خواص کاکوتی به عنوان یک گیاه دارویی پرکاربرد برای بهبود مشکلاتی همچون دل درد و دل پیچه بسیار مفید است.
این گیاه با نام مشک طرامشک یا کهلیک اُتی نیز شناخته می‌شود. البته در خراسان شمالی به آن آنخ می‌گویند. عطر و بویی متمایل به آویشن، نعناع و یا پونه دارد منتها کمی تندتر است. از این گیاه معطر در شهرهایی مانند بجنورد، برای طعم دهی به پنیر استفاده می‌شود. یا حتی در تهیه برخی لبنیات دیگر مانند دوغ از پورد خشک شده یا عرق آن نیز استفاده می‌کنند.
بهتر است در ادامه بررسی کنیم چه خواصی از آن باعث کاربردهای متعدد آن شده است.
مطالب مرتبط با خواص کاکوتی
آشنایی با گیاه کاکوتی
گیاه کاکوتی را جزء خانواده نعناعیان دسته بندی می‌کنند. کاکوتی اغلب به صورت خودرو در مناطق کوهستانی رشد می‌کند.
بیشتر افرادی که با گیاهان دارویی آشنایی دارند، در فصل بهار به کوهنوردی و چیدن گیاهان دارویی مانند کاکوتی رو می‌آورند. این گیاه علاوه بر اینکه خاصیت دارویی دارد، عطر و طعم بسیار عالی را برای تهیه دمنوش و چای ایجاد می‌کند.
کاکوتی بوته‌های چند ساله دارد که ارتفاع بوته‌ها تا 20 الی 50 سانتی متر می‌رسد.
گل‌های آن به رنگ بنفش هستند. برگ‌های ریز و سبز کاکوتی، تقریبا بیضی شکل است اما نوک تیز هستند.
طبع کاکوتی چیست؟
کاکوتی را بیشتر به عنوان گزینه‌ای عالی برای متعادل ساختن طبع خوراکی‌ها به کار می‌برند. طبع کاکوتی گرم و خشک است. به همین دلیل برای متعادل ساختن طبع برخی از لبنیات مانند دوغ و ماست به کار می‌برند. با این روش عطر و بوی بسیار مطبوعی نیز ایجاد خواهد شد.
مهمترین خواص کاکوتی
گیاه کاکوتی تاثیرات متعددی را در بهبودی مشکلات بدنی و حتی برخی از بیماری‌ها دارد. استفاده از این گیاه از بهبود دل دردهای معمولی گرفته تا پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مختلف نتیجه بخش است. اما تاثیرات متعددی دارد که بهتر است در ادامه با آنها آشنا شوید.
پیشگیری از بیماری‌ها با ترکیبات آنتی اکسیدانی کاکوتی
ترکیبات گیاهی بسیار مفیدی با کاکوتی همراه است. یکی از مهمترین ترکیبات آن، – است که با خود به همراه دارد.
استفاده از دمنوش کاکوتی به طور مداوم و متعادل، می‌تواند ظرفیت آنتی اکسیدانی بدن را افزایش دهد. ترکیبات این دمنوش به پیشگیری از تاثیرات اکساینده‌های درون سلولی کمک می‌کند.
علاوه بر این موارد، ترکیبات پلی فنول موجود در کاکوتی، از دیگر ترکیبات آنتی اکسیدانی است که به همراه دارد. از این رو به پیشگیری از استرس اکسیداتیو، آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد به سلول‌ها، کمک شایانی می‌رساند.
خواص کاکوتی برای مبتلایان به دیابت
طبق تحقیقات انجام شده، ثابت شده است که عصاره هیدروالکلی گیاه کاکوتی، به افزایش سلول‌های بتا که در افزایش ترشح انسولین موثر هستند، می‌انجامد. این موضوع کاهش سطح گلوکز را به همراه دارد.
جالب است بدانید، برخی از محققین تاثیر کاکوتی را ناشی از ترشح انسولین از سلول‌های بتا در لوزالمعده نمی‌دانند. آنها بر این عقیده‌اند، تاثیرات کاکوتی بر دیابت غیر وابسته به انسولین موثر است. یعنی با افزایش مصرف و سوخت گلوکز، به کاهش سطح قند خون منجر می‌شود.
