گیاهان دارویی گزینه‌های بسیار متفاوتی را شامل می‌شوند که هر کدام تاثیر مخصوص خود را به همراه دارند و روی سلامت و بهبود بسیاری از مشکلات بدن تاثیر به سزایی را ایجاد می‌کنند.
برخی را می‌توان به صورت دمنوش مصرف کرد تا تاثیر بگذارند و برخی به صورت موضعی و حتی برخی دیگر به صورت پودر شده در غذا و مواد خوراکی باید استفاده شوند. برای شناخت دقیق‌تر آنها در این متن توضیحاتی را به صورت کامل برایتان بیان خواهیم کرد.
لیست کامل گیاهان دارویی
بهترین گیاهان دارویی شامل معروفترین آنها هستند اما برخی از انواع آن ناشناخته هستند و تنها متخصصان در این زمینه این گیاهان دارویی را می‌شناسند و در موارد لازم تجویز می‌کنند.
تاثیرات درمانی آنها از گذشته تا به امروز صدق می‌کند. زیرا در پزشکی کهن داروها را از بسیاری از گیاهان تهیه می‌کرند و حتی امروزه نیز برای تهیه برخی از داروها از خواص مفید گیاهان دارویی بهره می‌گیرند. این گیاهان دارویی را با تاثیر آنها و خواصشان به طور کامل در ادامه آورده‌ایم.
لیست گیاهان دارویی برای کنترل کلسترول و چربی خون
گیاهان دارویی تاثیر به سزایی را برای بهبود و درمان کلسترول بالای خون به همراه خواهند داشت که بسیاری از افراد با آنها می‌توانند به کاهش چربی خون منجر شوند و این گیاهان شامل موارد زیر می‌شوند.
| زعفران | مفید برای کنترل چربی خون |
| چای ترش | کاهش کلسترول و فشار خون |
لیست گیاهان دارویی ضد نفخ و مفید برای معده
بسیاری از دردهای شکمی بدون نیاز به مصرف داروهای شیمیایی قابل درمان هستند. تنها با استفاده از چند دمنوش گیاهی که به طور دقیق و به جا انتخاب می‌شود می‌توان به بسیاری از مشکلات گوارشی پایان داد. این گیاهان شامل موارد زیر است.
| بابونه | ضد نفخ و التیام بخش |
| رازیانه | ضد اسپاسم و انقباض عضلات معده |
| نعناع | بادشکن و مقوی معده |
| مریم گلی | خاصیت ضد باکتریایی |
| زیره | ضد نفخ و معطر |
| رزماری یا اکلیل کوهی | مقوی معده و ضد انقباضات شکمی |
| زوفا | خواصی مانند ترکیبات نعناع و مفید برای دستگاه گوارش |
| بادیان رومی | بسیار معطر و کشنده باکتری‌های معده |
گیاهان دارویی مفید برای درمان سرماخوردگی و عوارض آن
دوران سرماخوردگی را در طب سنتی و حتی طب مدرن دورانی گذرا می‌دانند که بهتر است بدون مصرف داروی شیمیایی و با استراحت کافی و دمنوش‌های طبیعی آن را بهبود بخشید و درمان کرد.
برای مثال گیاهانی که خلط آور هستند می‌توانند برای رفع عوارض سرماخوردگی و آنفولانزا مانند خشکی گلو و سرفه‌های شدید آن بسیار مفید باشند. به دنبال آن نیز سرفه تسکین می‌یابد و گلو درد متوقف خواهد شد.
از این رو برای تسکین آثار و عوارضی همچون گلو درد، سرفه و آبریزش بینی بهتر است گیاهانی مفید را مصرف کرد تا دوران نقاهت این بیماری را بتوان راحت‌تر و سریع‌تر طی کرد.
| زیرفون | از دسته گیاهان پنیرکی مفید برای سرماخوردگی و تعریق |
| پنیرک | مفید برای درمان سرماخوردگی عفونی |
| گل ختمی (صورتی، قرمز و سفید انواع آن هستند) | مفید برای رفع ورم نای و ریه |
| خرگوشک یا گل ماهور | خلط آور و مفید برای تسکین سرفه |
| گل پامچال | مفید برای ترشح غدد مجاری تنفسی و ضد سرفه |
| پونه | مسکن و ضد التهاب دوران نقاهت سرماخوردگی |
| دانه کتان | بهبود سرفه و گلودرد |
گیاهان دارویی ملین و ضد یبوست
برای بسیاری از افراد پیش آمده است که نیاز به درمان یبوست با داروهای مفید به عنوان مسهل را داشته باشند. بهترین داروها برای بهبود یبوست که بر اثر دلایل مختلف، مانند تغذیه، ممکن است ایجاد شده باشد، گیاهان دارویی هستند. این گیاهان دارویی شامل موارد زیر می‌شوند.
