گل خرزهره گیاهی است که کاملا سمی شناخته میشود. این گیاه همیشه سبز، اغلب با گلهایی به رنگ صورتی وجود دارد اما برخی از انواع آن گل سفید و قرمز نیز میدهند.
جالب است بدانید سالانه این گل سمی، در سریلانکا از هر صد هزار نفر، جان 150 نفر را میگیرد.
این میزان رقم بالایی است و تقریبا میتوان گفت 10 درصد موارد مصرف خوراکی از آن، مرگ را در پی دارد.
اما باید در نظر داشته باشید که علی رغم این موارد، از دانهها و برگهای خرزهره برای تهیه داروهای درمانی مختلف استفاده میشود.
از ترکیبات آن برای درمان سرطان، صرع، قاعدگیهای دردناک، بیماریهای قلبی و حتی آسم دارو تهیه میکنند.
با وجود ضد و نقیضهایی که در رابطه با گل خرزهره وجود دارد، نیاز است تا دقیقتر در رابطه با تاثیرات و نحوه استفاده بی خطر از آن، نکاتی را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
مطالب مرتبط با گل خرزهره
آشنایی با گل خرزهره
در بیشتر موارد درختچهی گل خرزهره را به عنوان گزینهای زینتی به کار میبرند. اما در داروسازی برای تهیه ترکیبات دارویی جهت درمان بسیاری از بیماریها از آن به وفور استفاده میکنند.
این گل را اغلب در پارکها و بوستانها به عنوان گل زینتی میبینیم. معمولا در مناطق گرم و خشک بهتر رشد میکند. برخی از مناطق گیاه خرزهره به صورت خودرو رشد میکنند.
بر خلاف گیاهانی که وجود دارند و بخشی از آنها سمی است، گل خرزهره به علت داشتن مواد شیمیایی به نام گلیکوزیدها در تمام قسمتهای خود، کاملا سمی هستند.
مواد شیمیایی گلیکوزیدها قادر به کاهش ضربان قلب هستند. این موضوع بسته به دوز دریافتی میتواند تهدید جان را در پی داشته باشد.
پیش از بررسی ترکیبات مفید و مضر این گیاه باید به این نکته توجه کنید
به دلیل کشنده بودن ترکیبات گل خرزهره به هیچ وجه نباید از آن به شکل خوراکی استفاده کرد. این گل در پارک، حیاط منازل، بلوارها یا خیلی از اماکن دیده میشود اما نباید از آن به شکل سایر گیاهان دارویی استفاده کرد.
باید مصرف این گیاه به شکل فرآوری شده و تحت نظارت پزشک باشد. زیرا مصرف نا آگاهانه از آن میتواند خطر مرگ را در پی داشت باشد.
طبع گل خرزهره چیست؟
جالب است بدانید گل خرزهره با طبع گرم و خشکی که به همراه دارد، در صورتی که متعادل و تحت نظارت پزشک مصرف شود، تاثیرات بالقوهای برای رفع بلغم دارد.
علاوه بر آن به علت طبع گرمی که دارد برای دفع حشرات اغلب به کار میرود.
ترکیبات سمی گل خرزهره
باید در نظر داشته باشید که همهی قسمتهای مختلف گل خرزهره از برگ و گل گرفته تا دانهها، ریشه، شیره و پوستهی آن، حاوی مواد شیمیایی گلیکوزیدها هستند.
غلظت بیشتر سموم در دانهها
البته گفته میشود دانههای این گیاه، شامل غلظت بیشتری از گلیکوزیدها هستند. از این رو نسبت به سایر قسمتها، سمیتر و خطرناکتر هستند. این موضوع در حدی است که خوردن چند دانه از آن میتواند موجب مرگ فرد شود.
خشک کردن گل خرزهره
باید در نظر داشته باشید که حتی خشک شدن این گیاه نمیتواند تاثیر سمی بودن آن را کم کند. پس باید در نظر داشته باشید که به شکل خشک و تازه این گیاه سمی است.
سوزاندن گل خرزهره
در صورتی که شاخ و برگ این گیاه سوزانده شود، دود حاصل حاوی گلیکوزیدهای کاردیوتوکسیک است. این ترکیب میتواند مسمومیت قلبی را در پی داشته باشد.
