تبخال تناسلی یک بیماری عفونی است که از راه رابطه جنسی قابل انتقال است. ویروس هرپس سیمپلکس عامل بروز تبخال است. برجستگی‌های تبخال تناسلی بر اثر این ویروس از طریق روابط جنسی به فرد دیگر سرایت می‌کنند. فرقی نمی‌کند فرد چه جنسیتی داشته باشد؛ به هر حال این ویروس مسری است.
البته بعد از اینکه این ویروس به بدن وارد شود، ممکن است نهفته بماند اما گاهی اوقات نیز ممکن است چند مرتبه در سال فعال شود و عوارض آن بروز کند. نواحی درگیر شده علائم مختلفی مانند درد را نیز ممکن است تجربه کنند اما درد تنها نشانه‌ی آن نیست. بهتر است همراه ما باشید تا در ادامه به طور کامل در رابطه با این بیماری مقاربتی نکات مهمی تحت عناوین زیر را بیان کنیم:
- تبخال تناسلی چیست؟
- علائم
- عوارض
- راه درمان پزشکی و خانگی
- پیشگیری از ابتلا
تبخال تناسلی چیست؟
ویروس عفونی هرپس سیمپلکس (Herpes Simplex) ویروس بیماری‌زا برای انسان‌ها است. این ویروس دو نوع دارد. اولی نوعی است که موجب تبخال در دهان و اطراف لب می‌شود و دومی نیز نوعی است که سبب ایجاد تبخال در ناحیه تناسلی می‌شود.
این ویروس در هر نوعی که باشد برجستگی‌هایی به شکل تاول را بر جای می‌گذارد و کاملا مسری است. یعنی از فردی به فرد دیگر قابل انتقال است. منتها بعد از انتقال، در برخی از افراد نهفته باقی می‌ماند ولی در برخی دیگر از افراد حتی ممکن است سالانه چند مرتبه بروز کند.
تبخال تناسلی ممکن است سبب خارش، درد و حتی ایجاد زخم در ناحیه تناسلی شود. باید توجه داشت که گاهی ممکن است بدون هیچ نشانه‌ای این ویروس در بدن وجود داشته باشد. در این صورت فرد ناقلی از این بیماری به فرد دیگر خواهد بود. حتی اگر هیچ برجستگی و زخمی وجود نداشته باشد نیز فرد ممکن است ناقل باشد.
برای درمان این بیماری فقط می‌توان از راهکارهای کنترل کننده استفاده کرد. این موضوع مکک می‌کند تا خطر انتقال این ویروس به دیگران کاهش یابد. استفاده از کاندوم تاثیر به سزایی در پیشگیری از شیوع این ویروس دارد. با این حال بهتر است با علائم آن آشنا شد تا به تفاوت میان این بیماری تناسلی با سایر مواردی مانند زگیل تناسلی پی برد.
مطالب مرتبط با تبخال تناسلی
بروز نشانه‌های تبخال تناسلی
بافت‌های مخاطی سطح بدن که شامل رطوبت می‌شوند، اغلب مستعد بروز عوارض ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس هستند. بافت‌های مخاطی مانند بینی، دهان، واژن و دستگاه تناسلی مردان و زنان، زمینه‌ای برای تکثیر این ویروس هستند. زیرا این ویروس از طریق بزاق دهان، مایع منی و ترشحات واژن قابل انتقال است.
بیشتر افرادی که به ویروس هرپس سیمپلکس مبتلا می‌شوند، ممکن است نشانه و علامتی از آن را شاهد نباشند یا نشانه‌های خفیفی را تجربه کنند. در صورتی که این ویروس به بدن منتقل شود، به طور میانگین بعد از 12 روز عوارض ناشی از آن کم کم بروز داده می‌شوند.
البته باید توجه داشت برخی علائمی که بر اثر انتقال و فعالیت این ویروس بروز داده می‌شود در دستگاه تناسلی منتسب به زنان و مردان ممکن است کاملا متفاوت باشد.