| گیاه دارویی سنا | سرشار از فیبر و ملین قوی معده |
| ریشه شیرین بیان یا گیاه مهک | مفید برای درمان یبوست و نفخ معده |
| بَزرَک | ملین مفید برای روده‌ها |
| فاشرای سفید | گیاه دارویی مفید برای درمان یبوست |
گیاه دارویی مفید برای آرامش اعصاب و مشکلات روحی
در شرایط استرس‌زا و مواقعی که مشکلات روحی به شدت آرامش را تحت تاثیر قرار می‌دهد را می‌توان با گیاهان درمانی دارویی طبیعی بهبود بخشید. البته باید از آنها به اعتدال مصرف کرد تا عوارض جبران ناپذیری را برای بدن ایجاد نکند. این گیاهان شامل موارد زیر می‌شوند.
| علف گربه یا سنبل الطیب | مفید برای ضعف اعصاب |
| رازک | بهبود تغییرات رفتارهای ناخواسته |
| بهار نارنج (شکوفه درخت نارنج) | رفع بی‌خوابی و بهبود استرس و تنش‌های روزمره |
| کالونا | بهبود ضعف اعصاب و رفتارهای پرخاشگرانه |
گیاهان دارویی ضد تهوع
بر اثر بروز مشکلاتی برای معده، می‌توان از گیاهان دارویی برای بهبود استفاده کرد. به ویژه برای کودکان که معده حساس‌تری دارند، بهتر است از روش‌های طبیعی درست، برای بهبود و درمان استفاده کرد. جدول زیر نمونه‌هایی از معروفترین گیاهان دارویی به شمار می‌روند که می‌توان برای بهبود حالت تهوع از آنها استفاده کرد.
| بلوط | سرشار از تانن و مفید برای تسکین حرکات شدید روده |
| گیاه علفی یولاف (جو دوسر) | تسکین حرکات روده |
| انجبار | درمان اسهال و حالت تهوع |
گیاهان دارویی مفید برای خانم‌ها
برخی از گیاهان دارویی می‌توانند بسیاری از مشکلات زنانه را برطرف سازند. مشکلاتی از جمله تنظیم نبودن سیکل قاعدگی، قاعدگی نامنظم شدید، عدم بارداری، قاعدگی با درد شدید، التهاب ماهیچه رحم و خونریزی‌های شدید و بسیاری از موارد دیگر موجب ناراحتی خانم‌ها می‌شود. گیاهان دارویی طبیعی وجود دارند که به کنترل و درمان مواردی از این قبیل کمک خواهند کرد.
| سداب | قاعده آور |
| پنج انگشت | مفید برای تنظیم سیکل قاعدگی |
| رازیانه | قاعده آور، شل کننده رحم و تنظیم هورمون زنانه |
| گل شهناز | پاک کننده مجاری ادراری و درمان عفونت‌های زنانه |
نکته: بهتر است خانم‌های باردار در مورد مصرف گیاهان دارویی از پزشک خود مشورت بگیرند.
نکته: در صورت ادامه دار شدن مشکلات زنانه حتما باید به پزشک مراجعه کرد و به عنوان کمک کننده از این گیاهان طبق صلاح‌دید پزشک استفاده کرد.
گیاهان دارویی متنوع و موثر بر درمان بیماریها
برخی از داروهای گیاهی، می‌توانند تاثیرات متعددی را برای سلامتی و بهبود به همراه داشته باشند. این موضوع نشان می‌دهد که نیاز است تا برای درمان برخی از گیاهان متنوع را شناخت و با ترکیبی از آنها به درمان رسید.