خواص کاکوتی برای قاعدگی
گیاه دارویی کاکوتی، به عنوان یکی از داروهای طبیعی قاعده آور معرفی می‌شود. برای بهبود قاعدگی نامنظم می‌توان به خوبی از آن نتیجه گرفت به شرطی که منظم و متعادل، از آن استفاده شود.
کاکوتی را به عنوان گیاهی بادشکن می‌توان به کار برد. از طرف دیگر با خاصیت ضد التهابی که دارد، برای کاهش و تسکین دردهای ناشی از قاعدگی مانند کمر درد و درد شدید زیر شکن، بسیار موثر است.
استفاده از عرق کاکوتی یا دم کرده برگ‌های کاکوتی به همراه کمی نبات، می‌تواند راهکاری تسکین بخش برای دردهای ناشی از قاعدگی باشد.
خواص کاکوتی برای معده
گیاه کاکوتی به عنوان یکی از گیاهان دارویی مفید برای معده معرفی می‌شود. زیرا خاصیت ضد التهابی و آرامش بخشی مطلوبی به همراه دارد. از دمنوش آن برای بهبود موارد زیر می‌توان نتیجه مطلوبی کسب کرد:
بهبود درد معده
بهبود و درمان نفخ شکم
کاهش دل درد و دل پیچه
تقویت سلامت دستگاه گوارش
بهبود هضم غذا
برای دریافت چنین تاثیراتی لازم است یک فنجان از دمنوش کاکوتی را بعد از غذا استفاده کرد.
ضد میکروب معده
یکی دیگر از خواصی که گیاه کاکوتی به همراه دارد، خاصیت ضد میکروبی آن است. به همین دلیل می‌تواند گزینه‌ای بسیار عالی برای درمان و پیشگیری از تشدید زخم معده ناشی از هلیکوباکتر پیلوری باشد.
همچنین از ابتلا و رشد این باکتری در معده جلوگیری خواهد کرد.
خواص کاکوتی برای عفونت
استفاده از دمنوش کاکوتی در دوران سرماخوردگی علاوه بر اینکه باعث هیدراته نگه داشتن بدن می‌شود، به درمان سریع‌تر سرماخوردگی نیز کمک می‌کند.
زیرا با ترکیبات آنتی اکسیدانی که دارد به تقویت بدن منجر می‌شود. در چنین شرایطی بدن برای بهبود سریع‌تر، تقویت خواهد شد.
از طرفی خاصیت آنتی اکسیدانی آن به بهبود عفونت‌های ناشی از ابتلا به بیماری‌هایی همچون سرماخوردگی و آنفولانزا نیز کمک می‌کند.
کاهش دهنده دردهای رماتیسمی
یکی از تاثیرات کاکوتی، خاصیت ضد التهابی آن است.
از این خاصیت به راحتی می‌توان برای بهبود دردها نتیجه گرفت. زیرا استفاده از دمنوش آن برای کاهش التهابات بدنی و در پی آن کاهش و تسکین دردها می‌تواند راهکاری مناسب باشد.
پیشگیری از خونریزی بینی
یکی از راهکارهایی که به کمک آن می‌توان به پیشگیری از خونریزی بینی پرداخت، استفاده از داروهای گیاهی است. اما زمانی که خونریزی بینی مکرر ایجاد شود، نباید از راهکارهای خودسرانه پیروی کرد و لازم است مشکل اصلی را به کمک پزشک پیدا و برطرف کرد.
استفاده از پنبه آغشته شده به دمنوش کاکوتی و قرار دادن آن داخل بینی، می‌تواند خونریزی بینی را قطع کند.
افزایش قوای جنسی در آقایان
ترکیبات گیاهی متعددی وجود دارد که در طب سنتی برای تقویت قوای جنسی آقایان تجویز می‌شود. یکی از بهترین گزینه‌های آن کاکوتی است.
گفته می‌شود، کاکوتی برای درمان ناباروری و همینطور درمان ناتوانی جنسی موثر است.
درمان اسهال با خواص کاکوتی
یکی دیگر از تاثیراتی که استفاده از دمنوش کاکوتی به همراه دارد، درمان اسهال است.
کاکوتی خاصیت ضد عفونی کنندگی دارد. به همین دلیل در بیشتر موارد می‌توان از آن برای پاکسازی روده و دفع باکتری‌هایی که موجب اختلال در عملکرد دستگاه گوارشی می‌شوند، استفاده کرد.