علائم مشترک تبخال تناسلی
علاوه بر مواردی که به صورت خاص نواحی مختلفی را در دستگاه تناسلی مردان و زنان درگیر می‌کند، علائمی وجود دارد که برای همه مشترک است. این علائم شامل مواد زیر می‌شوند:
- تاول‌های کوچک و بزرگ، قرمز یا سفید که ممکن است پس از چند روز تا چند هفته پس از ورود عفونت بروز داده شوند.
- تاول‌های ناشی از این بیماری آبدار و آبکی هستند.
- احساس خارش و درد که تا زمان برطرف شدن کامل عفونت، ممکن است وجود داشته باشد.
- زخم ناشی از ترکیدگی تاول‌ها که ممکن است خونریزی را نیز در پی داشته باشد. درد ناشی از این زخم‌ها در هنگام دفع ادرار ممکن است بسیار شدید باشد.
- پوسته پوسته شدن زخم‌ها در طی روند بهبودی ممکن است ایجاد شود.
- در ابتدای انتقال این ویروس به بدن ممکن است علائمی مانند آنفولانزا، یا التهاب غدد لنفاوی در کشاله ران، دردهای عضلانی، تب و حتی سردرد بروز داده شود.
تشدید علائم تبخال تناسلی
وقتی این بیماری مقاربتی بدون کنترل رها شود و راهکارهای مناسبی برای کنترل آن طی نشود، علائم ممکن است عود کنند. معمولا پیش از اینکه زخم‌ها ایجاد شوند موارد زیر احساس خواهند شد:
- احساس سوزش و سوزن سوزن شدن
- خارش شدید در قسمتی که عفونت برای اولین بار وارد بدن شده است
- احساس درد در کمر، پاها و باسن
معمولا در موارد نادری ممکن است این بیماری تا این حد عود کند و اغلب زخم‌ها به مرور بهبود می‌یابند. اما سرعت انتقال این بیماری بالا است.
محل بروز علائم تبخال تناسلی
معمولا تاول‌ها و زخم‌ها از قسمت‌هایی که وارد بدن شده باشند بیشتر بروز داده می‌شوند. با تماس و لمس کردن قسمت درگیر شده به این عارضه‌های عفونی، ممکن است به قسمت‌های دیگر بدن نیز منتقل شود. معمولا به صورت مشترک، تبخال تناسلی در قسمت‌های زیر بیشتر ظاهر می‌شود:
- مجرای خروجی ادرار
- روی باسن و ران
- اطراف مقعد
- دهان
تبخال تناسلی در آلت تناسلی مردان
برای افرادی که آلت تناسلی مردانه دارند ممکن است علائم ظاهری به شکل واضحی دیده شوند. البته ممکن است برای هر فرد در قسمت و نوع متفاوتی بروز کند. طوری که گاهی نهفته بماند و گاهی برای برخی به صورت مکرر عوارض آن دیده شود. بروز تاول‌های آبکی ممکن است در قسمت‌هایی از جمله موارد زیر دیده شوند:
- روی آلت تناسلی
- سطح کیسه بیضه
- باسن و اطراف مقعد
تبخال تناسلی زنان
اغلب ناحیه خارجی دستگاه تناسلی منتسب به زنان به علت کوتاه بودن، مرطوب است و مستعد بروز عفونت‌های مختلف است. از این رو با ورود این ویروس به بدن نواحی زیر ممکن است تاول‌های تبخال تناسلی را بروز دهند:
- قسمت واژن
- قسمت خارجی دستگاه تناسلی
- دهانه رحم
زمان مراجعه به پزشک
در صورتی که فرد مشکوک به وجود تبخال تناسلی یا مشکوک به هر نوع عفونت در ناحیه تناسلی که قابل انتقال است باشد، باید برای کنترل، درمان و پیشگیری از تشدید و شیوع آن به پزشک مراجعه کند.
عوامل خطر ابتلا
- ویروس بین جنسیت‌های مختلف قابل انتقال است اما بیشتر در افراد دارای دستگاه تناسلی منتسب به زنان دیده می‌شود.
- داشتن چند شریک جنسی یا هر شریک جنسی اضافی ممکن است خطر ابتلا به تبخال تناسلی را افزایش دهد.
