رژیم تک خوری یا Mono Diet روندی برای کاهش وزن را در اختیار قرار می‌دهد که معمولا بین چند روز تا چند هفته تنظیم می‌شود. البته در طول این نوع رژیم لازم است تاکید بر مصرف یک ماده غذایی خاص در نظر گرفته شود که بهتر است تحت عناوین زیر دقیق‌تر این موضوع را بررسی کنیم:
- اطلاعات اولیه در مورد رژیم مونو
- عملکرد آن برای کاهش وزن
- مزایای رژیم مونو
- نواقص و معایب این روش کاهش وزن
- انواع رژیم تک خوری
آشنایی بیشتر با رژیم تک خوری
پِن جیلت یک شعبده باز آمریکایی در سال 2016 کتابی به نام “پِرستو! من چگونه بیش از 100 پوند وزن کم کردم و قصه‌های جادویی دیگر” را منتشر کرد. در این کتاب او می‌گوید دوره‌ای دو هفته‌ای از رژیم تک خوری را برای کاهش وزن شروع کرده است. ایده اصلی این بود که الگوی غذایی همیشگی را رها کند و سپس با یک رژیم غذایی سالم دوباره شروع کند. (منبع)
جیلت در طول 14 روز به غیر از سیب زمینی (حدود 5 عدد در روز) هیچ ماده غذایی دیگری نمی‌خورد. بعد از این مدت، کم کم شروع به خوردن میوه، سبزیجات و غلات کامل کرد. وقتی کتاب او به چاپ رسید، رژیم تک خوری یا رژیم مونو، به یکی از تیترهای خبررسانی‌ها تبدیل شد. اما از آنجایی که افراد بسیاری به دنبال روشی برای کاهش وزن هستند، این سوال برایشان ایجاد شد که آیا می‌توانند این روش را امتحان کنند؟
رژیم مونو چگونه باعث لاغری می‌شود؟
وقتی روند رژیم مونو پیش گرفته می‌شود، فرد مجاز است فقط یک ماده غذایی را در برنامه غذایی خود به مدت چند روز یا چند هفته داشته باشد. انواع مختلفی از رژیم مونو وجود دارد که نمونه‌هایی از آن شامل رژیم مونو تخم مرغ، رژیم مونو شکلات، رژیم مونو سیب زمینی و رژیم مونو موز و بسیاری از انواع رژیم مونوی دیگر می‌شود.
جالب است بدانید هیچ قانون دقیق و مشخصی برای این رژیم وجود ندارد و این موضوع به برداشت و نیاز خود فرد از رژیم بستگی دارد. یعنی مثلا برخی از افراد ترجیح می‌دهند بر یک ماده غذایی خاص مثل میوه، سبزیجات و یا گوشت تمرکز کنند و در هر وعده از آن مصرف کنند. از طرفی برخی افراد دیگر نیز برای یک وعده غذای خاصی را مصرف کنند و در وعده‌های دیگر غذای دیگری میل کنند.
رژیم تک خوری چه مزایایی دارد؟
رژیم مونو با اینکه به صورت دقیق برای روند کلی تنظیم نشده است اما می‌توان آنرا برای هر ماده غذایی پیش گرفت و با در نظر گرفتن اعتدال در دریافت کالری، به کاهش وزن دست یافت. مزایایی که از این رژیم می‌توان بیان کرد شامل موراد زیر می‌شود:
- ساده بودن رژیم بر خلاف سایر رژیم‌ها، یکی از مزیت‌های مهم آن محسوب می‌شود.
- عدم نیاز به شمارش کالری در رژیم مونو و نداشتن محدودیت سختگیرانه یکی از نکات مطلوب برای بسیاری از افراد است.
- آماده سازی وعده‌های غذایی بسیار راحت است زیرا فقط باید ماده غذایی که بر آن تمرکز شده است را تهیه و مصرف کرد.
- با پیروی از رژیم تک خوری کاهش وزن ایجاد می‌شود زیرا تاکید بر مصرف یک خوراکی محدود است و با اینکه ممکن است کاهش آب بدن و سوخت عضلات ایجاد شود اما کاهش وزن را نیز به همراه دارد.
- برخی از طرفداران این رژیم بر این عقیده‌اند که رژیم مونو به مهار هوس غذایی کمک می‌کند.