گلیکوزیدهای کاردیوتوکسیک یا قلبی، که در ترکیبات خرزهره وجود دارند، حاوی اولئاندرین، نریاین، دیژیتوکسی ژنین، نری آنتنین، رزاژنین، نری آنتوزید است.
در این بین باید در نظر داشت که مهمترین گلیکوزید قلبی که در این گیاه وجود دارد، اولئاندرین است.
گلیکوزیدهای سیانوژن از جمله نریئین و همینطور نری آنتنین، در بدن تجزیه میشوند و سیانور رها میکنند. حتی دوز کمی از سیانور مسمومیت شدید و مرگ را در پی دارد.
کاربرد گل خرزهره چیست؟
برخلاف خطراتی که سمی بودن این گیاه در پی دارد، از آن به صورت فرآوری شده در ترکیات دارویی برای جنبههای درمانی مختلف به کار میبرند. این ترکیبات دارویی شامل موارد درمانی زیر میشوند:
- ترکیبات دارویی برای درمان بیماریهای قلبی و نارسایی قلبی
- مالاریا
- بیماریهای پوستی و زگیل
- قاعدگیهای دردناک
- جذام
- صرع
- آسم
- انواع سرطان
- سوء هاضمه
- ترکیبات دارویی برای سقط جنین
مسمومیت با گل خرزهره چگونه است؟
معمولا مسمومیت با گل خرزهره اتفاقی شایع است. زیرا معمولا در دسترس است و در تمام قسمتهای شهر و باغچههای مختلف به منظور زیبایی محیط دیده میشود.
باید در نظر داشت مسمومیت با گل خرزهره تا حدودی عملکردی مانند دیگوکسین دارد. این ترکیب مستقیم روی قلب اثر میگذارد.
با وارد شدن به جریان خون ضربان قلب را کاهش میدهد. بسته به دوز دریافتی، تا جایی ادامه مییابد که به ایست قلبی منجر شود. در این صورت مرگ را برای فرد رقم خواهد زد.
در مراحل ابتدایی با مصرف خوراکی این گیاه عوارضی همچون موارد زیر به مرور بروز داده میشوند.
احساس سوزش در دهان
به دلیل وجود ترکیباتی که در این گیاه وجود دارد، اولین عارضهای که پس از مصرف فرد را تحت تاثیر قرار میدهد، سوزش دهان است. از این رو با بروز چنین مشکلی فورا باید راهکارهای مناسب برای کنترل تشدید وضعیت را پیش گرفت.
مشکلات گوارشی
در پی مصرف خوراکی این گیاه، عوارض گوارشی آغاز میشود. مواردی همچون گزینههای زیر فرد را تحت تاثیر قرار میدهد که باید فورا برای درمان و کنترل این وضعیت، راهکارهای مناسب را پیش برد:
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- معده درد
احساس سردرد
ترکیبات این گیاه، میتوانند بروز سردرد را در پی داشته باشند. باید برای رفع این وضعیت، سم گیاه از بدن خارج شود. از این رو توصیه میشود حتما بدن با مصرف آب کافی، هیدراته نگه داشته شود.
ضعف بدنی
یکی دیگر از مشکلاتی که در پی استفاده نامتعادل از گل خرزهره بروز داده میشود، ضعف بدنی است. قرار گرفتن در چنین فازی میتواند خطرات جدیتری را در پی داشته باشد.
کاهش ضربان قلب
از مهمترین عوارضی که با مصرف خوراکی این گیاه بروز داده میشود، به هم خوردن ضربان قلب است. باید در این مرحله فرد را سریعتر به درمانگاه رساند.
با توجه به این موارد، اغلب توصیه میشود در اماکنی که این گل به منظور زیبایی کاشته شده است، باید مراقب کودکان و حتی حیوانات گیاه خوار بود تا این گیاه را به شکل خوراکی مصرف نکنند.
از طرف دیگر، این را باید در نظر داشته باشید که درمان مسمومیت با گل خرزهره، علاوه بر اینکه به خطر انداختن جان را به همراه دارد، هزینه بالایی میطلبد. حتی روند درمانی زمانبری را نیز میخواهد که گاهی کاملا ناخواسته ممکن است سبب مرگ فرد شود.
