک زندگی سالم است.
انواع دیابت
با انجام تست ساده قند خون، عددی که برای قند خون نشان داده می‌شود شدت پیشرفت و نوع بیماری را نشان می‌دهد. دیابت به چهار دسته طبقه بندی می‌شود.
1. دیابت نوع 1
بیشتر افراد مبتلا به این نوع دیابت، کودکان و افراد زیر 30 سال هستند. داشتن زمینه‌های وراثتی، آسیب دیدن پانکراس (که بر ترشح هورمون انسولین تاثیرگذار است) و اختلال در سیستم پانکراس (لوزالمعده) می‌تواند سبب بروز این نوع از دیابت شوند. این موضوع علائمی همچون تکرر ادرار، بی حوصلگی، کاهش وزن و خستگی را به همراه خواهد داشت.
2. دیابت نوع 2
مهمترین و شایع‌ترین نوع دیابت در بزرگسالان است که 90 درصد مبتلایان به دیابت، جزء این گروه هستند. این نوع دیابت بر اثر عدم ترشح انسولین به میزان کافی ایجاد می‌شود. افراد بالای 30 سال، افراد دچار اضافه وزن، افراد با فشار خون و چربی خون بالا مستعد ابتلا به این نوع از دیابت هستند. اغلب این افراد علائمی همچون تشنگی، خستگی و بی حالی، اختلال در بینایی، مورمور و بی حسی سر انگشتان و دیر بهبود یافتن زخم‌ها را تجربه می‌کنند.
3. دیابت بارداری
بین 3 الی 5 درصد خانم‌های باردار، علی الخصوص در سه ماهه پایانی بارداری دچار این نوع از دیابت می‌شوند. خانم‌های مستعد دیابت در این دوران شاهد عوارض نامطلوبی خواهند بود که پس از زایمان این نوع دیابت از بین می‌رود و ممکن است در بارداری بعدی نیز مجدد بروز داده شود.
اما نیمی از خانمهایی که دچار دیابت بارداری می‌شوند ممکن است به طور دائمی این بیماری را همراه خود داشته باشند. از این جهت لازم است تا تحت مراقبت‌های پزشکی، برنامه‌ها و رژیم‌های غذایی صحیح قرار گیرند تا بتوانند سریع‌تر درمان شوند.
- دیابت بارداری می‌تواند عوارض جدی را برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. آگاهی از نکاتی در رابطه با این بیماری و دانستن راهکارهایی برای پیشگیری و کنترل در این دوران می‌تواند تا حد به سزایی در سلامت به پایان رساندن دوران بارداری نقش به سزایی داشته باشد. برای اطلاع از موارد اینچنین، پیشنهاد می‌کنیم به مقاله 11 نکته مهم که باید در مورد دیابت بارداری دانست مراجعه کنید.
4.دیابت همراه با بیماری‌ها
افرادی که به برخی از بیماری‌ها مثل تالاسمی، بیماری‌های غدد درون ریز و یا بیماری‌های مربوط به لوزالمعده دچار هستند ممکن است دچار این نوع از دیابت و قند خون بالا شوند. اغلب راهکارهای پیشگیری کننده و حتی درمانی موثر برای کنترل این نوع وجود دارد که پزشکان بر حسب نیاز و شدت بیماری آنرا تجویز خواهند کرد.
میزان قند خون نرمال چند است؟
برای تشخیص میزان درست قند خون، پزشکان آزمایش سطح قند خون را یک مرتبه به صورت ناشتا و یک مرتبه نیز دو ساعت بعد از آزمایش تکرار می‌کنند. مقدار نرمال قند خون برای افراد سالم قبل از صبحانه و به صورت ناشتا باید بین 72 الی 108 میلی گرم باشد و تکرار مجدد آزمایش به مدت دو ساعت بعد از آن در صورت نرمال بودن عددی کمتر از 140 میلی گرم را باید نشان دهد و در غیر این صورت فرد دچار قند خون بالا است.
برای افرادی که قند خون بالا دارند یا مبتلا به دیابت نوع 1 هستند قبل از صبحانه به صورت ناشتا بین 70 الی 126 مقدار نرمالی است. بعد از دو ساعت و صرف صبحانه و تکرار مجدد آزمایش مقدار نرمال برای افراد مبتلا به دیابت نوع 1 کمتر از 162 میلی گرم و افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کمتر از 153 میلی گرم است.
پیش دیابتی چیست؟
پیش دیابتی یا لب مرز بالا بودن قندخون، مقداری بین 100 الی 125 میلی گرم را نشان می‌دهد. این عدد به معنی بروز دیابت نبوده اما سطح نرمالی برای میزان قند خون نیز به شمار نمی‌آید. در این حالت فرد در معرض خطر مبتلا شدن به دیابت نوع دو است و باید برای پیشگیری از بیشتر شدن این میزان اقدام کند که در ادامه به راه پیشگیری نیز اشاره خواهیم کرد.
علائم قند خون بالا چیست؟
اغلب علائمی که از بالا رفتن قند خون بروز داده می‌شود، در اکثر افراد مشابه و یکسان است. از آنجایی که دیابت به قاتل خاموش معروف است، علائم را کم کم بروز می‌دهد. کمتر فردی است که با اولین نشانه، بتواند ابتلای 100% خود به قند خون بالا را متوجه شود.