- روابط جنسی محافظت نشده و عدم استفاده از کاندوم خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی را افزایش می‌دهد.
- معمولا افراد بین 14 الی 49 سال، بیشتر در معرض ابتلا به آن هستند. (منبع)
عوارض تبخال تناسلی چیست؟
در صورتی که این بیماری مقاربتی به صورت کنترل نشده رها شود، ممکن است زمینه بروز مشکلات دیگری فراهم شود.
1. زمینه سازی برای سایر عفونت‌های مقاربتی
بالا رفتن احتمال ابتلا به سایر عفونت‌های مقاربتی را در پی دارد. ایجاد زخم‌های باز ناشی از آن زمینه ابتلا به بیماری‌های انتقالی مانند ایدز را فراهم خواهد کرد.
2. عفونت نوزاد
مادرانی که در دوران بارداری به تبخال تناسلی مبتلا هستند، طی فرایند زایمان طبیعی، ممکن است نوزاد آنها نیز به این ویروس درگیر شود. این موضوع خطر جدی برای آسیب مغزی، بروز نابینایی و حتی مرگ نوزاد را به همراه خواهد داشت.
3. بروز مشکلات برای مثانه
در برخی از موارد وقتی زخم‌های باز مرتبط با تبخال تناسلی ایجاد می‌شوند، ممکن است التهابات ناشی از آنها به نواحی مجاری ادراری نیز منتقل شود. این التهابات ممکن است سبب انسداد مجاری ادراری شوند که در این صورت نیاز به راهکارهای پزشکی برای رفع آن وجود خواهد داشت.
4. عود کردن مننژیت
در برخی از موارد نادر ممکن است ابتلا به تبخال تناسلی به مایع نخاعی و مغزی وارد شود یا التهاب غشاها را در پی داشته باشد.
5. التهاب رکتوم
التهاب رکتوم (قسمت انتهایی روده بزرگ) ممکن است در پی عدم درمان تبخال تناسلی ایجاد شود. این موضوع در افرادی که روابط جنسی مقعدی دارند بیشتر دیده می‌شود. (منبع)
پیشگیری از ابتلا به تبخال تناسلی
راهکارهای پیشگیری از ابتلا به تبخال تناسلی در حد به سزایی از بروز عوارض آن جلوگیری می‌کند. به موارد زیر برای پیشگیری از ابتلا به اکثر عفونت‌های مقاربتی باید توجه داشت:
- باید از فعالیت‌های جنسی با شریکان جنسی متعدد پرهیز کرد
- استفاده از کاندوم لاتکس حین مقاربت جنسی ضروری است
- در صورت اطمینان از ابتلا به این بیماری عفونی، باید از آمیزش خودداری کرد
تبخال تناسلی در بارداری
زنان در دوران بارداری اگر به تبخال تناسلی مشکوک هستند، باید برای بررسی دقیق به پزشک خود این موضوع را اطلاع دهند. از این طریق آزمایشات لازم برای تشخیص دقیق تجویز خواهد شد.
معمولا برای کنترل این وضعیت ممکن است پزشک داروهایی ضد ویروس تبخال تناسلی را مخصوص ماه‌های پایانی تجویز کند. در صورتی که در زمان زایمان تبخال تناسلی وجود داشته باشد، پزشک زایمان سزارین را توصیه خواهد کرد تا به نوزاد منتقل نشود.
تبخال تناسلی در دوران بارداری ممکن است سبب انتقال عفونت به نوزاد در حین زایمان واژنی شود. حتی در برخی از موارد سقط جنین و یا زایمان زودرس را ممکن است در پی داشته باشد.
تشخیص و آزمایش تبخال تناسلی
معمولا معاینه فیزیکی برای تشخیص تبخال تناسلی صورت می‌گیرد. در برخی از موارد بسته به صلاح‌دید پزشک ممکن است نیاز به آزمایش برای تایید ابتلا به این عفونت مقاربتی وجود داشته باشد.