کاربردهای خانگی و خواص گل خرزهره
معمولا مصرف خوراکی از گل خرزهره به هیچ وجه توصیه نمیشود. اما مصرف موضعی از آن میتواند تاثیرات متعددی را به همراه داشته باشد. در ادامه با کاربردهای خانگی که این گیاه میتواند داشته باشد آشنا شوید.
بهبود خارش
با وجود اینکه تاثیرات مصرف موضعی این گیاه به شکل علمی به اثبات نرسیده است، برخی از افراد از آن برای جنبههای درمانی برخی مشکلات استفاده میکنند.
استفاده از روغن گل خرزهره، میتواند راهکاری برای بهبود خارش باشد. برای این منظور لازم است مقدار خیلی کمی از روغن این گیاه را روی پوست امتحان کنید سپس روی قسمت مورد نظر بمالید.
در صورتی که شدت خارش تشدید شود یا قرمزی و التهاب بروز داده شود، باید از مصرف مجدد آن اجتناب کنید. زیرا ممکن است ترکیبات آن سبب بروز علائم آلرژیکی شده باشد.
درمان کچلی با گل خرزهره
برای این منظور استفاده از عصارهی جوشانده گل خرزهره را میتوان به کار برد. علاوه بر آن میتوان از روغن آن برای درمان کچلی استفاده کرد.
البته در نظر داشته باشید این موضوع به صورت علمی به اثبات نرسیده است و صرفا به صورت تجربی در طب سنتی توصیه شده است.
از این رو توصیه میکنیم برای مصرف از مقدار کم شروع کرده و حتما روی قسمتی از پوست آنرا تست کرده و سپس استفاده کنید.
دفع حشرات با گل خرزهره
یکی از مهمترین تاثیراتی که این گیاه به همراه دارد، دفع کردن حشرات است.
میتوان گفت یکی از دلایلی که اکثر افراد این گیاه را در باغچههای حیاط و باغ میکارند، این است که حشرات را دفع کند.
این موضوع ناشی از عطر ترکیبات سمی است که در آن وجود دارد.
جالب است بدانید با اسپری جوشانده برگ و گلهای این گیاه میتوانید حشرات را دور کنید. حشرات ریز مانند پشهها و برخی از آفات گیاهان را با این روش میتوان دور کرد.
نمیتوان این خاصیت گل خرزهره را نادیده گرفت اما بهتر است در صورت وجود آن در محیط، حتما مراقب کودکان باشید تا گلهای رنگی این گیاه زیبا اما سمی را درون دهان خود قرار ندهند.
راهکاری برای تسکین نیش
استفاده موضعی از این گیاه به عنوان مرهمی برای بهبود جای نیش حشرات موثر است.
ترکیبت موجود در خرزهره موجب خارج شدن سم نیش از بدن میشود. برای این منظور میتوان مقداری از این گیاه را له کرد و به شکل مرهم روی جای نیش قرار داد.
استفاده از گل خرزهره برای درمان اگزما
ریشه این گیاه برای تهیه روغن مناسب است. روغن به دست آمده از ریشه خرزهره تاثیر به سزایی در بهبود اگزما دارد.
حتی از آن برای بهبود درماتیت پوستی نیز میتوان استفاده کرد.
تقویت و تنظیم ضربان قلب
در بسیاری از مطالب گفته شده است که از گل خرزهره برای تقویت قلب و تنظیم ضربان قلب میتوان استفاده کرد.
با اینکه این گیاه برای این جنبه مفید و موثر است اما توصیه میشود حتما برای استفاده از آن، از پزشک مشورت دریافت کنید. همینطور نوع فرآوری شده آن را استفاده کنید.
پیشگیری از گسترش بیماریهای مسری
برخی از انواع بیماریهای پوستی، خود به خود گسترش مییابند. از این رو نیاز به پیش گرفتن راهکارهایی است که از تشدید و گسترش آنها به سایر قسمتها جلوگیری کند.
استفاده از روغن خرزهره میتواند راهکاری برای پیشگیری از گسترش بیماری پوستی باشد. حتی ممکن است از انتقال آن به افراد دیگر نیز جلوگیری شود.
تسکین درد
در برخی از موارد، در طب سنتی برای کاهش درد مفاصل، از روغن این گیاه برای ماساژ به کار برده شده است.