تاثیرات کاکوتی بر فشار خون
طبق تحقیقات و مطالعات انجام شده، گفته می‌شود که ترکیبات کاکوتی موجب بالا رفتن فشار خون می‌شود.
به همین دلیل به افرادی که از فشار خون بالا رنج می‌برند توصیه می‌شود که از مصرف مداوم و زیاده روی در مصرف آن پرهیز کنند.
البته برای متعادل سازی طبع خوارکی‌هایی مانند دوغ که گاهی فشار را کاهش می‌دهند، می‌تواند گزینه‌ای بسیار عالی باشد.
خواص کاکوتی برای پوست
کاکوتی با ترکیبات گیاهی که به همراه دارد، می‌تواند گزینه‌ای بسیار عالی برای تضمین سلامت پوست باشد. از روغن آن به عنوان گزینه‌ای برای روشن سازی پوست می‌توان استفاده کرد.
اما باید در نظر داشت برای پیشگیری از عوارض آلرژیکی لازم است مقداری از آن را روی پوست بازو یا ساعد تست کرد و سپس روی پوست صورت به کار برد.
خواص کاکوتی برای داشتن آرامش بیشتر
طبق تحقیقات انجام شده، ترکیبات کاکوتی قادر به بهبود حالات روحی مانند افسردگی است. البته در این تحقیقات به صورت علمی مکانیسم اثر کاکوتی شناخته نشده است. اما عصاره آن تاثیراتی همچون داروی فلوکستین را بر جای گذاشته است.
طبق گفته محققین این تاثیر احتمالا به دلیل افزایش انتقال دهنده‌های عصبی سروتونرژیک ایجاد شده است. همچنین خاصیت آرامش‌بخش و ضد افسردگی کاکوتی، به دلیل وجود ترکیباتی همچون پولگون می‌تواند باشد.
همچنین ترکیبات آروماتیک کاکوتی به کاهش عوارض تنش‌های روانی، عصبی و اضطراب می‌انجامد. برای دریافت تاثیرات آرامش‌بخشی آن بر سیستم عصبی، می‌توان روزانه از دمنوش آن استفاده کرد.
خاصیت ضد میکروبی کاکوتی
عملکرد گیاه کاکوتی در مقابل عوامل بیماری‌زا، تقریبا منحصر به فرد است.
این گیاه دارویی دارای تاثیرات آبگریز است. به همین دلیل باعث می‌شود، لیپیدهای دیواره سلولی و همینطور قسمت میتوکندریایی میکرو ارگانیسم‌ها پخش شوند. در پی آن تغییرات ایجاد شده سبب تخریب و نفوذپذیری آنها خواهد شد.
در ادامه نیز یون‌ها و سایر محتویات ضروری سلول، به قسمت خارجی سلول رانده می‌شوند. به همین دلیل مرگ عوامل بیماری زا را در پی خواهند داشت.
ترکیبات کاکوتی تاثیر به سزایی در عملکرد آنزیم‌های متصل به غشای سلولی دارند. به همین دلیل باعث بروز نقص در سنتز پلی ساکاریدها، در دیواره سلولی و جلوگیری از رشد سلول‌های بیماری زا می‌شود.
خواص کاکوتی برای چربی خون
برخی از تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که کاکوتی تاثیر به سزایی در کاهش کلسترول و تری گلیسیرید دارد.
استفاده از عصاره کاکوتی به دلیل به همراه داشتن تیمول و همینطور کارواکرول، به پیشگیری از فعالیت آنزیم‌ها برای سنتز کلسترول خوب منجر می‌شود که در پی آن کلسترول بد کاهش خواهد یافت.
کاهش دردهای بدنی
ترکیبات گیاهی بسیار مفیدی را کاکوتی به همراه دارد. از جمله آنها به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
ترکیبات فلاونوئیدی
تیمول
لیمونن
آلفا تریپنئول
کارواکرول
این ترکیبات تاثیرات بالقوه‌ای بر سیستم اپیوئیدی بدن دارند. همچنین با تاثیر بر کاهش التهابات بدنی، می‌توانند به کاهش دردها مختلف در بدن منجر شوند.
گیاهی ضد تشنج
ترکیبات آنتی کولینرژیکی به عنوان ترکیبات بلوک کننده‌های گیرنده استیل کولین شناخته می‌شوند. این ترکیبات و ترکیبات گابائرژیکی در گیاه کاکوتی وجود دارند.