| گل سپاس | مفید برای درمان بی اشتهایی |
| شبدر | طعم تلخ اما مفید برای معده |
| کندورانگو | مفید برای درمان آبریزش بینی، درمان زکام و واکنش‌های آلرژیک |
| شاتره | پاکسازی خون و تصفیه خون که شفافیت پوست منجر می‌شود |
| گیاه دارویی بابا آدم | مفید برای تسهیل تعریق |
| آویشن | مفید برای درمان سرماخوردگی، درمان التهابات بدن و ترشح صفرا |
| گل انگشتانه | مفید برای تقویت قلب |
| گراتیول | بسیار مفید برای پاکسازی شریان‌ها و تقویت قلب |
| غازیاغی یا پا زاغه | ضد انگل روده |
| گل گاو زبان | نشاط آور، مفید برای بهبود تنگی نفس، ضد اضطراب و آشفتگی |
| حلبوب | مفید برای درمان دیابت و پیشگیری از آن |
| جینسینگ | گیاه دارویی ضد سرطان |
| زنجبیل | خاصیت آنتی اکسیدانی بالا، ضد نفخ، ضد سرطان، ضد اسپاسم و ضد تهوع |
| دارچین | ضد آلرژی، ضد اسهال، ضد میکروب و ضد ویروس |
| درمنه | تقویت لثه و دندان |
| قاصدک | مفید برای طحال، کبد و کلیه |
| گیاه رنگ یا گلرنگ گیاهی | مفید برای اختلالات کبد |
| کلپوره | محرک معده، درمان اسهال |
با چه روش‌هایی گیاهان دارویی را می‌توان استفاده کرد؟
برای استفاده از گیاهان دارویی چند روش معمول وجود دارد که معمولا متخصصان طب سنتی آنها را برای موارد استفاده و درمان تجویز می‌کنند. گاهی اوقات بسته به شرایط و نوع گیاه یا حتی کاربرد، ممکن است روشی متفاوت برای مصرف توصیه شود. این روش‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- تازه و مرطوب گیاه پیش از خشک شدن و پلاسیده شدن (اغلب برای تهیه مرهم و ضماد از این نوع استفاده می‌کنند)
- خشک شده گیاه برای مصرف در فصولی که گیاه مورد نظر را نمی‌توان پیدا کرد (اغلب برای تهیه دمنوش‌ها یا حتی مواد غذایی نوع خشک کاربرد دارد)
- فراوری شده آنها به کمک حرارت و به دست آوردن عرق گیاهان
- استفاده از گیاهان دارویی در صنعت داروسازی، لوازم آرایش و بهداشتی
زمان مناسب برای برداشت گیاهان دارویی
انواع مختلفی از گیاهان دارویی در کشور ما وجود دارد که اغلب در فصول گرم سال قابل برداشت هستند. معروفترین گیاهان دارویی از جمله بنفشه، خاکشیر، سنبل الطیب و گل گاو زبان در فصل بهار برداشت می‌شوند اما بر خلاف آنها گیاهانی از جمله دارچین و زنجبیل در فصل زمستان برداشت می‌شوند و بیشتر رشد آنها در فصل تابستان است.
گیاهان دارویی مانند کاسنی و شاتره نیز در فصل تابستان در بسیاری از مناطق ایران برداشت می‌شوند و بعد از آن در فصل پاییز می‌توان به سراغ برداشت آویشن و گل ختمی در دامن طبیعت رفت.
موارد منع مصرف گیاهان دارویی کدامند؟
گیاهان دارویی بسته به نوع انتخاب آنها تاثیرات مثبتی را بر روی سلامتی به همراه دارند. از این رو بهتر است برای بهبود بسیاری از بیماریها که شدت کمی دارند و باید مراقب بود تا شدید نشوند، از آنها استفاده کرد.
اما در برخی موارد نباید مصرف خودسرانه آنها را جایگزین درمان قطعی کرد. در مواردی که برخی از بیماریها چندین بار برای فرد اتفاق می‌افتند و در طولانی مدت فرد را دچار بیماری می‌کنند باید از پزشکان متخصص کمک گرفت. از این طریق می‌توان با آزمایشات دقیق ریشه بیماری را پیدا کرد و به طور قطعی به درمان آن منجر شد.
از طرفی بهتر است تا جای ممکن گیاهان دارویی را بدون کنترل مصرف نکرد. در واقع ممکن است در صورت عدم رعایت اعتدال در مصرف آنها سبب بروز مشکلات جدی برای سلامتی و بدن شد.
پس در مورد مصرف آنها از متخصصان در این زمینه مشاوره و کمک باید گرفته شود و از مصرف خودسرانه این گیاهان به ویژه موارد نایاب و بیماری‌های حاد باید پرهیز کرد.
نکات تکمیلی در مورد گیاهان دارویی
در این متن به طور جزئی در مورد معرفی 50 مورد از انواع گیاهان دارویی توضیحات کوتاهی ارائه کردیم. در مورد مصرف موارد معروف که اغلب از دوران کودکی با آنها آشنا هستیم مانند پونه، نعناع، آویشن و… نیازی به دقت زیادی نیست و می‌توان دمنوش آنها را روزانه استفاده کرد. اما مواردی مانند سنبل الطیب، گیاه رنگ، گلپوره، حلبوب و… بهتر است از متخصصان در این زمینه کمک گرفت و یا در مورد آنها به طور کامل مطالعه کرد.