خطرات مصرف گل خرزهره
همانطور که بیان شد، گل خرزهره شامل ترکیباتی است که سمی است و در بدن به سیانور تبدیل میشود. از این رو باید هشدارها و عوارض مصرف آن را جدی گرفت. در ادامه آنها را به طور دقیق بیان خواهیم کرد.
1. ایست قلبی؛ جدیترین تاثیر گل خرزهره
باید در نظر داشته باشید که مواد سمی در تمام قسمتهای این گیاه وجود دارند.
ترکیبات این گیاه همچون داروی دیگوکسین است. این دیگوکسین ضد آریتمی قلبی است و برای تنظیم ضربان قلب به کار برده میشود. همچنین برای تقویت قلب نیز موثر است.
باید در نظر داشته باشید که میزان پتاسیم بسیار کم و یا میزان کلسیم بیش از حد، گزینهای موثر برای به هم خوردن تعادل الکترولیتی بدن محسوب میشود.
همانطوری که به هم خوردن تعادل الکترولیتی بدن، عملکرد قلب را تحت تاثیر قرار میدهد، ترکیبات خرزهره نیز سلامت عملکرد قلب را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
از طرفی در مواردی که تعادل الکترولیتی به هم خورده باشد، دریافت خرزهره بسیار خطرناکتر از سایر موارد خواهد بود. (منبع)
2. سمی همچون سیانور
سیانور ترکیبی به شدت سمی است که در برخی از ترکیبات گیاهی همچون بادام تلخ، هسته آلو و هلو و همچنین دانههای سیب به مقادیر کمی یافت میشود. سیانور ترکیبی کاملا کشنده است اما در این گزینهها مقادیر کمی از آن وجود دارد.
اما باید در نظر داشت که گل خرزهره ترکیباتی به همراه دارد که با وارد شدن به بدن، سیانور تولید خواهد شد.
با اینکه این سم بسیار قوی و کشنده است اما در صورت تحت درمان قرار گرفتن در کوتاهترین زمان ممکن، فرد نجات پیدا خواهد کرد.
با دریافت پادزهر، بدن فرد فورا سم را پس خواهد زد.
3. تاثیراتی حساسیت زا
یکی از تاثیراتی که گل خرزهره دارد، حساسیت زا بودن ترکیبات آن است.
این موضوع ناشی از ترکیبات سمی است که این گیاه در ترکیبات خود دارد. حتی باید در نظر داشت که استنشاق دود و هوای ناشی از سوزاندن گل خرزهره میتواند سبب تشدید ناراحتیهای ریوی و همینطور مشکلات قلبی شود.
4. بروز حالت تهوع و استفراغ
یکی از عوارضی که مصرف خوراکی گل خرزهره به همراه دارد، حالت تهوع و استفراغ است. ترکیبات سمی این گیاه در بدن اولین عوارضی را که بروز میدهند، حالت تهوع و استفراغ است.
در برخی موارد توصیه میشود با بروز این مشکل فورا به مراکز درمانی مراجعه شود. در این حین میتوان از قهوه برای کاهش تاثیرات آن نیز کمک گرفت.
هشدارهای مهم در مورد گل خرزهره
- در اماکنی که این گیاه کاشته شده است، باید مراقب کودکان بود تا گل یا حتی شیره آن را به دهان نزنند.
- دود ناشی از سوزاندن این گیاه موجب هوای مسموم در فضا میشود که باید از قرار گرفتن در معرض آن تا جای ممکن اجتناب کرد.
- بروز مشکلات قلبی ناشی از مصرف این گیاه را باید جدی گرفت.
- در صورت نیاز به درمان با این گیاه، باید تحت نظارت متخصص پیش رفت.
مطالب مرتبط با گل خرزهره
جمعبندی
گل خرزهره یکی از گیاهان سمی است.
این گل برای زیبایی در سطح شهر و باغچهها کاشته میشود. ترکیبات این گیاه علاوه بر اینکه سمی هستند، در بدن موجب تولید سیانور میشوند.
از این رو تهدید کنندهای برای حیات محسوب میشود. باید تا جای ممکن از مصرف خوراکی آن اجتناب کرد. حتی برای مصرف موضعی نیز بهتر است کاملا با احتیاط و مشورت گرفتن از متخصصین پیش رفت.
از کودکان و حیوانات گیاه خوار در مقابل این گیاه باید محافظ کرد تا آن را داخل دهان خود قرار ندهند.