از طرف دیگر ترکیبات فلاونوئیدی موجود در کاکوتی به تقویت انتقال دهنده‌های عصبی مرکزی که به مهار تحریکات نورون‌ها و تضعیف آنها می‌انجامد، منجر خواهد شد.
به همین دلیل تاثیرات بالقوه‌ای بر جلوگیری از تشنج ایجاد می‌کند.
خواص کاکوتی برای درمان التهابات گلو
از راهکارهای موثری که برای کاهش التهابات گلو و لوزه می‌توان استفاده کرد، غرغره کردن دمنوش کاکوتی است. به دلیل خاصیت ضد التهابی که به همراه دارد، کاهش التهاب و کاهش درد را به همراه دارد.
هضم و جذب بهتر آهن
در موارد متعددی بیان شده است، استفاده از دمنوش کاکوتی، تاثیر به سزایی در هضم بهتر غذا دارد. از طرف دیگر برای جذب آهن مواد غذایی گزینه‌ای عالی است. به همین دلیل اغلب توصیه می‌شود بعد از غذا از دمنوش آن استفاده شود.
خواص کاکوتی در بارداری
از کاکوتی به عنوان گزینه‌ای برای پیشگیری از کم خونی در طول بارداری می‌توان استفاده کرد. این گیاه در افزایش جذب آهن از طریق مواد غذایی تاثیر به سزایی دارد.
اما به دلیل قاعده آور بودن، مادران در دوران بارداری، به ویژه در سه ماهه اول که خطر سقط جنین بالاتر است، بهتر است از این گیاه استفاده نکنند.
اکثر گیاهان دارویی را نباید در دوران بارداری بدون مشورت پزشک به کار برد.
طرز تهیه دمنوش کاکوتی
برای کسب خواص کاکوتی، بهترین راه استفاده از دمنوش آن است. برای این منظور فقط کافی است مراحل زیر را طی کنید:
- مقدار یک قاشق از برگ‌های خشک شده کاکوتی را داخل لیوان دمنوش یا قوری بریزید
- روی آن به مقدار یک فنجان آب جوش اضافه کنید
- سپس به مدت 3 الی 5 دقیقه زمان دهید تا روی حرارت غیر مستقیم، مانند حرارت روی کتری، دم بکشد
- سپس نوش جان کنید
برای بهره از خواص کاکوتی نباید در استفاده از آن زیاده روی کرد. معمولا بین 2 الی 3 فنجان در روز مقدار متعادلی است. اما برای مصرف بهتر است به شرایط بدنی نیز توجه شود.
طریقه مصرف کاکوتی
علاوه بر تهیه دمنوش کاکوتی، راهکارهای دیگری را برای دریافت خواصی که به همراه دارد، می‌توان به کار برد. از جمله آنها موارد زیر هستند:
- استفاده از برگ‌های خشک و پودر شده آن در دوغ و ماست
- به کار بردن برگ‌های خشک شده کاکوتی برای تهیه چای سیاه طعم دار
- تهیه پنیر
- عرق کاکوتی برای تهیه شربت خنک برای فصل تابستان به همراه کمی عسل
عوارض زیاده روی در مصرف کاکوتی
خواص کاکوتی خیلی از افراد را به مصرف بیشتر ترغیب می‌کند. اما باید همواره عوارض زیاده روی در مصرف آن را در نظر داشت. از جمله عوارضی که کاکوتی به همراه دارد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- باعث بالا رفتن فشار خون می‌شود؛ به همین دلیل افرادی که فشار خون بالا دارند نباید در مصرف آن زیاده روی کنند.
- قاعده آور است؛ به همین دلیل در دوران بارداری مادران نباید از آن به مقدار نامتعادل و همیشه استفاده کنند.
- به طور کلی ترکیبات گیاهی نباید به صورت مداوم استفاده شوند. بهتر است از آن حتی افراد سالم و بدون مشکل زمینه‌ای، به صورت متعادل استفاده کنند.
مطالب مرتبط با خواص کاکوتی
جمع‌بندی
در این مقاله به خواص کاکوتی اشاره شد. این گیاه پرخاصیت برای جنبه‌های درمانی مختلف به کار برده می‌شود اما باید ممنوعیت‌ها و عوارض زیاده روی در مصرف آن را نیز جدی گرفت.