نواقص رژیم تک خوری
همانطور که تا اینجای متن متوجه شدید، این رژیم فقط اجازه مصرف یک ماده غذایی را می‌دهد و یا باید مواد غذایی دیگر را محدود کرد و یک ماده غذایی خاص را بیشتر از سایر مواد غذایی مصرف کرد. به همین دلیل نواقص و معایبی برای این رژیم وجود دارد که آنها به شرح زیر هستند:
- به دلیل محدودیت بالای این رژیم برای مصرف یک ماده غذایی خاص ممکن است بدن در مدت زمان پیروی از رژیم با افت ریز مغذی‌ها و ویتامین‌ها مواجه شود.
- افت مواد مغذی و ویتامینی برای بدن در طول رژیم تک خوری ممکن است مواردی از قبیل افت فشار خون، خستگی، سردرد، ضعف و سرگیجه را به همراه داشته باشد.
- بدن برای تامین نیازهای خود به مواد مغذی مانند پروتئین شروع به سوخت عضلات خواهد کرد و در پی آن توقف و کاهش سوخت و ساز بدن نیز ایجاد می‌شود.
- رژیم مونو عادت غذایی و روند همیشگی درستی را در اختیار قرار نمی‌دهد؛ در صورتی که رژیم خوب باید بتواند روندی اصولی برای همیشه را برای فرد ایجاد کند.
- این رژیم سختگیرانه نیاز به تحمل گرسنگی دارد که این موضوع می‌تواند فشارهای عصبی و حتی استرس فرد را بیشتر کند.
- در اکثر موارد ناامیدی از رژیم غذایی و عدم رضایت از اندام، نتیجه‌ای است که در انتهای این رژیم برجای خواهد ماند.
انواع مختلف رژیم مونو
رژیم تک خوری در دسته‌بندی‌های مختلفی تنظیم می‌شود. برای هر کدام از این دسته‌ها ممکن است روندی مخصوص تنظیم شود و همانطور که اشاره شد، قاعده و قانون خاصی ندارند و تنها باید اصل آنرا رعایت کرد.
- رژیم مونو حذفی: این نوع رژیم بر حذف برخی از گروه‌های مواد غذایی مانند کربوهیدرات یا چربی‌ها تاکید دارد. یا حتی یکی از مواد غذایی غیر مفید که روزانه مصرف می‌شود را باید برای یک هفته حذف کرد.
- رژیم تک خوری نوشیدنی: نوشیدنی‌های الکلی، قهوه، حاوی قند، شکر و گلوکز باید حذف شوند. با حذف این گروه 500 الی 1000 کالری در روز کمتر دریافت خواهد شد.
- رژیم مونو میوه: باید فقط از یک نوع میوه خاص مصرف کرد یا تنوعی از میوه‌ها را در مدت خاصی در رژیم داشت؛ مانند رژیم موز، رژیم سیب یا رژیم میوه.
- رژیم مونو گیاه‌خواری: در این رژیم تک خوری مانند رژیم کرفس فقط باید یک ماده غذایی مصرف شود یا در کنار وعده‌های غذایی طوری وجود داشته باشد که مقدار آن از سایر موارد بیشتر باشد.
- رژیم مونو جایگزین: از مواد غذایی سالم به جای مواد غذایی ناسالم و مضر باید مصرف کرد. مثلا به جای تنقلاتی مانند چیپس سیب زمینی باید هویج یا میوه و آجیل میوه مصرف کرد.
نکات پایانی
رژیم سالم رژیمی است که در آن 3 وعده غذایی اصلی و 3 میان‌وعده وجود داشته باشد و تنوعی از مواد غذایی بسته به نیاز بدن برای تامین ویتامین‌ها و مواد مغذی، مصرف شود. اما وقتی کمتر از این دفعات وعده غذایی تنظیم شود و فقط قرار باشد یک ماده غذایی خاصی دریافت شود، آسیب‌های جدی را ایجاد خواهد کرد و خلاف اصول تغذیه‌ای خواهد بود.
به گفته متخصصین تغذیه هر فرد بالغ باید روزانه بین 2000 الی 3000 کالری دریافت کند که وقتی کاهش وزن هدف باشد این مقدار به 1500 الی 2000 می‌رسد. با اینکه این مقدار بسته به سن، شرایط بدنی، قد و وزن ممکن است متغیر باشد اما با رژیم‌هایی مانند رژیم تک خوری که باید یک ماده غذایی خاصی را مصرف کرد، نباید این میزان را تنظیم کرد. بلکه تنوعی از غذاهای سالم را برای این منظور باید در نظر داشت.