برای تشخیص دقیق، آزمایش خون وجود ویروس هرپس سیمپلکس در بدن را به درستی مشخص خواهد کرد. این برای زمانی است که حتی علائم به صورت ظاهری نیز بروز داده نشده باشند.
در برخی از موارد نیز لازم است نمونه برداری از نواحی آسیب دیده یا قسمت‌هایی که زخم در آنها ایجاد شده است، انجام شود.
درمان تبخال تناسلی چگونه است؟
راهکارهای درمانی که برای این بیماری در نظر گرفته شده است فقط به رفع عوارض آن کمک می‌کند و برای از بین بردن کامل ویروس هرپس سیمپلکس راهکاری وجود ندارد. در ادامه به صورت مجزا درمان دارویی و درمان خانگی برای آنرا بیان خواهیم کرد.
درمان سریع تبخال تناسلی با داروها
داروها برای موارد مختلف تجویز می‌شوند تا روند درمان را سرعت بخشند. معمولا داروهای ضد ویروسی برای کاهش درد و رفع عوارض این بیماری توصیه می‌شوند. این داروها در حد به سزایی در کاهش خارش و درد موثر هستند.
معمولا باید افرادی که به ابتلا به این بیماری مطمئن هستند، داروهای تجویزی را به طور کامل مصرف کنند تا احتمال شیوع مجدد آن کاهش یابد. داروهایی از جمله آسیکلوویر، فامسیکلوویر یا والاسیکلوویر مواردی هستند که طبق صلاح‌دید پزشک برای کنترل این بیماری ممکن است توصیه شوند.
نکته: تبخال تناسلی درمان قطعی ندارد و بهترین راهکار، کنترل عوارض و پیشگیری از انتقال آن به افراد مختلف است.
مراقبت‌های خانگی تبخال تناسلی
راهکارهای مراقبتی برای درمان و پیشگیری از تشدید تبخال تناسلی می‌توانند از شدت یافتن آن جلوگیری کنند. برای این منظور لازم است از راهکارهای زیر کمک گرفت:
- استفاده از شوینده‌های خفیف مخصوص دستگاه تناسلی
- قسمت‌های آسیب دیده را بهتر است همیشه خشک و تمیز نگه داشت
- استفاده از لباس‌های نخی و پنبه‌ای در بهبود سریع‌تر، تاثیر به سزایی دارد
- نشستن در وان آب گرم و اضافه کردن نمک به آب وان به بهبود عفونت ایجاد شده کمک می‌کند
عوامل تشدید تاول‌های تبخال تناسلی
در این بین برخی از عوامل هستند که تشدید تاول‌ها را در پی دارند. یکی از آنها آفتاب گرفتن است که سبب تشدید عوارض ناشی از این بیماری می‌شود.
علاوه بر آن آسیب به تاول‌ها و زخم شدن آنها ممکن است سبب انتقال آنها به سایر قسمت‌های بدن شود. استرس، سیگار، عادت ماهانه و همینطور ابتلا به عفونت فعال دیگر می‌تواند زمینه ساز تشدید عوارض این بیماری مقاربتی شود.
لازم به ذکر است مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن یا ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن، می‌تواند در حد به سزایی در زمینه سازی برای ابتلا به این بیماری و تشدید عوارض آن موثر باشد.
مطالب مرتبط با تبخال تناسلی
خلاصه‌ای در مورد تبخال تناسلی
تبخال تناسلی بر اثر ویروس هرپس سیمپلکس، از طریق روابط جنسی محافظت نشده منتقل می‌شود. این بیماری درمان صد در صد ندارد و در برخی از افراد نهفته می‌ماند. در برخی دیگر افراد نیز ممکن است سالانه چند مرتبه عوارضی مانند تاول‌ها و درد یا خارش را بروز دهد.
این وضعیت را می‌توان به کمک داروها مدیریت کرد. با استفاده از کاندوم نیز می‌توان از انتقال آن پیشگیری کرد. در صورت بروز این بیماری در دروان بارداری نیز باید راهکارهای کنترلی و زایمان سزارین برای حفظ جان جنین طبق نظارت پزشک پیش گرفته شود.