- احساس تشنگی و عطش بیش از حد و کم آبی
- کاهش وزن
- تکرر ادرار
- احساس خستگی کلی بدن
- مورمور شدن سر انگشتان
- ضعیف شدن بینایی
- عدم تمرکز حواس
پیشگیری از بالا رفتن قند خون
بهترین روش برای پیشگیری از بروز قندخون بالا و ابتلا به دیابت یا کاهش این میزان، این است که سراغ رژیم غذایی صحیح و سالم برویم. خوراکی‌هایی که به کندی جذب بدن شده، بهترین راه برای کنترل و پیشگیری قند خون هستند. افرادی که همواره نگران کنترل قند خون خود هستند بهتر است به دنبال مواد غذایی که دارای شاخص گلوکز کم و متوسط هستند، بروند.
سیب، انواع حبوبات، اسفناج، بادام، زردچوبه، جو دوسر، بلوبری و چای بابونه از جمله خوراکی‌هایی هستند که برای کنترل قند خون بسیار مفید هستند. مواد غذایی طبیعی مثل پروتئین‌های گیاهی، لبنیات کم چرب، روغن نارگیل و مغزها می‌توانند در رژیم غذایی روزانه مصرف شوند اما بهتر است از مصرف کربوهیدرات‌ها و غذا‌های فرآوری شده پرهیز شود.
چگونه قند خون را نرمال نگه داریم؟
وقتی سطح انسولین به موازات سطح قند خون بالا رود، زمینه‌های ابتلا به بیماری‌های التهابی نیز افزایش می‌یابد. راهکرهای مناسبی برای متعادل نگه داشتن سطح قند خون وجود دارد که بهترین آنها پیروی از رژیم غذایی اصولی در کنار فعالیت بدنی متعادل است.
اما علاوه بر این موارد آگاه بودن از عواقب قند خون بالا نیز می‌تواند نکته بسیار مهمی برای کنترل در مقابل مصرف قند و انواع شیرینیجات باشد. حتی باید به این نکته توجه داشت که افت ناگهانی قند خون نیز می‌تواند سبب نامتعادل شدن سطح انسولین در خون شود و آسیب‌های متعددی را به همراه داشته باشد.
با این وجود نباید بالاتر و یا بسیار پایین‌تر از حد معمول قند خون را نگه داشت و بهتر است راهکارهایی را برای متعادل نگه داشتن سطح قند خون پیش گرفت. موارد زیر از جمله راهکارهایی هستند که در این زمینه می‌توانند یاری‌رسان باشند:
- مصرف چربی‌های سالم مانند آووکادو را باید جایگزین چربی‌های ناسالم کرد زیرا می‌توانند سبب کنترل و جلوگیری از بالا رفتن قندخون شوند.
- نباید از رژیم‌های سخت‌گیرانه پیروی کرد زیرا تعادل هورمون‌های تنظیم کننده مانند گرلین را با اختلال مواجه می‌کند و ناخواسته باعث تمایل بیشتر به مصرف مواد غذایی بیشتر و به ویژه مواد غذایی قندی می‌شود.
- مصرف غذاها و میان وعده‌هایی مانند ماست یونانی که سرشار از پروتئین هستند انتخاب هوشمندانه‌ای برای متعادل نگه داشتن قند خون خواهد بود.
- منابع کربوهیدراتی را طوری انتخاب کنید که از کربوهیدرات‌های پیچیده باشند. گزینه‌هایی مانند سیب زمینی شیرین و میوه‌های حای فیبر فراوان می‌توانند تاثیر بیشتری داشته باشند.
- فعالیت بدنی بین 3 الی 5 روز در هفته، برای مبتلایان به دیابت یکی از اساسی‌ترین راهکارهای درمانی و کنترلی است که بر متعادل نگه داشتن قند خون نیز نقش به سزایی دارد.
- ابتلا به دیابت رابطه مستقیمی با اضافه وزن دارد. به همین دلیل توصیه می‌کنیم برای اینکه بتوانید از ابتلا به قند خون بالا جلوگیری کنید و سطح آنرا در حد نرمال نگه دارید، لازم است اگر اضافه وزن دارید، راهکارهایی را برای کاهش وزن پیش بگیرید.
- همواره قند طبیعی به مقدار متعادل مصرف کنید. برای این منظور بهتر است قند و شکر را حذف کنید و به برچسب مواد غذایی حین خرید نیز توجه کنید. گزینه‌هایی که قند کمتری دارند و با شهد طبیعی تهیه شده‌اند گزینه‌های مناسب‌تری هستند.
مطالب مرتبط با قند خون
- مهمترین علائم قند خون بالا چیست؟ چرا ایجاد می‌شود؟
- علائم کم خونی را بشناسید و راهکارهای پیشگیری و درمان آنرا نیز یاد بگیرید.
- چگونه می‌توان فشار خون را سریع و موثر پایین آورد؟
سخن پایانی
در صورت مشاهده علائم غیر عادی در بدن خود، سعی کنید سریعا به پزشک متخصص رجوع کنید تا در صدد تشخیص به موقع بیماری و درمان قرار بگیرید. بیماران دچار به قند خون بالا مرتب باید سطح آنرا کنترل کنند و دستگاه تست قندخون را در منزل تهیه کرده و این میزان را چک کنند. بهتر است سالمندان همواره از یک رژیم غذایی صحیح و کم کالری بهره ببرند. همینطور اکثر افراد با اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی صحیح می‌توانند از ایجاد این بیماری در بدن پیشگیری کنند.
